ΑnimartistsΆρθρο: Μάιρα Στεργίου
Δραματοθεραπεύτρια
“The most revolutionary act you can commit in today’s society is to be publicly happy.” Patch Adams
Φανταστείτε ότι μπαίνετε σε ένα νοσοκομείο, όπου η ιατρική σας περίθαλψη είναι δωρεάν. Ο γιατρός δεν σας ζητάει φακελάκι αν και ο μισθός του είναι 300 ευρώ το μήνα, τόσο ακριβώς όσο πληρώνεται και η καθαρίστρια του ίδιου νοσοκομείου. Στο πρώτο ραντεβού ο γιατρός έρχεται με μια μισοβαμμένη μπλέ αλογοουρά φόρωντας εμπριμέ φαρδί παντελόνι και σας αφιερώνει 3 – 4 ώρες μιλώντας μαζί σας, ακούγοντας τα προβλήματα και τους λόγους της επίσκεψης και προσπαθώντας να καταλάβει την ασθένειά σας. Αν το ‘πρόβλημα’ είναι ψυχική ασθένεια του λέτε ‘κόψε τις μπούρδες ρε γιατρέ και γράψε μου κανένα ψυχοφάρμακο’. Σας απαντάει ‘πάμε μια βόλτα στο προαύλιο να χορέψουμε’. Σας εξηγεί πόσο σημαντική είναι η φιλία μεταξύ γιατρού και ασθενή και εσείς ψάχνετε γύρω σας αν σας παίρνει κάμερα για διαφήμιση ασφαλιστικής.
Και τώρα ελάτε πίσω στην πραγματικότητα, όχι την δική μας, την άλλη, αυτή του κλόουν, γιατρού και ακτιβιστή Patch Adams και ιδρυτή του Gesundheit Institute πού πρόσφατα, είχα την τύχη να συναντήσω και να ακούσω στο συνέδριο performing the world 2014, που ήταν προσκεκλημένος. Εμφανίστηκε ανάμεσα στους κύριους ομιλητές με μία ψεύτικη μύξα να κρέμεται από το ρουθούνι του, μια δόση Νιτσεϊκής αριστοκρατίας στο μουστάκι και διαλεκτική ικανότητα που θα ζήλευαν οι πλέον διακεκριμένοι γιατροί του ΕΣΥ και του NHS (Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας). Το Gesundheit Institute άρχισε να λειτουργεί το 1971 και μετρά 40 χρόνια δουλειάς με πρωταρχικό στόχο να αναθεωρήσει την έννοια του ‘νοσοκομείου’ φέρνοντάς το στην ουσιαστική του διάσταση, ότι δηλαδή η υγεία του ατόμου, φυσική και ψυχολογική, δεν είναι αποκομμένη από την οικογένεια, την κοινότητα, την κοινωνία και τον κόσμο. Έννοιες όπως το γέλιο, η ελπίδα, η ενσυναίσθηση και το παιχνίδι είναι για τον Patch βασικά στοιχεία μιας επιτυχημένης θεραπείας.
Η λέξη κλόουν έχει συνεδεθεί με πράσινες περούκες, δυσανάλογα, μεγάλα παππούτσια και παιδικά party. Στην καλύτερη περίπτωση με το IT του Steven King. Ωστόσο, αρκεί μια κοντινή ματιά στον τρόπο και τον λόγο της ύπαρξης, ώστε να αποκαλυφθεί η αρχετυπική φιγούρα που στέκεται ανάμεσα στο τραγικό και το κωμικό της ανθρώπινης ζωής. Είναι η αποδοχή της ατέλειας, της ανθρώπινης ευαλωτ ότητας και εν τέλει όπως ο Jiovanni Fusseti αναφέρει η αποδοχή του θανάτου. Ο κλόουν αναζητά πάντα την αλήθεια, αλλά όχι με τρόπο ηρωικό, καταράσσοντας τους θεούς και δημιουργώντας καινούρια μονοπάτια γνώσης. Στέκεται αμίλητος μπροστά στην οδύνη, την αναπνέει και την αποδέχεται. Γιορτάζει την αποτυχία, όχι για να φανεί δυνατός στα μάτια των σημαντικών άλλων, αλλά γιατί είναι βαθιά αυθεντικός και απαλλαγμένος από κοινωνικές προσδοκίες. Έχει ανάγκη να αγαπηθεί αλλά φέρνει το εντελώς ιδιωτικό στο φως του δημόσιου και εκπλήσσεται όταν ο κόσμος τον κοιτά με απορία και σιωπή. Φοράει φαρδιά ρούχα ή στενότερα από το μέγεθός του γιατί απλά δεν ταιριάζει πουθενά. Ο κλόουν έχει την μοναδική ικανότητα να παίζει με τις πληγές του και την σοφία να γελάει με τον εαυτό του. Τα πράγματα που μας κάνουν να γελάμε διαφέρουν από πολιτισμό σε πολιτισμό και άνθρωπο σε άνθρωπο όμως το γέλιο είναι συλλογική διαδικασία και συνυφασμένο με την ανθρώπινη φύση.
Ο κλόουν του νοσοκομείου (Hospital Clown) εφαρμόζεται ως πρόγραμμα επισκέψεων από ειδικά εκπαιδευμένους κλόουν που προσλαμβάνονται στα νοσοκομεία για να κάνουν αυτό ακριβώς που ξέρει ένας κλόουν. Γίνεται η ενσάρκωση της φροντίδας, του γέλιου και του παιχνιδιού, χρησιμοποιώντας τεχνικές διήγησης ιστοριών, μαγικών τρικ και μουσικής ώστε να βοηθήσουν ασθενείς να αντιμετωπίσουν δύσκολα συναισθήματα και τους συγγενείς και φίλους με την διδακασία της θεραπείας ή την απώλεια του αγαπημένου τους προσώπου. Το άγχος του προσσωπικού ελαττώνεται και συμμετέχει σε μια ολιστική προσέγγιση της ασθένειας που φεύγει από την λογική του συμπτώματος. Τέλος, μότο της ημέρας: Γιατροί, ψυχολόγοι, θεραπευτές, φορέστε τις κόκκινες μύτες σας!
*Τον Patch Adams ενσάρκωσε ο Robin Williams στην ομόνυμη ημι-βιογραφική ταινία που προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1998.