Ταξιδεύοντας… στις γιορτές!

Άρθρο: Χριστίνα Ζερδεβά

Μέρες γιορτής και χαράς για μικρούς και μεγάλους..

Η περίοδος των Χριστουγέννων γιορτάζεται σε όλον τον κόσμο με ξεχωριστή λαμπρότητα. Ποιός είπε όμως πως γιορτάζεται με τον ίδιο τρόπο παντού; Δεν είναι μόνο φάτνες, ξωτικά, λαμπάκια, δέντρα στολισμένα που αστραποβολάνε και ο συμπαθητικός μας παχουλός κύριος, ο Άγιος Βασίλης, ούτε η χαρά της σοκολάτας που έχει την τιμητική της τέτοιες μέρες. Η κάθε χώρα, ο κάθε λαός έχει τη δική του άποψη για το πως θα γιορτάσει αυτή την περίοδο. Η κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμα, αλλά και οι συνήθειες των ανθρώπων διαφέρουν, καθώς μύθοι και παραδόσεις μπλέκονται μεταξύ τους και διαφοροποιούν τις εκδηλώσεις χαράς στον κάθε τόπο. Σκέφτηκα λοιπόν μέρα που είναι, να σας παρουσιάσω κάποια από τα έθιμα αυτά, που αναβιώνουν οι άνθρωποι την εποχή αυτή, στις γειτονιές του κόσμου.

Αυστραλία
Η Αυστραλία ζει κυριολεκτικά τα πιο “διαφορετικά” Χριστούγεννα, αφού αυτή την περίοδο είναι καλοκαίρι στην άλλη πλευρά του κόσμου. Οι Αυστραλοί υποδέχονται το νέο χρόνο.. με μαγιώ κάνοντας σέρφινγκ! Στον Χριστουγεννιάτικο διάκοσμο κυριαρχούν τα κίτρινα κρίνα και ένας θάμνος με κόκκινα και πράσινα φύλλα και στο δείπνο της γιορτής, η γεμιστή γαλοπούλα και μια πουτίγκα φλαμπέ με το νόμισμα της καλής τύχης. Οι κάλτσες με τα δώρα, κρέμονται σε κάθε καμινάδα, με την ελπίδα ότι θα περάσει κι από ‘κει ο Σάντα Νίκολας τα Χριστούγεννα και όχι την Πρωτοχρονιά!
Μια από τις αγαπημένες Χριστουγεννιάτικες ασχολίες των μικρών Αυστραλών, είναι ο εντοπισμός του Χριστουγεννιάτικου σκαθαριού, κάτι σαν τη γνωστή σε όλους μας χρυσόμυγα. Όποιος μπόμπιρας εντοπίσει το Χριστουγεννιάτικο αυτό σκαθάρι, θεωρείται ο ευνοούμενος της τύχης για το νέο έτος! Ένα επίσης ιδιαίτερα γνωστό Χριστουγεννιάτικο έθιμο της Αυστραλίας είναι τα “Κάλαντα στο φως των κεριών”. Τα πάρκα γεμίζουν με κόσμο, που κρατά αναμμένα “καντήλια”, που είναι κατασκευασμένα ειδικά για το σκοπό αυτό. Σε κάθε πάρκο βρίσκεται μια χορωδία ντυμένη στα λευκά, η οποία, μαζί με τον κόσμο, τραγουδά Χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Η “υπαίθρια γιορτή” κλείνει τα μεσάνυχτα, με τους συγκεντρωμένους να τραγουδούν ένα παλιό Σκωτσέζικο Χριστουγεννιάτικο τραγούδι, το “Auld Lung Syne“. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί, πως τα “καντήλια” είναι ειδικά κατασκευασμένα γι’ αυτή τη γιορτή και τα καταστήματα που τα πουλούν δίνουν τις εισπράξεις για φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Αυστρία, Γερμανία και Ουγγαρία
Ο εορτασμός που συναντάει κανείς στην Αυστρία, τη Γερμανία και την Ουγγαρία, μας γνωρίζει, εκτός από τον πολυαγαπημένο μας Άγιο Βασίλη, και τον Κράμπους (Krampus). Πρόκειται για ένα κανονικότατο τέρας που εμφανίζεται για να τιμωρήσει τους άτακτους μικρούς βάζοντας πάνω στα παπούτσια τους, αντί για δώρα, κλαδιά!
Στην χώρα της Γερμανίας επίσης, συναντά κανείς άλλα δύο αξιοπρόσεχτα έθιμα. Το πρώτο είναι το λεγόμενο Adventskranz. Πρόκειται για ένα κηροπήγιο από κλαδιά ελάτου που είναι πλεγμένα έτσι ώστε να σχηματίζουν ένα στεφάνι. Επάνω σε αυτό βρίσκονται τέσσερις θέσεις με κεριά που συμβολίζουν τις τέσσερις τελευταίες εβδομάδες του χρόνου. Κάθε Κυριακή ανάβουν ένα κερί παραπάνω, μετρώντας με τον τρόπο αυτόν αντίστροφα τις ημέρες που απομένουν για τον ερχομό του νέου έτους. Το δεύτερο πάλι, είναι το έθιμο των Τριών Μάγων, το οποίο αρχίζει από τις 27 Δεκεμβρίου μέχρι τις 6 Ιανουαρίου. Τα παιδάκια παριστάνοντας τους τρεις μάγους, τριγυρνούν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας και οι οικοδεσπότες τους προσφέρουν γλυκά, ξηρούς καρπούς και λεφτά. Ως αντάλλαγμα οι τρεις μάγοι γράφουν με κιμωλία στα σπίτια τους τα αρχικά τους (Γκασπάρ, Μελχιόρ και Βαλτάσαρ) και το τρέχον έτος. Το γκράφιτι αυτό θεωρείται ότι φέρνει γούρι και γι’αυτό σπάνια το σβήνουν.

Βενεζουέλα
Οι εορτασμοί (Misa de Aguinaldo) στο Καράκας της Βενεζουέλας ξεκινούν από τις 16 Δεκεμβρίου και διαρκούν μέχρι την Παραμονή των Χριστουγέννων. Τα πρωϊνά πραγματοποιούνται μουσικές εκδηλώσεις και εκτεταμένες εκκλησιαστικές λειτουργίες, στις οποίες οι κάτοικοι συρρέουν με τα πατίνια τους! Η κυκλοφορία των αυτοκινήτων διακόπτεται μέχρι τις 8:00 το βράδυ και οι δρόμοι όλης της πόλης γεμίζουν από αυτοσχέδιους “πατινέρς”.

Βουλγαρία
Την παραμονή των Χριστουγέννων στη Βουλγαρία συγκεντρώνεται όλη η οικογένεια και το γιορτινό τραπέζι στρώνεται από νωρίς. Ένα καρβέλι ψωμί, το οποίο έχει ζυμωθεί από μια ανύπαντρη ή πρόσφατα παντρεμένη κοπέλα, τοποθετείται σε μια περίοπτη θέση. Είναι διακοσμημένο με φιγούρες από την αγροτική ζωή και περιέχει μέσα του ένα νόμισμα. Η ίδια κοπέλα παρασκευάζει επίσης μικρά στρογγυλά τσουρέκια για τους μικρούς “καλαντάρηδες” που γυρίζουν στα σπίτια, για να αναγγείλουν τη γέννηση του Χριστού. Το εορταστικό τραπέζι περιλαμβάνει κυρίως δώδεκα νόστιμα πιάτα, ένα για κάθε μήνα του χρόνου. Αφού η νοικοκυρά λοιπόν θυμιατίσει για να ξορκίσει τα κακά πνεύματα, ο νοικοκύρης κόβει το ψωμί και το μοιράζει με τον ίδιο τρόπο που εμείς κόβουμε την πρωτοχρονιάτικη βασιλόπιτα. Κανείς δεν φεύγει από το τραπέζι πριν τελειώσει η γιορτή και η νοικοκυρά δεν το καθαρίζει αφού πιστεύουν πως την παραμονή το βράδυ έρχονται οι ψυχές και τρώνε. Οι Βούλγαροι, δεν πετούν ούτε τη στάχτη από τα κούτσουρα που χρησιμοποιούν στο τζάκι για να ζεσταθούν την παραμονή των Χριστουγέννων αφού προέρχονται από καρποφόρα δέντρα και τα αφήνουν να καίνε όλη τη νύχτα. Αντίθετα, την σκορπούν στα χωράφια και τα αμπέλια τους για να είναι πλούσιοι οι καρποί της επόμενης χρονιάς ή τη χρησιμοποιούν για γιατρικό.

Ιαπωνία
Οι εορταστικές εκδηλώσεις των Χριστουγέννων στην Ιαπωνία αποτελούν περισσότερο ένα φανταχτερό φολκλόρ εμπορικό γεγονός παρά μια θρησκευτική γιορτή, αφού μόνο το 1% των κατοίκων της είναι χριστιανοί. Οι Ιάπωνες έχουν υιοθετήσει δυτικά έθιμα, τρώνε γαλοπούλα, στολίζουν χριστουγεννιάτικα δέντρα, ενώ τα δώρα, τους τα φέρνει ο δικός τους Αη Βασίλης, που λέγεται Hoteiosho! Είναι μια ιαπωνική θεότητα που έχει μάτια μπροστά και πίσω απ’ το κεφάλι, για να διαπιστώνει εύκολα, ποιά παιδιά είναι ζωηρά και ποια όχι. Πρέπει να σημειώσουμε βέβαια, πως τα τελευταία 40 χρόνια θεωρείται πια παράδοση να κάνει κανείς ρεβεγιόν.. με τηγανητό κοτόπουλο την Παραμονή των Χριστουγέννων στα καταστήματα  KFC μαζί με πολλούς Αμερικανούς που βρίσκονται στην Ιαπωνία.

Ισλανδία
Στην Ισλανδία είναι κάπως διαφορετικά τα πράγματα, αφού η παράδοση τους έχει μπόλικους.. Άγιους Βασίληδες. Δεκατρείς τον αριθμό παρακαλώ. Αυτό το μπουλούκι λοιπόν, αποκαλείται Yule Lads και έχει εντελώς διαφορετικό παρουσιαστικό. Είναι κάτι κοντά και άσχημα ανθρωπάκια μεν, αλλά ταυτόχρονα “χαριτωμένα” τρολ. Από τις 12 Δεκεμβρίου λοιπόν, σύμφωνα με τον μύθο, ξαμολιούνται από ένα κάθε μέρα και αρχίζουν τις “επισκέψεις” στα σπίτια μέχρι τα Χριστούγεννα. Μπαίνουν από το τζάκι, σκορπίζουν αστερόσκονη και κάνουν διάφορες φάρσες στους νοικοκύρηδες σπέρνοντας τον πανικό.

Ισπανία-Καταλονία
Στην Ισπανία η Χριστουγεννιάτικη περίοδος ξεκινάει στις 8 του Δεκέμβρη με κορμούς δέντρων, στους οποίους οι μικρότεροι του σπιτιού τοποθετούν ξύλινα πόδια, μια κατακόκκινη μύτη και ένα επίσης κατακόκκινο καπέλο. Κάθε βράδυ από τότε και μέχρι την αλλαγή του χρόνου, τους φροντίζουν, αφήνοντάς τους φαγητό και μια κουβέρτα για να μην “κρυώνουν”. Την Πρωτοχρονιά λοιπόν οι γονείς με προσοχή, τοποθετούν κρυφά τα δώρα που έχουν αγοράσει για τα παιδιά τους στους κορμούς αυτούς και τα ξεγελούν λέγοντάς τους πως, όπως λέει και το έθιμο, τα φέρνει το δέντρο που είναι ιερό. Βέβαια, δεν περιορίζονται μόνο σε αυτό αφού οι χριστουγεννιάτικες προτιμήσεις τους περιλαμβάνουν και μια πιο σύγχρονη άποψη για το στολισμό του σπιτιού τους. Οι Καταλανοί κυρίως, τοποθετούν μέσα στη φάτνη του Χριστού, ένα «γλυπτό αγαλματάκι» σε στάση αφόδευσης, που το ονομάζουν El Caganer και συμβολίζει την καλή τύχη και τη γονιμότητα της γης! Στη μορφή αυτή δίνουν τα τελευταία χρόνια όψεις πολιτικών, ηθοποιών και άλλων επώνυμων προσώπων, όπως της Βασίλισσας Ελισάβετ, της Μαντόνα, του Ομπάμα κ.ά.

Ιταλία
Κάθε χρόνο στη Ρώμη, όλοι περιμένουν με ανυπομονησία να ακούσουν την 8^η ημέρα του Δεκέμβρη το σύνθημα, για να ξεκινήσουν επίσημα οι εορτασμοί. Ποιο είναι αυτό; Μα και βέβαια η βροντή από το κανόνι. Τα πιτσιρίκια από την παραμονή των Χριστουγέννων προετοιμάζονται. Ντύνονται βοσκοί και τραγουδώντας τα κάλαντα γυρίζουν στα σπίτια. Οι νοικοκύρηδες ως αντάλλαγμα, τους κερνούν γλυκά και ξηρούς καρπούς ή τους δίνουν χρήματα. Σύμφωνα με την παράδοση βέβαια, η σημαντικότερη φιγούρα των Χριστουγεννιάτικων εορτασμών στην Ιταλία, είναι η γριά μάγισσα Μπεφάνα (La Befana), η οποία καταφτάνει στις 6 Ιανουαρίου, την ημέρα των Θεοφανείων. Πετάει πάνω από τα σπίτια με την μαγική της σκούπα και αφήνει παιχνίδια και γλυκά στις κάλτσες των φρόνιμων παιδιών, ενώ αντίθετα στα άτακτα βάζει κάρβουνο.

Μεγάλη Βρετανία
Οι γιορτές καταφτάνουν και τα παιδάκια στη Μεγάλη Βρετανία ετοιμάζονται να γράψουν στον Father Christmas για να του ευχηθούν και να του ζητήσουν τα δώρα τους. Όταν τελειώσουν, ρίχνουν τα γράμματά τους μέσα στο τζάκι για να τα πάρει ο καπνός μαζί του και μέσα από την καμινάδα να φτάσουν στο σπίτι του Father Christmas, στο Βόρειο Πόλο. Τα σπίτια τους είναι διακοσμημένα με κατακόκκινα Αλεξανδρινά γύρω από το τζάκι, κλαδιά γκι που κρέμονται από την οροφή και που, σύμφωνα με την παράδοση, όποιος βρεθεί από κάτω πρέπει να ανταλλάξει φιλιά με τα αγαπημένα του πρόσωπα. Το τυπικά αγγλικό τραπέζι περιλαμβάνει απαραίτητα κρεατόπιτα, χριστουγεννιάτικη πουτίγκα για καλή τύχη και φυσικά.. γαλοπούλα.

Μεξικό
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, μόλις η καμπάνα χτυπήσει 12, οι Μεξικανοί έχουν ως έθιμο να τρώνε 12 ρώγες από σταφύλι. Για κάθε χτύπο της καμπάνας τρώνε κι από μια ρώγα, μια για κάθε μήνα του χρόνου. Με αυτό τον τρόπο πιστεύουν, πως δίνουν μια καλή ευχή σε κάθε μήνα. Πρέπει να τονίσουμε επίσης, πως η παραμονή των Φώτων, αλλά και τα Φώτα είναι από τις πιο σημαντικές ημέρες για τους Μεξικάνους. Τα παιδιά βγάζουν τα παπούτσια τους έξω από το σπίτι και οι τρεις μάγοι αφήνουν σε αυτά τα δώρα που ζήτησαν.

Νορβηγία
Τα Σκανδιναβικά «Jul» (Χριστούγεννα) έχουν τις ρίζες τους σε αρχαία γεωργικά έθιμα του Χειμώνα και της εποχής της συγκομιδής. Aφού στολίστεί το χριστουγεννιάτικο δέντρο, πιάνονται όλοι χέρι-χέρι γύρω από αυτό και τραγουδούν χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Ο Julenissen, όπως ονομάζεται ο Νορβηγός Άγιος Βασίλης, μαζί με τους βοηθούς του φέρνει δώρα και καλή τύχη στο σπίτι και στο στάβλο. Τη νύχτα των Χριστουγέννων τα παιδιά βάζουν μπολ με χυλό από αλεύρι, το “nisse”, σαν προσφορά στον Julenissen που τα επισκέπτεται, ολοκληρώνοντας έτσι το μακρινό του ταξίδι από τη Λαπωνία πάνω στο έλκηθρο που το σέρνουν τάρανδοι, αλλά και στον καλικάντζαρο που προστατεύει το κτήμα τους. Η ημέρα των Χριστουγέννων ονομάζεται Julbrod κατά τη διάρκεια της οποίας τα παλιά χρόνια ετοιμάζονταν μέχρι και 60 διαφορετικά πιάτα για το τραπέζι των φίλων, των συγγενών και φυσικά της οικογένειας. Ο μύθος αναφέρει επίσης, ότι την παραμονή καταφθάνουν οι μάγισσες και τα κακά πνεύματα και ψάχνουν να βρουν σκούπες για να τις καβαλήσουν τρομοκρατώντας τον κόσμο. Γι’ αυτό και οι Νορβηγοί κρύβουν όλες τις σκούπες του σπιτιού και οι άντρες βγαίνουν έξω και πυροβολούν στον αέρα για να διώξουν, όπως λένε, το “κακό”.

Ολλανδία
Ο Zwarte Piet ή αλλιώς Μαύρος Πέτρος είναι η δημοφιλής γιορτινή φιγούρα της Ολλανδίας. Το μικρόσωμο αυτό τρολ, που περνά το χρόνο του σκάβοντας στα ανθρακωρυχεία (εξού και το μαύρο χρώμα του), ανεβοκατεβαίνει με άνεση τις καμινάδες των σπιτιών, αφού ο καπνός και τα κάρβουνα πλέον δεν τον ενοχλούν. Σύμφωνα με την παράδοση λοιπόν, το χόμπι του είναι να παρακολουθεί τα παιδιά, δίνοντας στη συνέχεια αναφορά στον Άγιο Βασίλη για το ποια ήταν καλά και ποια όχι, αλλά και να τον συνοδεύει στο μοίρασμα των δώρων. Τα κακά παιδιά, αντί για δώρα, βρίσκουν από τον Μάυρο Πέτρο μια κάλτσα γεμάτη με.. κάρβουνα.

Ουαλία
Κάθε χρόνο στην Ουαλία οι ντόπιοι μεταμορφώνονται σε άλογα, χρησιμοποιώντας σεντόνια και (αληθινά!) κρανία αλόγων. Έτσι τριγυρνούν από τα Χριστούγεννα μέχρι και τις αρχές Ιανουαρίου από σπίτι σε σπίτι και από πόλη σε πόλη, τραγουδώντας και ελπίζοντας, πως οι οικοδεσπότες θα τους φιλέψουν ποτό ή φαγητό.

Ουκρανία
Εδώ συναντάμε το, γνωστό σε όλους μας, χριστουγεννιάτικο δέντρο με ένα στολίδι παραπάνω από τα συνήθη, τον ιστό μιας αράχνης. Υπάρχει ένας μύθος που αναφέρει πως κάποτε ζούσε μια φτωχή χήρα, η οποία δε μπορούσε να αγοράσει στολίδια για να διακοσμήσουν τα παιδιά της το έλατο που υπήρχε έξω από το σπίτι τους και ήταν ιδαίτερα λυπημένη γι’ αυτό. Όταν ξύπνησε το επόμενο πρωί βρήκε το έλατο αυτό όμορφα διακοσμημένο από μια αράχνη που είχε υφάνει εκεί τον ιστό της. Σε ανάμνηση αυτής της ιστορίας μια ψεύτικη αράχνη και ο ιστός της, αποτελεί το πιο σημαντικό στολίδι στο δέντρο των Ουκρανών.

Σουηδία
Οι γιορτές στην Σουηδία αρχίζουν στις 13 Δεκεμβρίου με την ημέρα της Lucia, που σύμφωνα με τον θρύλο, είναι η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου και κρατούν για ένα μήνα. Στο σπίτι, η Lucia (Βασίλισσα του Φωτός) βρίσκει την έκφρασή της στο πρόσωπο της μεγαλύτερης κόρης της οικογένειας. Φοράει ένα μακρύ άσπρο φόρεμα και ένα στέμμα με κεριά στα μαλλιά της. Ξυπνάει τους γονείς της, τραγουδώντας το παραδοσιακό ιταλικό τραγούδι “Santa Lucia” και τους πάει καφέ, κουλουράκια και κάποτε glogg (ζεστό κρασί με μπαχαρικά). Το αποκορύφωμα των εορτασμών είναι και στην Σουηδία, η παραμονή των Χριστουγέννων. Το Xριστουγεννιάτικο τραπέζι απαρτίζουν παραδοσιακά πιάτα όπως χοιρομέρι, ζελέ από γουρουνοπόδαρα, lutfisk (λιαστός μπακαλιάρος που σερβίρεται σε κρεμώδη σάλτσα) και χυλός ρυζιού. Ενδιαφέρον επίσης είναι το έθιμο του doppa i grytan (βούτηγμα στην κατσαρόλα), κατά το οποίο όλα τα μέλη της οικογένειας βουτάνε μαύρο ψωμί σε μια κατσαρόλα με ζουμί από χοιρινό, λουκάνικο και μοσχάρι. Σε συμβολικό επίπεδο, πρόκειται για τον αναλογισμό -μέσα στην αφθονία- όσων βρίσκονται σε ανάγκη και πεινάνε. Μετά το φαγητό, όλοι συγκεντρώνονται γύρω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο για να ανοίξουν τα δώρα τους. Τα δώρα εδώ, φέρνει ο Jultomten, ένα ξωτικό που μένει στη σοφίτα, αν υπάρχει, και προστατεύει την οικογένεια και το βιός της.

Χαβάη
Στη Χαβάη δεν παρατηρούμε τον Άγιο Βασίλη στο έλκηθρο του πάνω στα χιόνια.. αλλά μέσα σε κανό! Εδώ μικροί και μεγάλοι τραγουδούν τα κάλαντα όχι με τρίγωνα, αλλά παίζοντας γιουκαλίλι. Ακόμη και το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο δείπνο διαφέρει σημαντικά, αφού περιλαμβάνει σολωμό, χοιρινό και noodles.

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

http://www.wikipedia.com
http://www.neoskosmos.com
http://www.huffingtonpost.gr
http://www.Perierga.gr