Τι θέλει μια Γυναίκα;

Άρθρο: Μένη Κουτσοσίμου
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
ΜΔΕ στην Κοινωνική Ψυχιατρική-Παιδοψυχιατρική
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
Μεταδιδάκτωρ Ιατρικής Παν/μίου Ιωαννίνων στην Ποιότητα Υπηρεσιών

… Εξαρτάται από τη Γυναίκα και θα σας απαντήσω ευθύς αμέσως τι εννοώ.

Τι σημαίνει “είμαι μία γυναίκα;”. Ιδού το κατεξοχήν ερώτημα, καθώς δεν μπορούμε να στηριχθούμε σε καμία ένδειξη, όπως θα κάναμε στην περίπτωση που θα θέλαμε να μάθουμε τι είναι άνδρας. Όσο για το τι μπορεί να θέλει, όπως το δηλώνει η αρχαία σοφία, δεν είμαστε πολύ σίγουροι. Εξ’ ου η αναπόφευκτη ταλάντευση ανάμεσα στη λατρεία της γυναίκας σαν μυστήριο – αίνιγμα – και στο μίσος προς τη γυναίκα σαν φενάκη-ψέμα. Αλλά αυτές οι δύο θέσεις διατηρούν μόνο την παραγνώριση εκείνου που συνιστά το πραγματικό ερώτημα της θηλυκότητας, διότι και οι δύο υποστηρίζουν ότι η γυναίκα είναι σαν μία κρυψώνα που μπορεί να κρύβει κάτι (Le desir et le feminine, Perrier et Granoff).

Σε εποχές όπως η σημερινή, που οι αδιαβάθμητες γκρίζες αποχρώσεις έχουν δημιουργήσει γκρίζες ζώνες επικοινωνίας, το μεγαλύτερο ερώτημα όλων των εποχών παραμένει πεισματικά αναλλοίωτο: το “τι θέλει η γυναίκα;”… αναπάντητο ερώτημα ακόμη και στα κείμενα του Freud (Was will das Weib?). Αμέτρητοι ρόλοι καθημερινότητας συνωστίζονται σε ένα μόνο πρόσωπο. Γυναίκα μητέρα, επαγγελματίας, φόνισσα, φίλη, ερωμένη;

Στην ψυχολογική του διάσταση, ο Freud προσπαθούσε μέχρι το τέλος της ζωής του να την αναλύσει. Η Βιολογική Ψυχολογία συντονίζεται στη γυναικεία φύση, ως ρυθμιστή εξέλιξης μιας νέας ζωής. Η Ψυχοδυναμική εκτίμηση, καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της Ψυχιατρικής, συσχετίζει την Οιστριονική Διαταραχή Προσωπικότητας με το γυναικείο φύλο. Η γυναίκα, στο ρόλο του “ασθενούς” φύλου χαρακτηρίζεται με όχι και τόσο θετικούς χαρακτηρισμούς στην πλειοψηφία των ανδρών που την αναλύουν και γράφουν τις εμπειρίες τους. Μήπως άδικα;

Και ο κατάλογος, μακρύς. “Δεν υπάρχει στη γη πιο απαίσιο, πιο ξεδιάντροπο πλάσμα από τη γυναίκα”, επισημαίνει ο Όμηρος στην Οδύσσεια. Για τον Ησίοδο, το ζητούμενο παραμένει ένα: “Ποτέ μην αφήσεις να σε ξεμυαλίσει η γυναίκα, ούτε οι κολακείες της, που με αυτές να σε τυλίξει θέλει”… κι ακόμη “η γυναίκα είναι μία συμφορά, μία ωραία συμφορά, μία καλοστημένη παγίδα που μέσα της πέφτουν οι άνθρωποι”. Στη θεωρία του Πλάτωνα πρόκειται για την 2η ενσάρκωση της ψυχής στη γη και για τον Μένανδρο ένα αναγκαίο κακό που σαν τέτοιο οφείλει κανείς να της συμπεριφερθεί: “Όπου είναι οι γυναίκες, είναι όλα τα κακά μαζί”. Ο Ευριπίδης ονειρευόταν έναν κόσμο όπου ο άνδρας θα μπορεί να αγοράζει παιδικό σπόρο με το χρυσάφι του για να αποφεύγει τη συνουσία. Και ο Ησίοδος επιβεβαιώνει: “Ο Δίας έστειλε στους άνδρες τις γυναίκες σαν επιδημία, γεμάτες σχέδια ύπουλα” για να εξηγήσει ότι “όποιος εμπιστεύεται γυναίκα, δείχνει εμπιστοσύνη στο ληστή”. Και η ειρωνεία του Αντιφάνη, το κερασάκι στην τούρτα λασπολογίας: “μόνο σ’ ένα εμπιστεύομαι τη γυναίκα: πως σαν πεθάνει δεν θα ξαναζήσει. Σε τίποτε άλλο δεν της έχω εμπιστοσύνη ώσπου να πεθάνει”.

Πώς συνυπάρχουν λοιπόν “πυρ, γυνή και θάλασσα”, τα τρία κακά;

Ό,τι επέζησε μέχρι τις μέρες μας είναι ο μύθος της πιστής Πηνελόπης και η σμίκρυνση ή η μηδανοποίηση του Έλληνα αρσενικού που εξάρτησε την υπόληψή του από τον δικό του φαλλό σε συνάρτηση με το αιδοίο της γυναίκας που θεωρεί δική του. Ο Oscar Wilde έγραψε πως οι γυναίκες υπάρχουν για να τις αγαπάμε και όχι για να τις καταλαβαίνουμε, μία πεποίθηση που βρίσκει σύμφωνη την πλειοψηφία του αντρικού πληθυσμού.

Αν διαβάσει κάποια γυναίκα το τι κυκλοφορεί στο διαδίκτυο από την πλευρά των ανδρών, θα την πιάσει επιεικώς συμπάθεια έως και απελπισία. Οι προσεγγίσεις τους, άλλοτε διερευνητικές άλλοτε ιδιαίτερα εχθρικές. Οι περισσότεροι προσανατολίζονται στα κλισέ που έχουν ακούσει, διαβάζουν ή βλέπουν στο Sex and the City. Η απλούστευση και η γενίκευση βασιλεύουν καθώς φωτογραφίζουν το γυναικείο φύλο ως ανιχνευτή αναπαραγωγής υπό όρους, αντιμετωπίζοντας τους πάντες σαν τον πατέρα των παιδιών τους. Για τους άνδρες, μία γυναίκα υπεραναλύει τα πάντα με τις φίλες της, εκφράζεται με τρόπο που δε τις προλαβαίνεις, κλαίει και οδύρεται, στοχεύοντας στον πληγωμένο εγωισμό τους.

Κλασσικό παράδειγμα επικοινωνίας μεταξύ ενός ζευγαριού, με τη γυναίκα να εμφανίζεται μουτρωμένη και αμίλητη και με τον άντρα να προσπαθεί ανεπιτυχώς:

Άντρας: έχεις κάτι;

Γυναίκα: όχι, καλά είμαι.

Άντρας: μα, αφού το βλέπω στο πρόσωπό σου, δεν είσαι καλά. Έγινε κάτι που σε στενοχώρησε; Έκανα εγώ κάτι;

Γυναίκα: όχι, σου είπα. Είμαι μια χαρά.

Κι ενώ ο άντρας νιώθει ότι έχει κάνει το χρέος του κι ενδιαφέρθηκε για την αλλαγή συμπεριφοράς της συντρόφου του, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το έτερον ήμισυ δεν επιθυμεί να το συζητήσει τώρα και της δίνει τον χώρο να σκεφτεί και να ηρεμήσει μόνη της. Αυτάρεσκα και βέβαιος ότι έπραξε τα δέοντα, επιστρέφει στην ασχολία του. Η ερμηνεία αλλιώς: Η γυναίκα, όταν δει ότι ο σύντροφός της σταματάει να την ρωτάει εκνευρίζεται, βράζει, ξεφυσάει, αποχωρεί με στόμφο και γενικότερα, δείχνει με κάθε τρόπο τη δυσαρέσκειά της. Δύο διαφορετικές πραγματικότητες που δεν κουμπώνουν πουθενά. Ίσως λόγω ανασφάλειας, ίσως λόγω ανατροφής και κοινωνικών στερεοτύπων, λόγω ρόλων και βιωμάτων, οι μεν και οι δε να προσεγγίζουν τη συναισθηματική κάλυψη με άνισους όρους. Ας συμφωνήσουμε επιτέλους στις διαφορές μας.

Είναι πολύπλοκη η όποια προσέγγιση αναλόγων μηχανισμών σκέψης και για τις δύο πλευρές ομολογουμένως. Κι αν σ’ αυτό το παιχνίδι επικοινωνίας εντοπίζεται η δυσκολία προσέγγισης των δύο πραγματικοτήτων, αυτό που χρειάζεται από κοινού είναι διάλογος και πράξεις. Εξάλλου, οι σωστοί σύντροφοι, ανεξαρτήτων φύλου, μιλούν έμπρακτα.

Τι επιθυμεί λοιπόν μια γυναίκα;

Από την πλευρά των γυναικών, η πραγματικότητα αποτυπώνεται με μεγαλύτερη σαφήνεια σε διαδικτυακή έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, ενώ τα αποτελέσματα κυμαίνονται αναλόγως της ηλικίας τους. Σε νεαρές ηλικίες (18-24), οι γυναίκες επιθυμούν έναν άνθρωπο που να είναι αγαπητός από τους φίλους τους, με το 47% να δηλώνει ότι είναι απαραίτητη η έγκριση του έτερον ήμισυ. Συμπληρωματικά δηλώνου ότι θα προτιμήσουν έναν άνδρα σε καλή φυσική κατάσταση, αλλά όχι κάποιον υπερβολικά γυμνασμένο, με παρόμοιες προτιμήσεις σε μουσική, ταινίες και βιβλία. Ανεβαίνοντας στην ηλικιακή κλίμακα (25- 34), η σεξουαλική χημεία κατέχει την πρώτη θέση στη λίστα των επιθυμιών των νεαρών γυναικών, συγκριτικά με οποιοδήποτε άλλο στάδιο. Οι γυναίκες ηλικίας 35 έως 44 ψάχνουν έναν σύντροφο να “καταλαγιάσουν”, ρίχνοντας την προσοχή τους κυρίως σε μεγαλύτερο άνδρα. Η ασφάλεια είναι το βασικότερο μέλημα των γυναικών ηλικίας 45 – 54, με το 95% να ψάχνει έναν σύντροφο που θα παρέχει ασφάλεια. Η εύρεση ενός άνδρα με υψηλό εισόδημα είναι προσόν σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα, ωστόσο είναι λιγότερο επιλεκτικές στο ποιον διαλέγουν. Επίσης, σε αυτήν την ηλικία οι γυναίκες είναι πιο πιθανόν να αναζητήσουν έναν νεότερο άνδρα, με το 54% να δηλώνει πρόθυμο να συνάψει σχέσεις με έναν άνδρα κατά 5 χρόνια νεότερο!

Σύμφωνα πάντα με τη ίδια έρευνα, μεγαλώνοντας, οι γυναίκες αναζητούν περισσότερο εγκεφαλικές απολαύσεις. Η νοημοσύνη, οι κοινές αξίες και το κοινό χιούμορ είναι το πιο σημαντικό στις ηλικίες 55+. Ωστόσο, οι γυναίκες δεν ρίχνουν τα πρότυπά τους, καθώς μεγαλώνουν. Στην πραγματικότητα, οι γυναίκες ηλικίας 55 ετών και άνω είναι πιο επιλεκτικές σχετικά με το ποιον θα επιλέξουν για σύντροφο από ό, τι σε οποιαδήποτε άλλη ηλικία.

“Γι’ αυτό που ακριβώς δεν είναι, εννοεί να την επιθυμούν, την ίδια στιγμή που την αγαπούν”…

Η ερωτική επιθυμία των γυναικών αποτελεί αντικείμενο έρευνας από τη δεκαετία του ΄50. Δεν έχει βρεθεί ωστόσο μία θεωρία που να απαντά σε όλα τα ερωτήματα, παρά τις όποιες έρευνες. Οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι ακόμα δεν είναι σε θέση να διαχωρίσουν τις πολιτιστικές από τις βιολογικές επιρροές που ασκούνται στις γυναίκες. Η εικόνα του σώματος σε μία γυναίκα έχει μία αμφίσημη λειτουργία και ουσιαστικά προβληματική, η οποία τη διακρίνει από τον αρσενικό ναρκισσισμό. Πράγματι, η εικόνα αυτή πρέπει να καλύπτει και ταυτόχρονα να υποβάλλει, πρέπει από τη μία να καλύπτει το πραγματικό, μέσω του οποίου το σώμα προσδένεται στο όργανο και στο αντικείμενο της αρσενικής φαντασίωσης, και από την άλλη, να υποδηλώνει την παρουσία, πέραν του πέπλου, μιας μυστηριώδους θηλυκότητας. Όλη η τέχνη του γυναικείου ναρκισσισμού συνίσταται στο να αίρει μία γωνία της μάσκας, με τέτοιο τρόπο που το μυστήριο και όχι το όργανο, να κάνει πως διακρίνεται.

Στη σωματική του διάσταση, σχεδόν το 30% των γυναικών παραπονείται για ανεπαρκή επιθυμία, καθώς η επιθυμία εδρεύει στον εγκέφαλό τους, όχι στο σώμα τους. Τα αντίστοιχα φαρμακευτικά σκευάσματα μπορούν να βελτιώσουν τη ροή του αίματος και τη λίπανση του κόλπου, δεν δημιουργούν όμως συνειδητή αίσθηση επιθυμίας. Η αρνητική εικόνα για το σώμα τους, όπως αποδεικνύεται καθημερινά από μελέτες και πειράματα, αποτελεί επιπρόσθετο επιβαρυντικό παράγοντα. Δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς την προσέγγιση που κατατάσσει τη γυναικεία επιθυμία ως μη-σχετική αλλά ναρκισσιστική – καθώς κυριαρχείται πρωτίστως από τη λαχτάρα να αποτελέσει αντικείμενο θαυμασμού και ερωτικής διάθεσης.

Σε έρευνα που πραγματοποίησε η Μέρεντιθ Τσίβερς, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κουίνς στο Οντάριο, μέλος της πιο έγκυρης επιστημονικής επιθεώρησης σεξουαλικών μελετών, ασχολήθηκε με την πορνογραφία των πυγμαίων χιμπαντζήδων, καταγράφοντας εικόνες ερωτικών συνευρέσεών τους. Η σχετική ταινία προβλήθηκε σε άνδρες και γυναίκες όλων των σεξουαλικών προσανατολισμών. Ταυτοχρόνως με την προβολή της ταινίας, πραγματοποιούνταν και η καταγραφή της διέγερσης των συμμετεχόντων με δύο τρόπους: αντικειμενικά – τα γεννητικά τους όργανα ήταν συνδεδεμένα με ένα μηχάνημα που κατέγραφε τις αντιδράσεις και τη ροή του αίματος -, και υποκειμενικά – κατέγραφαν σε ένα χαρτί τον βαθμό στον οποίο αισθάνονταν ότι διεγείρονταν. Τα αποτελέσματα της έρευνας κατέδειξαν ότι οι απαντήσεις των ανδρών ήταν εύκολα κατηγοριοποιήσιμες. Η υποκειμενική τους άποψη, την οποία σημείωναν, συνέπεσε με τα όσα κατέγραψε το μηχάνημα. Το μυαλό και τα γεννητικά όργανα των ανδρών συμφωνούσαν απόλυτα. Με τις γυναίκες, και ιδιαίτερα με τις ετεροφυλόφιλες, το μυαλό και τα γεννητικά όργανα σπανίως βρέθηκαν σε αρμονία- ήταν λες και ανήκαν σε διαφορετικά πρόσωπα.

“Αισθάνομαι σαν εξερευνητής στην άκρη ενός τεράστιου δάσους”, λέει η Τσίβερς περιγράφοντας την προσέγγισή της στη κατανόηση του μηχανισμού ερεθισμού και επιθυμίας των γυναικών, καθώς “μέχρι στιγμής υπάρχει μόνο ένα μικρό μονοπάτι το οποίο όμως δεν ξέρουμε πού οδηγεί”.

Και το ερώτημα παραμένει αναλλοίωτο στη διατύπωσή του από τον Ζίγκμουντ Φρόιντ, έναν αιώνα πριν: “Το μεγάλο ερώτημα που δεν έχει ποτέ απαντηθεί και δεν μπορώ να λύσω, παρά την 30χρονη έρευνά μου στη γυναικεία ψυχή, είναι: Τι επιθυμεί μια γυναίκα;”… μπορεί απλά, τα πάντα.

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

Serge A. (2010). “Τι θέλει μια γυναίκα;” Εκδόσεις Κέδρος.

Gray J. (2007). “Άνδρες από τον Άρη, γυναίκες από την Αφροδίτη”. Εκδόσεις Φυτράκης ΑΕ.