Βασίλειος ΚιοσσέςΆρθρο: Βασίλειος Ν. Κιοσσές
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Τι είναι ευτυχία; Ποιος έχει δικαίωμα να αισθάνεται ευτυχής και πως μπορεί κάποιος να νιώθει ευτυχισμένος; Έχει ενδιαφέρον να σταθούμε και να παρατηρήσουμε τι θεμελιώνεται ως ευτυχία στη σύγχρονη δυτική κοινωνία. Η ευτυχία συνδυάζεται με την απόκτηση υλικών αγαθών κυρίως και κάπως έτσι συγχέεται το πραγματικό νόημά της.
Ευτυχία είναι η στιγμή εκείνη που αισθάνεσαι πλήρης με αυτά που έχεις, με αυτά που κατακτάς, με τον τρόπο που σχετίζεσαι, με τους ανθρώπους που αλληλεπιδράς, με τις συνθήκες που σου επιτρέπουν να νιώθεις ολόκληρος.
Η ευτυχία είναι ένα τραγούδι που η μελωδία του εξαγνίζει την ψυχή, οι στίχοι του πλέκουν τις ομορφότερες ιστορίες, και οι νότες του γίνονται καράβι και σε ταξιδεύουν σε προορισμούς γαλήνιους.
Ευτυχία δεν είναι ένας αποστειρωμένος στόχος μιας ιδανικής πραγματικότητας, αλλά είναι στιγμές που εμπνέουν, ένα χάδι, ένα άγγιγμα, μια αγκαλιά, ένα φιλί, ένα μοίρασμα, ένα κοίταγμα.
Τη στιγμή που δύο τρίτα των Ελλήνων δηλώνουν πως στερούνται στιγμές ευτυχίας, το δικαίωμα σε αυτή είναι τουλάχιστον αναγκαίο.
Θα αναρωτηθεί κανείς κατά πόσο οι συνθήκες στις οποίες ζει ένας άνθρωπος, επηρεάζουν τα επίπεδα ευτυχίας του. Αυτό δεν φαίνεται να ισχύει ιδιαίτερα καθώς η ιδιοσυγκρασία του καθενός σχετίζεται κυρίως με τα επίπεδα ευτυχίας του. Μόνο στις περιπτώσεις έντονων και στρεσογόνων καταστάσεων που συμβαίνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορούμε να παρατηρήσουμε μείωση των επιπέδων της ευτυχίας.
Η άντληση στιγμών ευτυχίας δεν προκύπτει από μια συνθήκη στην οποία έχουμε μια ιδανική δουλειά, ιδανική οικογένεια, ιδανική παρέα. Προκύπτει περισσότερο από την αίσθηση που έχουμε για τον εαυτό μας, τις δυνατότητές του, τις επιτεύξεις των στόχων ή τις προσπάθειες που κάνουμε. Ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι αυτοί που αισθάνονται πως πραγματώνονται.
Ενώ η ευτυχία και η ευδαιμονία μοιάζουν να είναι οι στόχοι της ζωής μας, πολλές φορές έχουμε λαθεμένες αντιλήψεις για το πότε και ποιος είναι ευτυχισμένος. Τείνουμε να μην θεωρούμε τόσο έξυπνους τους ευτυχισμένους ή χαρούμενους ανθρώπους, ενώ πιστεύουμε πως όσο περνούν τα χρόνια τα επίπεδα ευτυχίας συρρικνώνονται. Επιπλέον συνδυάζουμε πολλές φορές την οικονομική ευρωστία με την ευτυχία. Κυρίως όμως παρατείνουμε τις ευκαιρίες που έχουμε για να είμαστε ευτυχισμένοι. «Θα είμαι ευτυχισμένος όταν…» λες και πιο πριν είσαι καταδικασμένος στη δυστυχία. Λες και τα πηγαίνουμε τόσο καλά στις προγνώσεις, για το τι θα μας κάνει ευτυχισμένους ή πόσο ευτυχισμένοι θα γίνουμε εάν εκπληρωθεί η προσδοκία μας. Στερώντας από τους ίδιους μας τους εαυτούς την ευκαιρία να απολαύσουμε τη διαδρομή ή να ευχαριστηθούμε τις μικρές ή μεγάλες στιγμές που μας επιφυλάσσει η κατάκτηση του στόχου. Λαχταράμε να βρεθούμε στο τέρμα, χωρίς να έχουμε καν χαζέψει το πέρασμα που μας έφτασε εκεί, εστιάζοντας μόνο στους χτύπους της καρδιάς που αυξάνουν όσο περισσότερο προσπαθούμε. Στρέφουμε το βλέμμα στον ιδρώτα που ποτίζει το μέτωπο, δυσφορούμε με το μούδιασμα των άκρων, αγανακτούμε με το μάκρος της διαδρομής, καρτερώντας απλά το τέρμα. Κάνοντας παύση και πείθοντάς μας πως μόλις τερματίσουμε θα έχουμε δικαίωμα να αισθανθούμε ευτυχισμένοι. Γιατί αν νιώσουμε ευτυχισμένοι στο μεταξύ, φοβόμαστε μήπως μας πουν εγωιστές. Λες και είναι εγωιστικό να θέλω να νιώθω ευτυχισμένος ή να απολαύσω τη διαδρομή.
Ενώ φαίνεται η ευτυχία να εννοείται, δεν αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα, όπως αυτά έχουν θεσπιστεί από τον Ο.Η.Ε. στο χάρτη των δικαιωμάτων μεταξύ του δικαιώματος στη ζωή, στο σεβασμό, στην προστασία.
Πρόσφατα γίνεται μια προσπάθεια για τη θεμελίωση του δικαιώματος της ευτυχίας από την Ελλάδα, τη χώρα του Επίκουρου ο οποίος μαζί με τον Αριστοτέλη εξέφρασαν την πεποίθηση πως σκοπός της φιλοσοφίας είναι η ευδαιμονία. Ο Επίκουρος δίδαξε πως η ευδαιμονία αντιστοιχεί στην «απονία του σώματος και την αταραξία της ψυχής, και προσεγγίζεται μέσω της παρατήρησης της φύσης, της φρόνησης, της ελεύθερης βούλησης, της αρετής και της φιλίας».
Η “Διακήρυξη του δικαιώματος της ευδαιμονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση” (“Διακήρυξη της Παλλήνης”, Αθήνα, Ελλάς) συντάχθηκε από τον Χρήστο Γιαπιτζάκη και παρουσιάστηκε κατά την διάρκεια της ομιλίας του “Επικούρειες επιδράσεις στον σύγχρονο Ανθρωπισμό” στο 4ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Επικούρειας Φιλοσοφίας που διεξήχθη στον Γαργηττό του Δήμου Παλλήνης, τόπου καταγωγής του φιλόσοφου Επίκουρου, τον Φεβρουάριο του 2014.
Η “Διακήρυξη του δικαιώματος της Ευδαιμονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση” ή “Διακήρυξη της Παλλήνης” παρουσιάζεται σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες, ώστε να συγκεντρωθεί ο απαιτούμενος αριθμός υπογραφών, προκειμένου να συζητηθεί το θέμα στο Ευρωκοινοβούλιο με απώτερο στόχο τον ανθρωπιστικό προσανατολισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μπορείτε να υπογράψετε ΕΔΩ
Και ας μην ξεχνάμε πως, όπως έλεγε και ο Αβραάμ Λίνκολν, «ο κάθε άνθρωπος είναι ευτυχισμένος τόσο, όσο του επιτρέπει το μυαλό του»
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
Stambor, Z. (2006). A key to happiness, Monitor Staff, 37 (9): 34.