ΑnimartistsΆρθρο: Γεώργιος Βασίλαρος
Ψυχολόγος
Η ψυχαναλυτική προσέγγιση που με ιδιαίτερο δυναμισμό εισήγαγε ο Φρόυντ, ενδιαφέρθηκε για τη συνολική δομή του ανθρώπου, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις ενδοψυχικές συγκρούσεις. Υποστήριζε ότι οι ασταμάτητες σεξουαλικές ορμές βασανίζουν τον μοναδικό ψυχισμό κάθε ατόμου, ερχόμενες συχνά σε διαμάχη με τις απαγορεύσεις και τα πρότυπα που επιβάλλει το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Υπογράμμισε πως το αποτέλεσμα αυτής της διαμάχης συμβάλλει καθοριστικά στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς και της προσωπικότητας του ενηλίκου.
Στο παρόν άρθρο θα αναδειχθεί η σημαντικότητα της αλληλεπίδρασης μεταξύ της πορνογραφίας (ως μια εκ των πρακτικών της σεξουαλικής έκφρασης) και το αντίκτυπο που έχει αυτή στις σχέσεις των δύο φύλων. Στις μέρες μας, η διαρκής καταπίεση του ατόμου από ποικίλους κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτισμικούς παράγοντες έχουν οδηγήσει στην απομόνωση και στην αδυναμία ουσιαστικής επικοινωνίας μέσα στην οικοδόμηση των διαπροσωπικών σχέσεων. Η έκφραση των σεξουαλικών τους επιθυμιών αλλά και της συντροφικότητας του βρίσκουν μειωμένη ανταπόκριση ακόμη και μέσα σε μια μακροχρόνια ερωτική σχέση.
Από την άλλη μεριά, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αποτελώντας βασικό φορέα κοινωνικοποίησης, επιβολής προτύπων, αξιών και μηνυμάτων προβάλλουν συνεχώς τη σεξουαλική πράξη ως ιδέα πλήρως απογυμνωμένη από ηθικές αναστολές υπερβαίνοντας έτσι τα στενά διαπροσωπικά όρια που η ίδια σεξουαλική συνεύρεση προϋποθέτει ως ιδιαίτερης και μοναδικής στιγμής ευχαρίστησης του ανθρώπου.
Υπό το πρίσμα αυτών των γεγονότων και της ολοένα αυξανόμενης παρακολούθησης ερωτικών ταινιών, έχουν διεξαχθεί ποικίλες έρευνες για να αποκρυπτογραφήσουν την βαρύνουσα επίδραση της στην ψυχολογία και στην αλληλεπίδραση μεταξύ των ζευγαριών. Ως ιδιαίτερη παράμετρος και σχεδόν καθολικής αποδοχής παρουσιάζεται το γεγονός ότι οι άνδρες εκλαμβάνουν περισσότερο ως “φυσιολογική” την παρακολούθηση αισθησιακών ταινιών ενώ οι γυναίκες αντιδρούν αρνητικά και με συναισθήματα δυσθυμίας. Επίσης, μια από τις άμεσες επιδράσεις του πορνό συνεισφέρει στο σχηματισμό σεξιστικών αντιλήψεων και στην έντονη διάκριση στο ρόλο των φύλων, εκ μέρους των ανδρών απευθυνόμενοι προς τις γυναίκες. Με τη σειρά τους αυτά τα πιθανά αποτελέσματα συνεπάγονται έντονη σεξουαλική επιθετικότητα και καταναγκαστικό σεξ, υιοθετημένα κυρίως πάλι από τους άνδρες, που αποτελούν τη βασική μερίδα των θεατών αυτού του είδους ταινιών.
Ειδικότερα, πρόσφατα στο πανεπιστήμιο του Τένεσι πραγματοποιήθηκε μια έρευνα σε ένα δείγμα 337 ανδρών φοιτητών με ετεροφυλοφιλικό προσανατολισμό οι οποίοι βρίσκονταν σε συντροφική σχέση από 4 μήνες έως 7 χρόνια. Τους εκπονήθηκε προς συμπλήρωση ένα ερωτηματολόγιο που εξέταζε την σύγκρουση των ρόλων στο διαφυλικό επίπεδο, την επαφή και την προσκόλληση, την ποιότητα στην σχέση, την χρήση πορνογραφικού υλικού, την συχνότητα αυτής (την ώρα που αφιέρωναν κάθε εβδομάδα) και την αξιολόγηση της συσχέτισης του πορνό με την καθημερινή τους ζωή. Η επεξεργασία των απαντήσεων των υποκειμένων έδειξε υψηλό θετικό συσχετισμό της πορνογραφίας με την σύγκρουση των ρόλων σε επίπεδο φύλου, τη μη ασφαλή επαφή μέσα στην σχέση, την χαμηλότερη ποιότητα της προαναφερθείσας και την μειωμένη σεξουαλική ικανοποίηση.
Είναι αξιοσημείωτο να αναφέρουμε την κοινή γραμμική πορεία κάποιων συμπεριφορών με την παρακολούθηση ή την χρήση πορνογραφικού υλικού. Κάποιες από αυτές τις συμπεριφορές περιλαμβάνουν την τάση των ανδρών να αντιμετωπίζουν τις γυναίκες υλιστικά με σεξουαλικό στερεοτυπικό τρόπο, την πεποίθηση τους ότι το γυναικείο σώμα πρέπει να είναι συνεχώς διαθέσιμο προς αυτούς,να το αγγίζουν, να το κοιτάζουν και να το χρησιμοποιούν όποτε αυτοί θέλουν.
Κάποιες απόπειρες επεξήγησης των συγκεκριμένων στάσεων πρακτικών συμπεριφορών και γνωστικών σχημάτων βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στην αντίληψη ότι η θέαση του πορνό αποτελεί μηχανισμό άμυνας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που περιέχονται σε μια σχέση όπως: τα επίπεδα διαπροσωπικής επαφής και οικειότητας – εγγύτητας.
Συμπερασματικά, θα ήταν γόνιμο να προβληματιστούμε σχετικά με το περιορισμένο εύρος των αιτιών που οδηγούν στην διαρκώς επεκτεινόμενη και μαζικότερη χρήση της πορνογραφίας. Αναμφισβήτητα τα αίτια είναι πολλαπλά με διαφορετικές πηγές προέλευσης. Θα μπορούσαμε να αναζητήσουμε κάποιο από αυτά σε ενδοατομικό επίπεδο, στο κοινωνικό περιβάλλον του κάθε υποκειμένου και στο ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο. Κατά την προσωπική μου γνώμη, η σεξουαλική πράξη που μέχρι πρότινος η άμεση αναφορά σε αυτή αποτελούσε ταμπού και κοινωνικό στερεότυπο, έχει ριζικά μετασχηματιστεί σε μία κοινότυπη σχεδόν στερούμενης ιδιωτικών ορίων πράξη, της οποίας η έκφραση αποτελεί κινητήριο δύναμη για την δόμηση της ατομικής και της κοινωνικής μας ταυτότητας. Δε θα επιθυμούσα να προβώ σε αρνητική αξιόλογη αυτού του γεγονότος ωστόσο ελπίζω ότι μέσα από την ανάγνωση του άρθρου θα μπορούσατε να ενεργοποιηθείτε περαιτέρω με στόχο τον επαναπροσδιορισμό και την επαναξιολόγηση της σεξουαλικής διάστασης στην ιεραρχία και στην δόμηση του εσωτερικού σας ψυχισμού.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Ropelato, J. (2007). Internet pornography statistics. Retrieved March 8, 2010, from http://internet-filter-review.toptenreviews.com/internet-pornography-statistics.html
Carroll, J.S., Padilla-Walker, L.M., Nelson, L.J., Olson, C.D., McNamara, B.C., & Madsen, S.D. (2008). Generation XXX: Pornography acceptance and use among emerging adults. Journal of Adolescent Research, 23, 6-30.
Attwood, F. (2002). Reading porn: The paradigm shift in pornography research. Sexualities, 5(1), 91-105.
Symanski, D. M. & Stewart-Richardson, D. N. (2014). Psychological, relational, and sexual correlates of pornography use on young adult heterosexual men in romantic relationships. The Journal of Men’s Studies, 22(1), 64-82.
O’Neil, J. (2008). Summarizing 25 years of research on men’s gender role conflict using the Gender Role Conflict Scale: New research paradigms and clinical implications. The Counseling Psychologist, 36, 358-445.
Kilbourne, J. (1999). Can’t buy my love: How advertising changes the way we think and feel. New York, NY & London, England: Touchstone.