Η πριγκίπισσα και το μπιζέλι: ένας αληθινός άνθρωπος

Άρθρο: Δημήτρης Βαγενάς
Ψυχολόγος

«Η ζωή είναι μια ωραία μελωδία. Μόνο οι στίχοι είναι λίγο μπερδεμένοι»
Χανς Κρίστιαν Άντερσεν

Γεννημένος στη Δανία στις 2 Απριλίου του 1805, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν έγραψε μερικά από τα πιο γνωστά παραμύθια όλων των εποχών, που τυπώνονται ξανά και ξανά, έχοντας μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου. Σε αρκετές χώρες, όπως και στην Ελλάδα, οι ιστορίες του θεωρούνται αποκλειστικά παιδικές, με αποτέλεσμα οι περισσότερες εκδόσεις των έργων του να είναι πρόχειρες, ελλιπείς και πολύ συχνά ελάχιστα πιστές στο πρωτότυπο. Ο ίδιος, βέβαια, υποστήριζε πως οι ιστορίες του δεν απευθύνονται μόνο σε παιδιά και είναι γεγονός πως τραγικά παραμύθια όπως «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα», «Ο μολυβένιος στρατιώτης» και «Η μικρή γοργόνα», μπορούν να συγκινήσουν εξίσου – αν όχι περισσότερο – τους ενήλικες.

Η «Πριγκίπισσα και το μπιζέλι» ή αλλιώς «Η αληθινή πριγκίπισσα», που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1835, δεν ανήκει στις τραγικές αυτές ιστορίες, αφού εκ πρώτης όψεως είναι αρκετά πιο αφελής και απλοϊκή. Μια φορά κι έναν καιρό, λοιπόν, ζούσε ένας πρίγκιπας που ήθελε να παντρευτεί μια αληθινή πριγκίπισσα. Ταξίδεψε σ’ όλο τον κόσμο για να τη βρει, αλλά δεν τα κατάφερε. Ένα βροχερό βράδυ, μια κοπέλα χτύπησε την πόρτα του παλατιού του και, λέγοντάς τους πως είναι αληθινή πριγκίπισσα, ζήτησε να φιλοξενηθεί μέχρι να σταματήσουν οι βροντές. Ο πρίγκιπας δεν πίστεψε πως η κοπέλα αυτή ήταν όντως πριγκίπισσα, καθώς, έτσι μούσκεμα όπως ήταν, φαινόταν αξιοθρήνητη. Η μητέρα του, αποφασισμένη να μάθει την αλήθεια, έβαλε στο κρεβάτι του ξενώνα ένα μπιζέλι και πρόσθεσε από πάνω είκοσι στρώματα και είκοσι παπλώματα. Στη συνέχεια, ζήτησε απ’ την κοπέλα να κοιμηθεί εκεί. Το επόμενο πρωί, ρωτώντας την πώς ήταν ο ύπνος της, τούς απάντησε πως δεν κατάφερε να κλείσει μάτι όλη νύχτα, επειδή κάτω απ’ το στρώμα ήταν κάτι πολύ σκληρό που μελάνιασε όλο της το σώμα. Τότε όλοι κατάλαβαν πως έλεγε την αλήθεια, αφού μόνο μια αληθινή πριγκίπισσα θα μπορούσε να νιώσει ένα μπιζέλι κάτω από είκοσι στρωσίδια και παπλώματα, και ο πρίγκιπας χαρούμενος την έκανε γυναίκα του.

Φαινομενικά, τα ευρήματα της ιστορίας εξαντλούνται στο μπιζέλι κάτω από τα είκοσι στρώματα, αλλά στην πραγματικότητα το εν λόγω παραμύθι έχει κι άλλα παράδοξα κι εξίσου ενδιαφέροντα σημεία. Πρώτα απ’ όλα, η κοπέλα φαντάζει μυγιάγγιχτη και κακομαθημένη, απ’ τη στιγμή που ένα μπιζέλι αρκεί για δυσκολέψει τον ύπνο της, αλλά αν ίσχυε κάτι τέτοιο, θα ταξίδευε μέσα σε μια πολυτελή άμαξα γεμάτη υπηρέτες και δε θα τριγυρνούσε μόνη της μέσα στη βροχερή νύχτα. Σαν να μην έφτανε αυτό, όταν ζητάει να τη φιλοξενήσουν είναι αξιοπρεπέστατη και, μπορεί να δείχνει αξιοθρήνητη, αλλά η ίδια δεν παραπονιέται καθόλου για την κατάστασή της. Θα μπορούσαμε, επομένως, να υποθέσουμε πως στην πραγματικότητα η πριγκίπισσα δεν είναι ευαίσθητη στο σωματικό, αλλά στον ψυχικό πόνο: είναι «αληθινή», όπως υποστηρίζει εξαρχής, επειδή έχει αυθεντικά συναισθήματα που τα εκφράζει με ειλικρίνεια, γι’ αυτό άλλωστε παραδέχεται αμέσως πως ο ύπνος της ήταν κακός. Μέσω του μπιζελιού, η ευαισθησία και η συναισθηματική της νοημοσύνη έρχονται στην επιφάνεια, και είναι τόσο σπάνιο το να συναντήσεις κάποιον που δυσκολεύεται να κοιμηθεί εξαιτίας ενός μπιζελιού, όσο είναι και να βρεις έναν τόσο «αληθινό» άνθρωπο. Αν δεν ήταν, ο πρίγκιπας δε θα γύρναγε όλο τον κόσμο μέχρι να βρει την πριγκίπισσα των ονείρων του. Ωστόσο, τελικά δε βρίσκει αυτός τη μέλλουσα σύζυγό του, αλλά αυτή έρχεται σ’ εκείνον. Ας μην ξεχνάμε, πως η εν λόγω πριγκίπισσα δεν είναι «μη μου άπτου» – όπως πιθανότατα οι υπόλοιπες γαλαζοαίματες που γνώρισε – γι’ αυτό και δε διστάζει να περπατήσει μόνη της μέσα στη βροχή και να ζητήσει φιλοξενία από αγνώστους.

Όπως όλοι ξέρουμε, οι ευαίσθητοι άνθρωποι συναντούν συχνά εμπόδια που καταφέρνουν να τους κλονίσουν, κι αυτό στο παραμύθι εκφράζεται μέσω του δύσκολου ύπνου εξαιτίας του μπιζελιού. Σύμφωνα, όμως, με τα μυθικά αρχέτυπα, για να κατακτήσεις την ευτυχία πρέπει πρώτα να ταλαιπωρηθείς, γι’ αυτό και τον κακό ύπνο διαδέχεται ένας καλός γάμος. Μπορεί στην πραγματικότητα τα πράγματα να μην έρχονται τόσο βολικά, αλλά πάντα μπορούμε να θυμόμαστε πως αν δεν καταφέρουμε να εξαφανίσουμε ένα πρόβλημα, ίσως μπορέσουμε να το αξιοποιήσουμε. Άλλωστε, όπως είχε πει κι ο ίδιος ο Άντερσεν, «η ζωή είναι μια ωραία μελωδία: μόνο οι στίχοι είναι λίγο μπερδεμένοι»…

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Άντερσεν, Χ. Κ. (1993). Ιστορίες και Παραμύθια. Αθήνα: Ωκεανίδα

Tales of Faerie (2011). The Irony of Princess and the Pea. Ανάκτηση στις 17 Ιουνίου 2015 από http://talesoffaerie.blogspot.gr/2015/02/the-irony-of-princess-and-pea.html

Tales of Faeire. (2012). More Thoughts on Princess and the Pea. Ανάκτηση στις 17 Ιουνίου 2015 από http://talesoffaerie.blogspot.gr/2012/11/more-thoughts-on-princess-and-pea.html

Zipes, J. (2011). The Enchanted Screen: The Unknown History of Fairy Tales. New York: Routledge