ΑnimartistsΆρθρο: Κατερίνα Γκικοπούλου
Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Μαρία Κασσεροπούλου
Φιλόλογος
Μελετώντας διάφορες μορφές θεραπείας, ρώτησα τον καθηγητή μου σχετικά με την μουσικοθεραπεία. Η μουσικοθεραπεία μου είπε πως δεν υπάρχει ουσιαστικά εφόσον κανένας δεν μπορεί να πει σήμερα πως μόνο και μόνο το να ακούμε μουσική μας θεραπεύει. Δεν ξέρω αν αυτή η άποψη τους βρίσκει όλους σύμφωνους. Συνέχισε όμως το συλλογισμό του υποστηρίζοντας πως αρκετές έρευνες σήμερα ελάχιστα μπορούν να αποδείξουν πως προσφέρει η μουσική σε έναν ψυχικά ασθενή. Στόχος μας δεν είναι να κατανοήσουμε τις συνέπειες που έχει το άκουσμα της μουσικής για κάποιον αλλά το κατά πόσο καταφέρνει να κρατήσει μακριά τις «φωνές» ή αλλιώς την ψυχωτική πραγματικότητα.
Αυτό λοιπόν που πρέπει να μάθουμε είναι ποια θέση καταλαμβάνει η φωνή-η φωνή και όχι μόνο ο λόγος- από το πιο μικρό ήδη στάδιο ανάπτυξης. Για τον Freud, τα αντικείμενα λιβιδινικών επενδύσεων (objets pulsionnels) είναι το στήθος, ο πρωκτός κι ο φαλλός. O Lacan (1952) όμως ήρθε να προσθέσει δύο ακόμη στη λίστα, το βλέμμα-κοίταγμα και τη φωνή.
Η φωνή λοιπόν μελετάται από τον Lacan (1952) στα πλαίσια της μελέτης των ψυχώσεων και κατά τη γνώμη του έχει μια σημαντική δυναμική, που οδηγεί στην ολοκλήρωση του ατόμου. Γιατί το γεγονός ότι μιλάμε, παράγουμε φωνή, προϋποθέτει αμέσως την ύπαρξη ενός Άλλου, που είναι έτοιμος να μας ακούσει και να μας απαντήσει. Έτσι λοιπόν από την παιδική ήδη ηλικία το υποκείμενο περιμένει μια απάντηση σ’ αυτή τη φωνή, την «πρωτόγονη απάντηση» από την μητέρα. Σημαντική είναι η ανάπτυξη από το παιδί της δικής του φωνής, χωρίς να κατακλύζεται από εκείνη του Άλλου, της μητέρας. Ίσως και να μην είναι τόσο εύκολο βέβαια. «Από τη φωνή που ακούγεται, τίποτα δεν μπορεί να μας ξεφύγει. Δεν μπορούμε να κλείσουμε έτσι απλά τα αυτιά μας» (Vives, 2014).
Κατά τον Freud, το βρέφος γεννιέται ακρωτηριασμένο από τον ίδιο του τον εαυτό, ως αποτέλεσμα της απομάκρυνσης από την κατάσταση δυστυχίας που εμποδίζει τη διατήρηση της ομοιοστατικής του ισορροπίας. Έτσι προκύπτει το κλάμα, το πρώτο κλάμα του μωρού. Βέβαια, υποθέτουμε πως το κλάμα αυτό δεν είναι ένα κάλεσμα προς το Άλλο, προς τη μητέρα, αλλά είναι μια απόπειρα έκφρασης της δυστυχίας που νιώθει το βρέφος έξω από το προστατευμένο περιβάλλον των 9 μηνών.
Ωστόσο, ο καθένας από εμάς εκλαμβάνει τη μουσική με διαφορετικό τρόπο. Θεραπευτικό μέσο ή όχι, ας το ανακαλύψουμε εμείς οι ίδιοι. Πέρα άλλωστε από κάθε θεωρία, ψυχαναλυτική ή άλλη, έρχεται η ανάγκη για βοήθεια και ανθρωπιά προς αυτόν που έχει ανάγκη κάθε είδους θεραπεία. Είναι πολύ όμορφο να βλέπεις ότι κάποιοι προσπαθούν με τόση δύναμη…
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Lacan, J. (1952). Seminaire 23. Paris: Le Seuil.
Vives, J-M. (2014). Médiations théapeutiques par l’art. Paris: ERES.