Χρύσα ΜαγγινοπούλουΆρθρο: Χρύσα Μαγγινοπούλου
Κοινωνική Ανθρωπολόγος
Το “Κυνήγι της ευτυχίας” είναι ένας ύμνος στο αμερικανικό όνειρο, εμπνευσμένος από την ιστορία του υπαρκτού Κρις Γκάρντνερ. Ενός σύγχρονου Ιώβ που υπομένει καρτερικά όλα τα κακά της μοίρας, αλλά στο τέλος, ως διά μαγείας, βρίσκει μια θέση στον ήλιο.
Ο Κρις Γκάρντνερ ζει στο Σαν Φρανσίσκο των αρχών της δεκαετίας του ’80 με τη γυναίκα του, Λίντα και τον πεντάχρονο γιο του, Κρίστοφερ. Έχοντας επενδύσει όλες του τις οικονομίες στην αγορά κάποιων ιατρικών μηχανημάτων αμφιβόλου λειτουργικότητας, ο Κρις προσπαθεί απεγνωσμένα να τα πουλήσει για να επιβιώσουν. Η οδύσσεια ξεκινά, όταν χάνει τη δουλειά του και τους κάνουν έξωση από το διαμέρισμα που ζει με τη γυναίκα του και το γιό του. Η Λίντα λυγίζει από το βάρος της φτώχιας τους, χάνει την υπομονή της και τους εγκαταλείπει. Οι δυο τους θα βρεθούν στο Σαν Φρανσίσκο, αναγκασμένοι να ζουν από εδώ κι από εκεί, κυριολεκτικά στον δρόμο. Με πεσμένη ψυχολογία και ακόμα πιο πεσμένη ροή εισοδήματος, ο έξυπνος Κρις προσπαθεί να εξασφαλίσει την επιβίωσή τους, υπομένοντας την κάθε κακοτυχία. Και ενώ η παραίτηση μοιάζει μόνη λύση εκείνος ακολουθεί άλλο δρόμο…
Η τύχη του κλείνει ελαφρά το μάτι, προσφέροντάς του την ευκαιρία να παρακολουθήσει δωρεάν ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε μια γνωστή χρηματιστηριακή εταιρία με ελάχιστες πιθανότητες πρόσληψης. Μη βλέποντας άλλη λύση, ο Κρις αποφασίζει να δοκιμάσει. Οπλισμένος με απίστευτη υπομονή και θέληση θα αναδειχτεί στην ιεραρχία και θα διαβεί δρόμους που δεν είχε φανταστεί ποτέ ότι θα μπορούσε να περπατήσει.
Ο Γκάρντνερ, παρά τα απανωτά χαστούκια της ζωής (αναγκάζεται να περάσει μια νύχτα σε δημόσια τουαλέτα, εμφανίζεται στη συνέντευξη μισοντυμένος και γεμάτος μπογιές, καταλήγει να κυνηγά κάποιον για 14 δολάρια που του χρωστάει) καταφέρνει να πετύχει, χρησιμοποιώντας την υπομονή του, το πείσμα του και την ευστροφία του. Και το σημαντικότερο, κατόρθωσε να τα κάνει όλα αυτά δίχως να χάσει την υπόστασή του ως στοργικός πατέρας και να ζημιώσει τη σχέση του με το γιο του, ούτε και να τραυματίσει την αξιοπρέπειά του.
Βαθιά συγκινητική ταινία που πραγματεύεται την δύναμη του ανθρώπου, την πατρότητα, την αλλοτριωμένη Αμερικάνικη κοινωνία, τον κόσμο του χρήματος και μέσα σε όλα αυτά την ανθρώπινη υπόσταση. Τον εργασιακό ανταγωνισμό και το άγχος της προσωπικής καταξίωσης καταπίνει ακόμα και εκείνους που ξεπερνούν τον μέσο όρο ευφυίας. Μία διαφορετική όψη της Αμερικής που “ξέρουμε” και που στην Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας της αναγνωρίζει ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και προικισμένοι από τον Δημιουργό τους με συγκεκριμένα απαραβίαστα δικαιώματα, μεταξύ των οποίων είναι ζωή, η ελευθερία και η επιδίωξη της ευτυχίας.
Η πίστη, η θέληση και η επιμονή είναι βασικά συστατικά της ταινίας της οποίας το μεγαλύτερο μήνυμα της είναι ο υπότιτλος της: Έχεις ένα όνειρο; Πρέπει να το προστατεύσεις.
Η ευτυχία, λένε, είναι μια πεταλούδα που όσο την κυνηγάς σου ξεφεύγει. Οι ψυχολόγοι την ονομάζουν «χαμένη Ατλαντίδα των συναισθημάτων», αφού όλοι λένε ότι υπάρχει, αλλά κανείς δεν ξέρει πού ακριβώς να ψάξει για να τη βρει. Ζούμε, υπάρχουμε και αναπνέουμε με το στόχο να φτάσουμε στην ευτυχία. Κάθε κίνησή μας πάει ένα βήμα πιο κοντά ή πιο μακριά από το στόχο μας και κανένας δρόμος μέχρι το τέλος αυτής της διαδρομής δεν είναι αδιέξοδος. Λένε ότι η ευτυχία είναι στιγμές, χαραγμένες καλά στη μνήμη του καθενός. Έτσι, κάνουμε όνειρα για το μέλλον, για να κερδίσουμε όσες περισσότερες στιγμές μπορούμε, να κάνουμε την καρδιά μας να χτυπήσει πιο δυνατά. Το πρόβλημα με την αναζήτηση της ευτυχίας πηγάζει από την ίδια την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης: τι ακριβώς ορίζει ως ευτυχία.
Οι Αμερικανοί επιδίδονται μέσω ερευνών επί δεκαετίες στο κυνήγι της ευτυχίας. Το Πανεπιστήμιο του Σικάγου, για παράδειγμα, από το 1972 ως τις μέρες μας, παρατηρούσε άνδρες και γυναίκες για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ευτυχία εξαρτάται από τρεις βασικούς παράγοντες: γονίδια, γεγονότα και αξίες. Τα γονίδια, μάλιστα, καθορίζουν το 48% της ικανότητας ενός ανθρώπου να ευτυχήσει ή να δυστυχήσει στη ζωή του. Το 40% της ευτυχίας οφείλεται σε σημαντικά γεγονότα της ζωής σου, όπως το να κερδίσεις την εργασιακή θέση των ονείρων σου, να έχεις έναν ευτυχή γάμο, να γίνεις γονιός, να έχεις μια οικονομική άνεση κ.τ.λ. Ένα κρίσιμο 12% καλείσαι να το γεμίσεις με τις προσωπικές σου αξίες: την πίστη σου σε κάτι, την οικογένεια όπως εσύ την αντιλαμβάνεσαι, την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, και τον βαθμό στον οποίο σε γεμίζει η δουλειά που κάνεις. Η έρευνα συμπεραίνει ότι όσοι δηλώνουν ικανοποιημένοι – ηθικά, όχι χρηματικά – με τη δουλειά και την καθημερινότητά τους είναι ευτυχισμένοι και στην προσωπική τους ζωή.
Οι μεγαλύτεροι συγγραφείς έχουν γράψει αμέτρητες σελίδες αναζητώντας τι είναι αυτό που κάνει έναν άνθρωπο να αγγίξει την πολυπόθητη προσωπική ολοκλήρωση. Με τόσα βιβλία και τόσα προγράμματα αυτοβοήθειας για την ευτυχία ανά τον κόσμο τα τελευταία 20 χρόνια θα περίμενε κανείς ότι το μυστικό για την ευτυχία θα είχε βρεθεί και το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων θα ήταν πια ευτυχισμένοι. Ο άνθρωπος μπορεί να μετατραπεί σε μια μηχανή παραγωγής ολοένα καινούριων αναγκών και επιθυμιών που αν δεν υλοποιηθούν όχι μόνο δε του προσφέρουν στιγμές ευτυχίας αλλά αντιθέτως του στερούν.
Μια δύσκολη κατάσταση, όπως αυτή που βιώνει ο ήρωας της ταινίας, μας επιτρέπει να ανασυγκροτηθούμε και να επαναπροσδιορίσουμε τις προσδοκίες μας, τα όνειρά μας και τους στόχους μας. Έτσι, σύμφωνα με τους ειδικούς, μπορούμε να γίνουμε πιο δυνατοί αλλά και να μάθουμε καλύτερα τον εαυτό μας ώστε να γίνουμε πιο ευτυχισμένοι. Οι δυσκολίες μας κάνουν πιο ανθεκτικούς: Όταν ξεπερνάμε εμπόδια ή μια δύσκολη κατάσταση, αποκτούμε περισσότερη αυτοπεποίθηση και πίστη. Πολλοί άνθρωποι αποφεύγουμε ένα ρίσκο γιατί φοβόμαστε την αποτυχία, όταν όμως έχουμε την εμπειρία μιας τραγικής κατάστασης ξέρουμε καλά ότι μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε όλα.
Η ευτυχία δε μας χαρίζεται ποτέ ολοκληρωτικά. Έρχεται και φεύγει, αφήνοντάς μας να την αναπολούμε και να την διεκδικούμε ξανά. Κύκλος το κυνήγι της, κύκλος η απόκτησή της και όπως λέει ο Χρήστος Χωμενίδης “Ωραία ζει όποιος δεν παραιτείται στιγμή από το κυνήγι της ευτυχίας..“
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Μπουκάι, Χ. (2012). Ο δρόμος της ευτυχίας. Εκδόσεις Όπερα
Fisher, S. (2008). It’s So Much More Than Happiness! Positive Psychology.