Δήμητρα Κατσαρού Άρθρο: Δρ. Δήμητρα Β. Κατσαρού
Νευρογλωσσολόγος
Κάποιες διηγήσεις δεν βρίσκουν πουθενά χώρο στα κατάστιχα της ιστορίας. Αποθηκεύονται στο συλλογικό ασυνείδητο, γίνονται μύθοι, θρύλοι, σχεδιασμοί, λίγο ακόμα και θα γίνουν παραμύθια. Κάποιες, πιο τυχερές διηγήσεις, γίνονται ιστορίες που στεγνώνουν στο χειμωνιάτικο ήλιο, απλωμένες, ξεχειλωμένες, δεμένες ή και ελεύθερες, αλλά πάντα μυρωμένες με το άρωμα της μεγαλύτερης εκδίκησης… Της νοσταλγίας.
Αυτές οι διηγήσεις (άλλοι τις λένε παρατηρήσεις, άλλοι τις λένε ρεπορτάζ, άλλοι συνεντεύξεις- εγώ τις λέω ψηφίδες της ιστορίας) προσγειώνονται εδώ και χρόνια στο μυαλό μου. Γεμίζουν χαραμάδες, αποθησαυρίζονται σε μνημονικά συρτάρια που ποτέ δεν κλείνουν, στοκάρουν ρωγμές. Αυτές τις ψηφίδες, που ο πλανήτης μου πια δεν χωρά, αποφάσισα να τις μοιραστώ εδώ. Γιατί όπως είπε και ο παραμυθάς- αφηγητής Πελασγός «Κάποια πράγματα πρέπει να λέγονται, γιατί αν δεν λέγονται, χάνονται, τα παίρνει ο αέρας και δεν τα ξαναβρίσκουμε ποτέ». Για να μη χαθούν, λοιπόν, τα σκαρώνω εδώ. Να γίνουν ψηφιακές κουκίδες και –πού ξέρεις- μπορεί να γίνουν και μουσική στο τέλος. Άλλωστε και η μουσική…κουκκίδες είναι. Και όποιος ξέρει, τις ακούει. Όποιος δεν ξέρει, τις φαντάζεται… Και όποιος μπορεί, τις κάνει παραμύθια..
Μία φορά το μήνα, λοιπόν, η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση «ΣΥΝ-ΈΝΑ» και η ΑΜΚΕ “You in Europe” διοργανώνουν στη Θεσσαλονίκη τον κύκλο βιωματικών εργαστηρίων “Ένα λαϊκό παραμύθι– ένα συναίσθημα” με εισηγητή τον Δρ. Στέλιο Πελασγό, αφηγητή. Θέμα των εργαστηρίων είναι το λαϊκό παραμύθι ως πυξίδα για την ανάπτυξη της συναισθηματικής υπευθυνότητας. Πώς μπορεί, δηλαδή, κάποιος μέσα από την ανάλυση ενός λαϊκού παραμυθιού και την αναδιήγησή του να γνωρίσει τα συναισθήματά του, να τα αναλάβει και στη συνέχεια να βοηθήσει νήπια, παιδιά και εφήβους να κάνουν το ίδιο.
Το σεμινάριο πραγματοποιείται μία φορά το μήνα και στόχο έχει μέσα από τη σοφία των λαϊκών παραμυθιών και τις σύγχρονες παιδαγωγικές, ψυχολογικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις τους, να αναδυθούν προβληματισμοί, ιδέες και σκέψεις σχετικές με το ρόλο του ανθρώπου στη σύγχρονη ιστορία, που βασίζεται σε νομοτελειακές αξίες και αρχέγονα ορμέμφυτα.
Δεδομένων των σύγχρονων θεωριών περί συναισθηματικής νοημοσύνης, που μέσα από δραστηριότητες προωθούν την αναγνώριση και τη διαχείριση των συναισθημάτων τόσο των ατομικών όσο και των διατομικών, η συναισθηματική υπευθυνότητα μοιάζει πρόκληση τόσο για γονείς, εκπαιδευτικούς, ερευνητές όσο και για τα παιδιά. Επιπλέον, η προσέγγιση του λαϊκού πολιτισμού από τη σκοπιά της συλλογικότητας, ωθεί στην ομαδική κάθαρση των συμμετεχόντων και στην άρση της αποκλειστικής προσωπικής ευθύνης μετάδοσης συναισθημάτων.
Τα αφηγηματικά παραμύθια, όλοι μπορούμε να τα δημιουργήσουμε: Αρκεί να διηγηθούμε ένα χτεσινό μας όνειρο ή μια προβολική μελλοντική φαντασίωση. Και όλοι μπορούμε να βιώσουμε εμπειρίες και συναισθήματα, είτε γνήσια είτε υποκατάστατα (καταλαβαίνεις για τι πράγμα μιλάω, έτσι;). Η μαγεία του παραμυθιού, όμως, μπορεί να υπερκεράσει το πραγματικό και να γίνει σύμβολο, ιδέα, επανάσταση. Προσωπική και συλλογική. Συναισθηματική και αποστασιοποιημένη, Αλλά πάντα υπόθεση εξελικτική. Μια ροή που θυμίζει το ποτάμι του Ηράκλειτου που κανείς δεν μπορεί να βουτήξει μέσα του δυο φορές. Μέσα στην αδιάκοπη ροή του χρόνου του συναιρούνται οι διαιρέσεις του, που είναι αυθαίρετα νοητικά κατασκευάσματα για τα πεπερασμένα της ανθρώπινης ζωής και για τη συνεννόηση των ανθρώπων μέσα στον αείροο χρόνο.
Τα παραμύθια, επιπλέον, είναι μα στρωμάτωση στοιχείων και ουσιαστικά μια αβίαστη επιλογή φυσική επιλογή εκείνων που έχουν τη δυνατότητα να επιζήσουν. Επομένως, ως επιβίωση και μεταφορά αυτών των εγκαταλειμμάτων είναι και ένα μπόλιασμα πάνω στο ορατό σώμα του σήμερα,. Είναι μια έννοια συνθετική, επειδή αποβαίνει η βασική κοίτη, όπου πέφτουν όλα τα παραπόταμα των λαϊκών παλμών και εκφράσεων. Όπου εναρμονίζεται ολόκληρο το πολυφωνικό κελάρυσμα ιδεών, μύθων, αγώνων, αντιθέσεων, ήχων, γεύσεων, δεξιοτήτων, ανατάσεων, αποφυγών, παραδειγμάτων. Και συνολικά, ως προσφορά, είναι υπόθεση δεμένη με το λαό και την ιδιοφυία του. Είναι συγκλονιστικό να σκεφτεί κανείς το πόσο ευρύκολπα είναι, αφού καλύπτουν τόσες πτυχές όσες η ζωή η ίδια, από τη χαρά ως το θάνατο και περνώντας μέσα από το φίλτρο της καθημερινής επινοητικότητας φτάνει να φτιάχνει γλυκό από τους ανθούς. Είναι, ακόμα, το φίλτρο της καθημερινότητας. Ένας λαός ζει την κάθε μέρα του με ένα ύφος: τραγουδάει, κλαίει, ζωγραφίζει, θρησκεύεται, χειροτονεί, τρώει, μοχθεί, δημιουργεί, ζει. Το ροδόσταμο όλων αυτών των δραστηριοτήτων στην εξέλιξή τους μέσα στην καθημερινότητα διασώζουν τα παραμύθια. Είναι η διάσωση της ποίησης του κάθε μέρα.
Αν, λοιπόν, κάποιος, κάπου, κάποτε ενδιαφερθεί να βιώσει αυτή τη μυσταγωγία, μπορεί να απευθυνθεί στα τηλέφωνα 6937 240180, 6945 155340 και στο email mail@sinena.gr, Οι συναντήσεις είναι 6ωρες (3 ώρες Σάββατο και 3 Κυριακή) και πραγματοποιούνται ένα σαββατοκύριακο κάθε μήνα, στο Σώμα Φίλων ΑΜΕΑ «Δράση για το Κάτι Άλλο», Βιθυνίας 30, Κάτω Τούμπα.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Bar-On, R. (1997). The emotional quotient inventory (EQ-i): A test of emotional intelligence. Toronto: Multi-Health Systems.
Δ. Κατσαρού, Δ. Πάντα, Ε. Κωνσταντινίδου, Β. Ζήση. (2015). Η συναισθηματική Νοημοσύνη των Εκπαιδευτών των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας. Eκπ@ιδευτικός Kύκλος, 3(2), 69-81.
Mayer, J.D., Caruso, D. & Salovey, P. (2000). Selecting a measure of emotional intelligence: The case for ability scales. In R. Bar-On & J.D.A. Parker (Eds.), The handbook of emotional intelligence, (pp. 320-342). San Francisco: Jossey-Bass.
Πλατσίδου, Μ. (2010). Η ΕΙ: Θεωρητικά μοντέλα, τρόποι μέτρησης και εφαρμογές στην εκπαίδευση και στην εργασία. Αθήνα: Τυπωθήτω.