Αnimartists Άρθρο: Ειρήνη Κωνσταντοπούλου
Ειδική παιδαγωγός
Επιμέλεια: Ίριδα Γουδέλη
Φιλόλογος
(παράδειγμα 1)
Μετρό αργά το βράδυ. Ο απέναντι συρμός έφτασε και άρχισαν να βγαίνουν οι επιβάτες από τα βαγόνια. Ανάμεσά τους είναι ένας κύριος, πενήντα-εξήντα χρονών περίπου, ο οποίος λόγω της αναπηρίας που είχε, δεν περπατούσε όπως οι υπόλοιποι. Τα άκρα του ήταν ατροφικά και περπατούσε με μικρή δυσκολία. Από πίσω του ήταν δύο κοπέλες, όχι πάνω από εικοσιτριών χρονών, που θεώρησαν απολύτως φυσιολογικό να γελάσουν με τον συγκεκριμένο άνθρωπο και να τον δείχνουν. Γιατί τον κοιτούσαν έτσι επίμονα, άραγε;
(παράδειγμα 2)
Καλοκαίρι, απόγευμα κι εγώ βρισκόμουν στο σαλόνι ενός ιατρείου περιμένοντας να έρθει η σειρά μου. Απέναντί μου καθόταν μία κοπέλα, ισπανικής καταγωγής, μαζί με την δύο ετών κόρη της. Μιλούσε στην μικρή στα ισπανικά και στα ελληνικά. Δίπλα της, καθόταν μία κυρία μεγαλύτερης ηλικίας, η οποία δεν σταμάτησε να την κοιτάει. Η κοπέλα, μόλις αντιλήφθηκε πόσο έντονα την κοιτούσε, άρχισε να μιλάει στα ελληνικά και προσπάθησε να κάνει πλάκα για το πόσο ζωηρή είναι η μικρή. Αντί για γέλιο, δέχθηκε μία σειρά από ερωτήσεις οι οποίες αφορούσαν τόσο τη ζωή της, από πού κατάγεται, όσο και για το αν έχε παντρευτεί έλληνα και πότε ήρθε στην Ελλάδα. Μόλις απάντησε σε όλες τις ενοχλητικές ερωτήσεις, πήρε την κόρη της αγκαλιά και μαζεύτηκε σε μία γωνία μέχρι να έρθει η σειρά της για το ραντεβού. Εκείνη συνέχισε να την κοιτάει.. Γιατί την κοιτούσε τόσο έντονα;
Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις, αναφερόμαστε στο ίδιο πράγμα. Ρατσισμός. Η αντίληψη ότι οι άνθρωποι δεν είναι ίσοι μεταξύ τους, αλλά διαχωρίζονται σε ανώτερους και κατώτερους, με βάση το χρώμα του δέρματος, την εθνικότητα, τη θρησκεία κλπ.
Ο ρατσισμός είναι μία ενστικτώδης αντίδραση για την προστασία του είδους μας. Η συνήθεια που έχουμε να κρυβόμαστε πίσω από μία οικεία εικόνα έχοντας ως αποτέλεσμα να εκτοπίζουμε κάθε τι διαφορετικό. Μας φαίνεται περίεργο και δεν το αποδεχόμαστε. . Οι μορφές που παίρνει χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Φυλετικός, θρησκευτικός και κοινωνικός.
Άλλοι όροι που σχετίζονται με τον ρατσισμό είναι οι: ξενοφοβία, απαρτχάιντ, αντισημιτισμός, σεξισμός, φεμινισμός, ετεροσεξισμός.
Ένα πολύ γνωστό παράδειγμα ρατσισμού είναι η Γενοκτονία των Εβραίων (γνωστή ως Ολοκαύτωμα). Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων ήταν έξι εκατομμύρια Εβραίοι οι οποίοι εκτελέστηκαν είτε αμέσως μετά την άφιξή τους (ιδίως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και στη συντριπτική τους πλειονότητα οι γυναίκες), είτε πέθαναν από εξάντληση εργαζόμενοι σε καταναγκαστικά έργα με ελάχιστη τροφή, είτε εκτελέστηκαν από τις ειδικές ομάδες θανάτου στο ανατολικό μέτωπο.
Δεν γεννιόμαστε ρατσιστές, μεγαλώνουμε και επηρεαζόμαστε είτε από το περιβάλλον είτε από την κοινωνία μας. Όπως συνειδητοποιούμε, ο ρατσισμός υπάρχει ανάμεσα μας και το μεγαλύτερο λάθος που κάνουμε είναι η άγνοια που έχουμε απέναντι σε ένα τόσο σημαντικό και αμφιλεγόμενο ζήτημα. Σε τελευταία ανάλυση, γιατί μας ενοχλεί εάν ο απέναντί μας είναι ή μαύρος ή ανάπηρος ή διαφορετικός από εμάς; Έχουμε τρεις επιλογές: είτε να το προσπεράσουμε (συμφιλίωση με την ιδέα), είτε να το σχολιάσουμε αρνητικά (εναντίωση), είτε να το αποδεχτούμε. Ποια επιλέγουμε;
Ας μην ξεχνάμε πως όλοι, κάποια στιγμή στη ζωή μας έχουμε λειτουργήσει και ως «δράστες» αλλά έχουμε νιώσει και «θύματα» του ρατσισμού.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Halfdanarson Gudmundur, (2003). Racial Discrimination and Ethnicity in European History. Εκδόσεις: Edizioni Plus-Università di Pisa
Shipman Pat, (1998). Η εξέλιξη του ρατσισμού. Οι ανθρώπινες διαφορές και η χρήση και κατάχρηση της επιστήμης. Εκδόσεις: Λιβάνη
Lee Harper, (2010). To Kill a Mockingbird. Εκδόσεις: Cornerstone.