Κατερίνα ΤσιτούραΆρθρο: Κατερίνα Τσιτούρα
Φιλόλογος
«Ας μιλήσουμε για σχέσεις», σου προτείνω…
«Χμ, φιλικές σχέσεις, φαντάζομαι εννοείς», μου αποκρίνεσαι, και ένα χαμόγελο αχνοφωτίζει το συνήθως σκοτεινό, όχι από το μυστήριο αλλά από την αθεράπευτη πλήξη, βλέμμα σου.
Ε βέβαια, οι φίλοι, λέξη ιερή και ανεκτίμητη, οι άνθρωποι σου, εκείνοι που στέκονται πλάι σου όταν τα σπυράκια της ακμής, σαν μια βαριά κουβέρτα ,καλύπτουν τα χαρίσματα της προσωπικότητάς σου, που σου σφίγγουν το χέρι όταν το μόνο μάθημα που σε ανταμείβει με υψηλούς βαθμούς είναι το ‘Εμείς και ο Κόσμος’, που σου χαμογελούν εγκάρδια όταν τα όνειρα της γιαγιάς σου για ένα μέλλον που θα στρώσει κόκκινο χαλί για να υποδεχτεί το σταθερό βηματισμό της κομψής γόβας των φιλοδοξιών σου, αποδεικνύονται ο εφιάλτης στο δρόμο με τις λεύκες των ατέλειωτων γκαφών. Γι’ αυτούς και βέβαια να μιλήσουμε.
Ο μικρός Πρίγκιπας άνοιξε παρτίδες μ’ ένα λουλούδι και εκείνη η σχέση ήταν αρκετή για να τον φέρει σ’ επαφή με τον πυρήνα της ύπαρξης, με την αποστομωτική αλήθεια της αγάπης. Εγώ, από την άλλη, θα σου είμαι απολύτως ειλικρινής, και να τα ποτίσω ξεχνώ τα φυτά. Άρα, στη δική τους αφοσίωση δεν μπορώ να βασιστώ. Πιθανότατα, θα μαραθούν, προτού ακόμη τους προτείνω να πάμε στον κινηματογράφο, να σχολιάσουμε τους κοινούς γνωστούς, να κλάψουμε γοερά για όσους έρωτες πρόδωσαν την αιωνιότητα, και, γενικότερα, να επιδοθούμε σε δραστηριότητες που ανοίγουν την πόρτα στο θησαυρό της φιλίας.
Επενδύω, επομένως, στους ανθρώπους. Και γνωρίζω καλά ότι η παρέα μου δεν θα χρειαστεί ποτέ να καταπιεστεί για να μην παραβιάσει τους κανόνες μονογαμίας, δεν θα επιχειρήσει να με πείσει για την αδαμάντινη ηθική της προκειμένου να με σύρει στα σκαλιά της εκκλησίας, δεν θα σφιχταγκαλιάζει εμένα τα βράδια ενώ συγχρόνως θα σιγοκαίγεται από το πάθος ενός έρωτα που θυσίασε στον βωμό της συμβατικής οικογενειακής ευτυχίας.
Και κάπου εδώ, στη συζήτηση, ή καλύτερα στον ύμνο για τη φιλία, εισβάλλει αναπάντεχα μια άλλη έννοια. ‘Ερωτικές σχέσεις’, ένα βιβλίο από κεφάλαια διαφορετικά μεταξύ τους, από σελίδες που ορισμένες στιγμές επιθυμείς να ξεφυλλίσεις γρήγορα, καθώς το περιεχόμενο τους σου προκαλεί χασμουρητό, και ας κοιμήθηκες 10 ώρες χτες βράδυ, και άλλες τις διαβάζεις ξανά και ξανά, καθώς πιάνεις τον εαυτό σου αιχμάλωτο της μαγείας που πίστεψες ότι θα παγώσει έναν χρόνο που φθείρει σχέσεις, ανακατεύει τις τράπουλες προτεραιοτήτων και χωρίζει τους δρόμους των παθιασμένων εραστών.
Και εσύ, στην πορεία, παραδέξου το, έπαψες να γυρεύεις την αγάπη. Ίσως πληγώθηκες πολύ, ίσως επένδυσες σε κάστρα στην άμμο, και πια ξέρεις πως το κύμα της θάλασσας παρασύρει στον βυθό την απατηλή τους ομορφιά. Και έπειτα, το πήρες απόφαση, και φορώντας το αστραφτερό χαμόγελο της επίπλαστης αυτοπεποίθησης, εκείνο που γοητεύει τους γύρω σου αλλά αφήνει γυμνή την ίδια την καρδιά, δήλωσες, με αέρα ανεξαρτησίας, αυτοδυναμίας και, ίσως, και μιας μικρής αλαζονείας ότι η στέρεη σχέση, αυτή που σε συντροφεύει μέχρι τα βαθιά γεράματα, αποτελεί τελικά, ένα καλοδουλεμένο παραμύθι που ο Αίσωπος αμέλησε να μας διηγηθεί και ότι ο σύγχρονος άνθρωπος, εγκλωβισμένος σε μια ζωή που βάφτισε ‘καθημερινότητα του επιτυχημένου επαγγελματία’ δεν έχει ανάγκη να φορτωθεί κάποιον πάνω από το κεφάλι του. Και τότε, ανακάλυψες τις χαλαρές σχέσεις, εκείνες που δε ζητούν αλλά δεν προσφέρουν και πολλά, μια συντροφιά στο κρεβάτι των πόθων και μια γυρισμένη πλάτη στις κραυγές των βαθύτερων αναγκών.
Συζητώντας με έναν φίλο τις προάλλες, άρχισα να αναρωτιέμαι: Είναι, άραγε, οι χαλαρές σχέσεις η νέα μορφή ερωτικού συσχετισμού της εποχής μας; Ποιο ακριβώς περιεχόμενο προσδίδουμε στον όρο ‘χαλαρές’ και γιατί τον ταυτίζουμε με το επίθετο ‘ελεύθερες’;
Η ελευθερία, έννοια ανεκτίμητη ανά τους αιώνες, οδήγησε τον άνθρωπο σε σπουδαίες εξεγέρσεις και άλλαξε οριστικά τον ρου της ιστορίας μας. Ο Χόρχε Μπουκάι στο βιβλίο ‘Να βλέπεις τον έρωτα’, εξυμνεί την ελευθερία και τη συνδέει στενά με την αληθινή αγάπη γιατί, για σκέψου το λίγο, όταν χρειάζεσαι τον άλλον για να ζήσεις, τότε η σχέση μετατρέπεται σε μια εξάρτηση, και οι εξαρτήσεις δεν καλλιεργούν αυθύπαρκτες προσωπικότητες, δεν σου δίνουν φτερά για να πετάξεις στον ουρανό της ψυχικής πληρότητας. Και τα δυνατά συναισθήματά, οι αγάπες που καταλήγουν σε ευτυχισμένους γάμους, απαιτούν συντρόφους με χαρακτήρα και όραμα, δεν συμφωνείς;
Για ποια μορφή ελευθερίας, όμως, κάνουμε λόγο μιλώντας για χαλαρές σχέσεις; Ίσως, ο φόβος της απόρριψης ή η απροθυμία μας να επενδύσουμε χρόνο και προσπάθεια σε κάτι που δεν μας παρέχει εγγυήσεις μακροβιότητας, μας ωθεί να ταμπουρωνόμαστε στον ίδιο μας τον εαυτό, ν’ αναζητάμε το εύκολο γιατί φοβόμαστε μήπως και δεν διαχειριστούμε επιτυχώς το αληθινό.
Ποιοι είμαστε και που πάμε; Και αν παραθέσουμε όλα τα κομμάτια του πάζλ μας μπροστά στο τραπέζι του έρωτα; Τι θα συμβεί, άραγε, όταν ο μαγικός άλλος δεν τα κολλήσει σωστά, απορρίψει κάποια από αυτά ως ακατάλληλα ή, ακόμη χειρότερα, αφιερώσει χρόνο και κόπο για να τα συνδέσει, δημιουργώντας το τέλειο πάζλ, και έπειτα, με μια άτσαλη κίνηση του χεριού ακυρώσει την ίδια του την έμπνευση;
Ανησυχείς, λοιπόν, ότι τα διαλυμένα κομμάτια δεν θα τα ξαναβρείς ποτέ, ότι θα χάσεις τον ίδιο τον εαυτό σου γιατί αν τον αποκαλύψεις θα χρειαστεί να τον αντιμετωπίσεις κιόλας και ίσως αυτό που θ’ αντικρίσεις μπροστά σου διαλύσει τα σύννεφα των ψευδαισθήσεων. Και ορθώνεις τοίχους που οι άνθρωποι γύρω σου αδυνατούν να διαπεράσουν και συμβιβάζεσαι με συναισθήματα μέτρια, με παρτενέρ που δεν διεκδικούν τον χρόνο και την ουσία σου.
Και πια, δεν χρειάζεται να αγχώνεσαι μήπως η σχέση σου αποτύχει, μήπως τα όνειρα γκρεμιστούν, μιας και φρόντισες να μην σε ενδιαφέρει, φρόντισες να χτίσεις έναν κόσμο μέσα στον οποίο θα αισθάνεσαι ασφαλής. Κενός αλλά ασφαλής…
Ορισμένες νύχτες, στριφογυρίζεις στο κρεβάτι και, καταβάθος, το γνωρίζεις καλά, το τίμημα των τοίχων είναι πάντοτε βαρύ και ας μην φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Έχουμε, λοιπόν, Τρίτη βράδυ και νιώθεις πικραμένος, μετέωρος. Στη δουλειά βαλτώνεις, σου λείπουν οι φίλοι, η οικογένειά σου. Και επιθυμείς μια ζεστή αγκαλιά να κουρνιάσεις, όμως, είπαμε, έχουμε Τρίτη και οι χαλαρές σχέσεις ορίζουν εξαρχής συγκεκριμένες μέρες συνάντησης, να ξέρεις. Και αν της τηλεφωνήσεις; Θα της μιλήσεις ειλικρινά, θα της πεις ότι σήμερα αισθάνεσαι ευάλωτος, ότι τη σκέφτεσαι, ότι θες για μια, έστω, φορά να γκρεμίσετε το τοίχος, να μοιραστείτε τις αγωνίες σας. Ωστόσο, όχι, αδυνατείς να το κάνεις αυτό, σωστά; Αδυνατείς να αθετήσεις τη συμφωνία. Εξάλλου μια ενδεχόμενη θετική αντίδραση θα δημιουργούσε προσδοκίες, ελπίδες και, συνεπώς, τρόμο.
Μια από εκείνες τις νύχτες αυπνίας, ένα βιβλίο πέφτει στα χέρια σου και κάποιες φράσεις αποσπούν την προσοχή σου:
“Πρέπει να πάμε ν’ αναζητήσουμε την αγάπη όπου και αν βρίσκεται, έστω και αν αυτό σημαίνει ώρες, βδομάδες απογοήτευσης και λύπης. Γιατί από τη στιγμή που θα κινήσουμε προς αναζήτησή της , θα ξεκινήσει και αυτή να μας συναντήσει. Και θα μας σώσει.”
Είναι το βιβλίο “Στις όχθες του ποταμού Πιέδρα κάθισα και έκλαψα” και είσαι εσύ, που παρακαλείς κάποιος να σε σώσει…
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Bucay, J. (2009). Να βλέπεις τον έρωτα. Αθήνα: Opera
Coelho, P. (1995). Στις όχθες του ποταμού Πιέδρα κάθισα και έκλαψα. Aθήνα: Λιβάνης Α.Α.