Μοσχούλα ΚύρηΆρθρο: Μοσχούλα Κύρη
Φοιτήτρια θεατρολογίας
Ο εν λόγω τίτλος αναντίρρητα αναφέρεται σε μία από τις αγαπημένες μου καλλιτέχνιδες, τη Φρίντα Κάλο.
Η Μαγδαλένα ντελ Κάρμεν Φρίντα Κάλο ι Καλντερόν γεννήθηκε στο Κογιοακάν του Μεξικού στις 6 ιουλίου 1907 και πέθανε στις 13 ιουλίου 1954. Η δυσυπόστατη οντότητά της, καμωμένη από τη μία να αντανακλά την όψη μιας ινδιάνας και από την άλλη την όψη μιας ευρωπαίας που γοητεύει τον Μπρετόν και τον Πικάσο. Η ζωγράφος που έζησε μέσα από τα έργα της, χαραγμένη από τον πόνο και τη θλίψη, διαπρέπει ωσάν μια γυναίκα “εξέγερση” για την εποχή της.
Με αφορμή τη θεατρική παράσταση, η οποία είναι εμπνευσμένη από τη ζωή της, με έκανε να ξεψαχνίσω το βίο και την πολιτεία αυτής της αδάμαστης γυναίκας. Με τίτλο Frida’s pornography”, η σκηνοθέτης Κυριακή Σπανού τολμά να αναπαραστήσει στο σανίδι τον δαιδαλώδη κόσμο της οδύνης και της αντίστασής της. Γραμμένο για τέσσερις ηθοποιούς. Δύο άντρες και δύο γυναίκες.
Η “πορνογραφία” της Φρίντα είναι η πορνογραφία των σπλάχνων, η έκθεση του πόνου που επισκίασε την παλλόμενη σάρκα της. Η υπόθεση του έργου είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα: Ένα σημερινό κορίτσι, μαθητευόμενη καλλιτέχνης, γοητεύεται εμμονικά από τη Φρίντα Κάλο. Η θραυσματική αναπαράσταση της ζωής της Φρίντα εκφράζει τη δική της οπτική γωνία για τη ζωή της Μεξικάνας. Το πάσχον σώμα της Κάλο, ο έρωτάς της για τον Ντιέγκο, η ανικανοποίητη επιθυμία της να κάνει παιδί, και βέβαια η ζωγραφική συνιστούν τους άξονες του βίου της. Το σύγχρονο κορίτσι γοητεύεται παθιασμένα από την προσωπικότητά της, τόσο που “γινεται” η φανταστική φίλη της παιδικής ηλικίας της Φρίντα.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η γλώσσα του κειμένου είναι “σπλαχνική”, καθώς η σκηνική αναπαράσταση είναι μια performance που διερευνά το σώμα και τη βία που του ασκείται.
Όπως λέει η Φρίντα: “H ζωή στράφηκε εναντίον μου με μανία. Θα μπορούσε να μου φέρει καλύτερα χαρτιά. Η παρτίδα υπήρξε ολέθρια για μένα. Ένα μαύρο ταρό στο σώμα”.
Παραφράζοντας τη σκέψη του Αντονέν Αρτώ για το θέατρο, θεωρούμε ότι μπορεί να εκφρασθεί ως εξής: “Ακόμα φαίνεται ότι ο μοναδικός λόγος για τον οποίο δημιουργήθηκαν οι τέχνες είναι για να καταπιαστούν με τον άνθρωπο και τις επιθυμίες του, στο βαθμό που οι άνθρωποι να συναντιούνται μαγνητικά με το πεπρωμένο τους. Όχι για να υποταγούν σε αυτό αλλά για να αναμετρηθούν μαζί του”. Αντιμέτωποι με την ειμαρμένη.
Για μένα η Φρίντα υπήρξε μια μορφή που καθήλωσε και συνεχίζει να καθηλώνει τον κόσμο, διαβάζοντας την ιστορία της και με αιχμηρή ματιά παρατηρώντας τα έργα της. Δύο γεγονότα στάθηκαν σημαδιακά στη ζωή της, τα οποία την έφεραν αντιμέτωπη με την ειμαρμένη: Αφενός η επανάσταση στο Μεξικό με την οποία ταύτισε η ίδια τη γέννησή της. Αφετέρου η ασθένεια και το ατύχημα, που της στοίχισαν τη σωματική της ακεραιότητα. Αυτά τα σημάδια αποτυπώθηκαν στον τρόπο ζωής της και στο εικαστικό της έργο. Το ελεύθερο και χειραφετημένο της πνεύμα εκφράστηκε μέσα από τις σχέσεις της με την αριστερά, την τέχνη αλλά και τον έρωτα.
Ενώ το σώμα της μαράζωνε, η ίδια μετέδιδε μέσα από το έργο της αλλά και τη ζωή της τη φλόγα της ψυχής της. Η Φρίντα είχε συνεχώς την αίσθηση πως το κορμί της τραβούσε σα μαγνήτης όλες τις πληγές. Παρότι ήθελε να γίνει γιατρός, εν τέλει στράφηκε στη ζωγραφική, καλλιτεχνώντας κατά κόρον τις αυτοπροσωπογραφίες της.
“Ζωγραφίζω τον εαυτό μου γιατί τον περισσότερο καιρό είμαι μόνη και γιατί είναι το πρόσωπο που γνωρίζω καλύτερα από όλα τα άλλα”.
“Το κορμί πάντα σε προδίδει” έλεγε, σα να περίμενε την επιβεβαίωση που ήρθε στις 13 ιουλίου 1954. Επίσημη αιτία θεωρήθηκε η πνευμονική εμβολή. Οι φήμες μέχρι σήμερα επιμένουν στην υπερβολική δόση ηρεμιστικών. Tα τελευταία της λόγια στο ημερολόγιό της ήταν: “Ελπίζω το τέλος να είναι χαρούμενο και ελπίζω να μην επιστρέψω ποτέ ξανά. Φρίντα.”
– Φρίντα Κάλο
“Βurn this house
Burn it blue
Heart running on empty
So lost without you
But the night sky blooms with fire
And the burning bed floats higher
And she’s free to fly…”
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
Χάιντεν, Χ. (1996). Η βιογραφία της Φρίντα Κάλο, Αθήνα: Α.Α. Λιβάνη.