ΑnimartistsΆρθρο: Χριστίνα Πανταζή
Ψυχολόγος
Όλοι μας έχουμε βιώσει περιόδους μοναξιάς με ή και χωρίς τη παρουσία των άλλων. Έτσι και αλλιώς, η μοναξιά είναι μια κατάσταση που από μόνη της συνυπωδηλώνει την απουσία κάποιου. Ωστόσο, μπορεί να την αντιλαμβανόμαστε είτε όταν απομονωνόμαστε για ορισμένο χρονικό διάστημα από τα αγαπημένα μας πρόσωπα, είτε όταν νιώθουμε έλλειψη επικοινωνίας και υποφέρουμε από αρνητικά συναισθήματα θλίψης, θυμού, απόγνωσης παρ’ότι μπορεί να είμαστε μαζί με κάποιον άλλον . Αυτό το μπερδεύομε πολλές φορές με την έννοια της μοναχικότητας, όταν δηλαδή το άτομο νιώθει έντονα «τη παρουσία» του εαυτού του και νιώθει την ανάγκη να πορευτεί μόνος του, να δημιουργήσει, να κάνει πράγματα που θέλει και απαιτεί έναν ορισμένο προσωπικό χώρο και χρόνο για να το πραγματοποιήσει.
Η παρουσία του άλλου είναι ουσιώδης για να πορευτούμε ευτυχισμένα και ολοκληρωμένα στον στίβο της ζωής. Ωστόσο ακόμη και η μοναξιά , όσο θλιβερή και ανυπόφορη και αν ακούγεται, μπορεί να είναι μια επείγουσα ανάγκη που θα μας βοηθήσει να αποσυρθούμε για ένα ορισμένο διάστημα, ειδικά μετά από καταστάσεις που μας έφθειραν για να ”εξαγνιστούμε”, να ”λυτρωθούμε” και να ”γεμίσουμε” τις ψυχικές μας μπαταρίες για το μέλλον.
Η μοναξιά ως κατάσταση παίρνει διάφορες μορφές. Η κοινωνική μοναξιά, που μας κάνει να απομονωνόμαστε στο σπίτι, να μην απαντάμε στα τηλέφωνα, να μην θέλουμε να δούμε κανένα γιατί φοβόμαστε ότι θα αντιληφθεί το μέγεθος της θλίψης μας. Θα μπορούσε όμως να σημάνει και φορές που εργαζόμαστε, συμμετέχουμε σε κοινωνικές δραστηριότητες με επιφανειακό τρόπο, ή όταν υπερβάλλουμε με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο ίντερνετ ή στις παραισθησιογόνες ουσίες για να κατευνάσουμε το πόνο της.
Η διαπροσωπική μοναξιά είναι όταν έχουμε επιλέξει να μοιραζόμαστε το χρόνο μας με ερωτικούς συντρόφους και φίλους που δεν υπάρχει καμία ουσιαστικά διάθεση για επικοινωνία, κατανόηση και συναισθηματική φροντίδα. Παρά το ότι μπορεί να νιώθουμε εγκλωβισμένοι, αρνούμαστε να φύγουμε γιατί τότε όλα θα ”απογυμνωθούν” και θα μείνουμε πραγματικά μόνοι. Είναι από εκείνες τις καταστάσεις που, αν και κυριαρχεί η μοναξιά, δεν μπορούμε να τη δεχτούμε και την αρνιόμαστε βάζοντας κάποιον ως ασπίδα απέναντί μας για να απαλύνουμε τον πόνο. Είναι εκείνες οι φορές που νιώθουμε «ότι είμαστε εκεί σωματικά αλλά ψυχικά απέχουμε» ζούμε σε μια διττή διάσταση που μεγαλώνει τη δυσφορία μας.
Τέλος υπάρχει η υπαρξιακή μοναξιά. Τη στιγμή που συνειδητοποιούμε ότι στον κόσμο αυτό ήρθαμε μόνοι και θα φύγουμε μόνοι. Που αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε ”θνητοί”, πως δεν θα μπορέσουμε να ζήσουμε για πάντα και κάποια στιγμή θα φύγουμε έτσι όπως ακριβώς ήρθαμε, απρόσμενα. Ωστόσο όταν σκεφτόμαστε πως υπάρχουν άνθρωποι που πορευόμαστε μαζί τους και μοιραζόμαστε την ίδια ανησυχία μπορεί να μας καθησυχάζει, να μας γαληνεύει και να μας κάνει πιο δυνατούς στο να ανταπεξέλθουμε αυτή τη κατά τα’άλλα αφόρητη υπαρξιακή συνειδητοποίηση.
Ίσως η μοναξιά μας κάνει να εξαρτόμαστε πάντα από κάτι και να νιώθουμε αδύναμοι να απεγκλωβιστούμε από μια δεδομένη κατάσταση. Μπορεί αυτή η εξάρτηση να αφορά από την απομόνωσή μας στον υπολογιστή, τα ναρκωτικά, το αλκόολ, το φαγητό ή και την παρουσία ενός άλλου ανθρώπου η οποία βιώνεται ως τοξική, μας παρεμποδίζει να δεχτούμε τη πραγματικότητα και μας ακινητοποιεί. Την ψευδαίσθηση της μετάλλαξής μας την αποδίδουμε σε κάτι εξωτερικό, που δεν υπόκειται στον έλεγχο μας και όσο περισσότερο προσκολλημένοι νιώθουμε, τόσο πιο δύσκολο είναι να το απορρίψουμε.
Ωστόσο η μετάλλαξη έρχεται πάντα από εμάς, με εμάς, για εμάς. Η αλλαγή της στάσης μας, η επιλογή ανθρώπων που μας ωθούν να εκφραζόμαστε ελεύθερα και αυθεντικά και η απόρριψη άλλων που μας φθείρουν, η απελευθέρωση και αποδοχή της εσωτερικής μας αποξένωσης, ακόμη και η επιλογή της ψυχοθεραπείας μπορούν να μας βοηθήσουν να αποδεχτούμε εκείνο το κομμάτι της πραγματικότητας που μας είναι αφόρητο. Ίσως εάν πάρουμε το χρόνο που χρειαζόμαστε για να το επεξεργαστούμε, σταδιακά να δούμε τη καθημερινότητα από άλλη οπτική γωνία που θα μας γεμίζει περισσότερο, θα μας δώσει χώρο για οξυγόνο και θα μας κάνει πιο αισιόδοξους και δημιουργικούς μελλοντικά.
Τι είναι η μοναξιά λοιπόν; Είναι μια φυγή βιαστική, μια απομάκρυνση, μια κρυψώνα, ένα καταφύγιο που μας προστατεύει από την θλίψη που ήδη κουβαλάμε. Είναι μια ουσία, ένα ακριβό σπίτι, μια ψεύτικη ζωή που αρνιόμαστε να αφήσουμε. Είναι όλα αυτά που ζωγραφίζουν μια μάσκα σκιερή που νιώθουμε μικροί και αδύναμοι να βγάλουμε. Είναι όλα αυτά που επιλέγουμε για να μην ζήσουμε, να μην απολαύσουμε. Ένας τοίχος που ποτέ δεν σπάσαμε. Ένα «όχι» που ποτέ δεν φωνάξαμε ή μια αγκαλιά που ποτέ δεν δώσαμε. Ένα κλάμα που καταπνίξαμε και μια γροθιά στο καθρεύτη που δώσαμε.
Υ.Γ.Ο τίτλος είναι στίχος από το ποίημα του Μανώλη Αναγνωστάκη με τίτλο «Μίλα»
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Osho. (2013). Από τη μοναξιά στη μοναχικότητα. Εκδόσεις : Ρέμπελ