Μένη ΚουτσοσίμουΆρθρο: Μένη Κουτσοσίμου
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
ΜΔΕ στην Κοινωνική Ψυχιατρική-Παιδοψυχιατρική
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
Μεταδιδάκτωρ Ιατρικής Παν/μίου Ιωαννίνων στην Ποιότητα Υπηρεσιών
Σιωπηρά συμβόλαια, τη σπουδαιότητα των οποίων δεν υποψιαστήκαμε ποτέ… αυτό ζούμε. Διαφωνείς;
Πώς θα μπορούσες να έχεις την ελευθερία να αγαπήσεις και να αγαπηθείς, χωρίς να νιώσεις κάποια εξάρτηση;
Πώς είναι δυνατόν να έχεις οικονομική ευχέρεια, χωρίς να κουραστείς στη ζωή;
Πώς θα ανακαλύψεις τη χαρά να εξασκείς το επάγγελμα που επέλεξες, αν δεν σου επιτρέψουν στην εργασία σου να κινείσαι απερίσπαστα;
Πώς θα ανακαλύψεις τη χαρά που δίνουν τα παιδιά ή τα κατοικίδια, αν δεν επωμιστείς τις ευθύνες και τις στενοχώριες τους;
Πώς θα δημιουργήσεις, αν δεν αναθεωρήσεις τα κολλήματά σου;
Είναι βέβαιο, ότι όταν θελήσεις να ζήσεις την επιλογή σου, θα έχεις κατά νου ότι θα υποστείς ορισμένους περιορισμούς. Μόνο όμως όταν επιλέγεις ελεύθερα αυτό που θέλεις να κάνεις, μόνο και μόνο τότε μπορείς να αντέξεις τις επιπτώσεις. Όταν έχεις πάρει την απόφαση και γνωρίζεις τους λόγους που την πήρες, μόνο τότε μπορείς να αντέξεις την επιλογή σου, να μπεις στη μάχη ολόκληρος.
Το ερώτημα που παραμένει λοιπόν είναι:
Πώς τα πηγαίνεις με την αλλαγή, ως επιλογή, διαδικασία αλλά και ως συνθήκη;
Οι αλλαγές είναι θεμιτές και αθέμιτες ενίοτε. Μπροστά σε αυτή την τροπή, αν νιώθεις αστάθεια και αγωνία, σε διαβεβαιώνω ότι πολλοί νιώθουν όπως εσύ. Η στιγμή που θα προτιμούσες να διατηρήσεις ορισμένες συνθήκες, έστω και οικτρές, του τρόπου ζωής σου, καραδοκεί. Όσο δεν έχεις εξοικειωθεί με τα νέα πρόσωπα, τους καινούριους τρόπους ή τις καινούριες καταστάσεις, θα βιώνεις την ανασφάλεια και την εξάντληση, ψυχική και σωματική… ακόμη και η φαντασία σου θα πήγαινε περίπατο.
Αν ισχυρίζεσαι ότι δεν θέλεις να αλλάξεις τις συνήθειές σου στο ελάχιστο, ότι είναι μέρος του εαυτού σου και σε κάνουν να νιώθεις σιγουριά, ενδέχεται να πληγωθείς ανεπανόρθωτα όταν ένα κεφάλαιο της ζωής σου κλείσει οριστικά.
Ξέρεις… η αλλαγή είναι και λίγο θάνατος… γι’ αυτό κάθε πέρασμα από τη μία κατάσταση στην άλλη, προκαλεί άθελά του πόνο και ταραχή, ακόμη κι όταν είναι για καλό. Στην προοπτική να αρρωστήσεις ή να εκδηλωθεί ο ψυχικός πόνος σου σε σωματικό επίπεδο, γνωρίζεις ότι μπορείς να αναβάλλεις την επιλογή σου για αργότερα. Όπως ένα ρολόι που ξέχασες να κουρδίσεις, το σώμα σου θα μιλήσει μέσω των συμπτωμάτων που σου φωνάζουν ότι η αγκύλωση και η ακινησία σου θα φέρει την έκρηξη.
Συγχαρητήρια. Τώρα πλέον, έχεις το τέλειο άλλοθι για να μεταφέρεις για αργότερα μία απόφαση που γνωρίζεις εν μέρει ότι είναι αναπόφευκτη. Το κατά πόσο είναι απαραίτητο να περιμένεις από το σώμα σου να πονέσει για να ξυπνήσεις, το γνωρίζεις μόνο εσύ. Το να ανακαλύψεις ότι δεν αντέχεις άλλο σε μία κατάσταση ώστε να υποχρεωθείς να αντιδράσεις, χρειάζεται αρκετή προσπάθεια. Βλέπεις, έχουμε την τάση να ακολουθούμε το δρόμο που ξέρουμε πολύ καλά τα μειονεκτήματά του. Σαν να πρέπει να υποφέρουμε να φτάσουμε στο τέλος, όπου δεν έχουμε άλλη επιλογή, παρά να καταλάβουμε τι είναι αυτό που μας κρατά σε εξάρτηση – όχι όμως σε σχέση με τους άλλους, αλλά με τον εαυτό μας από ορισμένες σκοτεινές δυνάμεις που πρέπει να έρθουν στο φως, για να μπορέσουμε να ελευθερωθούμε από αυτές. Και ναι, οι πόνοι είναι το τίμημα της ελευθερίας σου… σαν να είναι ένα μέρος του κορμιού σου στραμμένο προς τα πίσω και δεν θέλει να διαγράψει το παρελθόν… πώς να προχωρήσεις τότε δυναμικά και με αισιοδοξία, σ’ ένα μέλλον που ποτέ δεν ξέρεις εκ των προτέρων τι σου επιφυλάσσει; Όταν σε ρωτάω, μου απαντάς ότι δεν νιώθεις ούτε καλά, ούτε και άσχημα. Μου λες πως δεν αναγνωρίζεις πλέον τον εαυτό σου, σαν να είναι χωρισμένος στα δύο. Ξέρεις ότι δεν μπορείς πια να φερθείς όπως πρώτα, αλλά δεν ξέρεις και πώς να φερθείς τώρα.
Πέρασμα στο κενό λέγεται αυτό, χώρος ενδιάμεσος, απροσδιόριστο πεδίο. Δεν ξέρεις πια ποιος είσαι. Να σου το θέσω λίγο διαφορετικά. Όταν βγάζεις τα παλιά σου ρούχα, για τα οποία αν και γνωρίζεις ότι είναι άχρηστα, νιώθεις ακόμη κάποια τρυφερότητα… ώσπου να βρεις λοιπόν εκείνα που σου ταιριάζουν καλύτερα, έχεις την εντύπωση ότι είσαι γυμνός. Τι θα απογίνεις λοιπόν όταν δεν αναγνωρίζεις ούτε εσύ τον εαυτό σου; Πώς είναι δυνατόν να νιώσεις όμορφα στο πετσί ενός ατόμου που σου είναι άγνωστος; Κι όταν γίνεσαι αυτός ο Άλλος, τι πιστεύεις ότι σου επιφυλάσσει το μέλλον; Αυτό το μέρος του εαυτού σου που δεν μπορείς να αλλάξεις και που δεν σου αρέσει, το ξέρεις πια και το έχεις αποδεχτεί. Η επιθυμία σου για αλλαγή γίνεται επιφανειακή… θέλεις και δεν θέλεις… αχ αυτή η αμφιθυμία σου… κι αν κάποτε αλλάξεις, ποντάρεις ότι θα γίνει παρά τη θέλησή σου.
Όπως ένα φυτό που στρέφεται ενστικτωδώς προς τη μοναδική πηγή φωτός, έτσι κι εσύ ανακαλύπτεις τρόπους για να προσαρμόσεις τη συμπεριφορά σου με σκοπό να επιβιώσεις. Κι αν επιλέξεις τη διαφυγή από μία επώδυνη κατάσταση, που θα επιφέρει μία αλλαγή, έχω να σου δηλώσω πως πάντα δημιουργείται μία άλλη. Στην προσπάθειά σου να αποφύγεις την επώδυνη κατάσταση, καταλήγεις να ζήσεις αυτό που τόσο πολύ φοβάσαι. Μια σχέση που κάποτε πίστευες ότι σε ικανοποιούσε, μία σχέση που δημιούργησες επειδή σε βόλευε κι όχι επειδή την επέλεξες, από συνήθεια μάλλον, παρά από ευχαρίστηση, έχει γίνει πια ανυπόφορη. Η αμυντική σου τακτική δεν φέρνει αποτέλεσμα πια. Ο μικρόκοσμός σου που ήταν προστατευμένος από επικίνδυνες συγκινήσεις, δεν σου παρέχει την προστασία που διαρκώς επιθυμείς.
Γι’ αυτό λοιπόν θα σου το πω, για μία ακόμη φορά:
Η απάντηση στα αδιέξοδα είναι να είσαι ερωτευμένος με τις διεξόδους.
Trust me…
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Bensaid C. (1994). Αγάπησε τον εαυτό σου, η ζωή θα σε αγαπήσει. Σειρά, Ψυχολογία. Νέα Σύνορα, Εκδόσεις Λιβάνη.