ΑnimartistsΣυνέντευξη: Βάσια Μήλα
Φοιτήτρια Κοινωνιολογίας
Επιμέλεια: Βασίλης Μακρυδήμας
Η Έλενα Μαμασούκα ξεκίνησε σιγά σιγά τα πρώτα της βήματα στο χώρο της ηθοποιίας, όταν φοιτούσε ακόμα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Η πρώτη επαγγελματική της δουλειά ήταν σε κινηματογραφική ταινία, η οποία βραβεύτηκε στο 6ο Πανόραμα Ανεξάρτητων Δημιουργών το 2004.
Έχει συμμετάσχει σε αρκετές θεατρικές παραστάσεις, υποδυόμενη κάθε φορά διαφορετικούς ρόλους, όπως την Κλυταιμνήστρα της Γιουρσενάρ, ενώ έχει ασχοληθεί και με τον αυτοσχεδιασμό.
Φέτος μετρά 12 χρόνια επί σκηνής με την συμμετοχή της στην θεατρική παράσταση «Το Χάδι της ΜηΤέρας», ένα έργο για την παιδική κακοποίηση μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον.
Το Animartists ήρθε σε επαφή μαζί της…
Πόσο καιρό ασχολείστε με το θέατρο;
Ξεκίνησα επαγγελματικά να εργάζομαι ως ηθοποιός το 2004 με τη συμμετοχή μου σε μια ταινία για το φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Σκηνοθέτης ήταν ο κ Ζάχος Σαμολαδάς. Η εκπαίδευσή μου είχε ξεκινήσει πιο πριν. Μπήκα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο τμήμα θεάτρου το 2002. Άρα μπορείς να πεις ότι επαγγελματικά είμαι στο χώρο 12 χρόνια, με κάποια κενά ενδιάμεσα, όπως άλλωστε συμβαίνει συχνά στη δουλειά μας.
«Το Χάδι της μηΤέρας» είναι το όνομα της φετινής παράστασης στην οποία συμμετέχετε. Πώς ήταν για σας να δεχτείτε ένα ρόλο σε ένα θεατρικό έργο που πραγματεύεται ένα τόσο ευαίσθητο κοινωνικό θέμα, όπως αυτό της παιδικής κακοποίησης;
Το θέμα ήταν εκείνο που με έκανε να πω το «ναι». Όταν με πήρε η κυρία Νιάχα τηλέφωνο, η σκηνοθέτης της παράστασης (έτυχε να έχουμε συνεργαστεί και σε μία άλλη παράσταση) της ζήτησα να μου δώσει μια βδομάδα προθεσμία για να της απαντήσω, λόγω παράλληλων προσωπικών υποθέσεων που έτρεχαν. Μέσα σε εκείνη την εβδομάδα το «όχι» είχε περάσει από το μυαλό μου πάρα πολλές φορές, γιατί φοβόμουν τον ρόλο. Φοβόμουν ότι δε θα μπορέσω να σταθώ στο ύψος των περιστάσεων, ότι δε θα μπορέσω να δω αντικειμενικά το ρόλο, κάτι που οφείλει να κάνει ένας ηθοποιός, και απ’ την άλλη έλεγα ότι «Τί κάνεις και συ τώρα; Πας να σιωπήσεις; Είναι το ίδιο πράγμα όταν ακούς ένα παιδί από τον πάνω όροφο να φωνάζει και να αδρανείς. Τώρα, όμως, σου δίνεται η ευκαιρία να μιλήσεις». Οπότε το δεύτερο κομμάτι μου, αυτό που είχε ανάγκη να δράσει και να κοινοποιήσει αυτή τη μάστιγα, υπερίσχυσε. Έτσι αποφάσισα να βάλω τους φόβους μου πίσω και να είμαι σ’ αυτή την παραγωγή. Οι πρόβες ήταν πολύ δύσκολες και ψυχοφθόρες για όλους μας. Υπήρχαν φορές που κάποιες σκηνές δε μπορούσαν να ολοκληρωθούν. Προσωπικά κάποια στιγμή με πήραν τα κλάματα και σταμάτησα την πρόβα. Δε χωρούσε το μυαλό μου όλο αυτό που είχε βιώσει η ηρωίδα.
Υποδύεστε το ρόλο της κακοποιημένης κόρης. Ένας δυνατός ρόλος. Πώς τον βιώσατε;
Με μεγάλο σεβασμό αρχικά. Καθ’ όλη τη διάρκεια των προβών είχα στο πίσω μέρος του μυαλού μου πως αυτό που θα βγει στη σκηνή δεν πρέπει να φανεί σαν κακέκτυπο της ηρωίδας. Προσπαθήσαμε διαβάζοντας το βιβλίο (ξέχασα να πω ότι η παράσταση στηρίζεται στο ομώνυμο βιβλίο της Λυδίας Γιαννακοπούλου) και το θεατρικό έργο με τη σκηνοθέτη μου, να στήσουμε έναν ήρωα σαν αυτόν που θα χτίζαμε αν είχαμε στα χέρια μας ένα έργο φαντασίας, όπως θα δουλεύαμε για να ζωντανέψουμε έναν ήρωα που δεν υπήρξε ποτέ. Για να μπορέσεις να το κάνεις αυτό στέκεσαι απέναντι από το κείμενο με ερευνητική διάθεση, μελετάς και ψάχνεις να βρεις τα «κλειδιά» μέσα στις γραμμές, και όχι μέσα από το συναίσθημα ή από αυτά που τυχόν έχεις ακούσει ή δει. Γι’ αυτό, σε ορισμένες σκηνές ο τρόπος αντίδρασης της ηρωίδας ενδέχεται να είναι διαφορετικός από εκείνον της πραγματικότητας. Σίγουρα, στους μήνες δουλειάς μας, υπήρχαν στιγμές μεγάλου θυμού και στιγμές που δεν μπόρεσα να ανταπεξέλθω σε αυτό το σκληρό και βίαιο συναίσθημα που γεννιόταν κατά τη διάρκεια των προβών. Όμως, η βοήθεια τόσο της παραγωγής, όσο και της ίδιας της συγγραφέως που ήταν ανοιχτή να συζητήσει μαζί μας και να μας λύσει τυχόν απορίες, οδήγησαν στη δημιουργία μιας αξιοπρεπέστατης παράστασης. Νομίζω πως είναι ένας ρόλος που θα μείνει μέσα στο μυαλό και την καρδιά μου, και που σίγουρα μετά το τέλος των παραστάσεων θα με έχει βοηθήσει να γίνω ένας καλύτερος άνθρωπος, γιατί δε θα φοβάμαι πλέον να μιλήσω για ό,τι συμβαίνει δίπλα μου.
Υπήρξαν συναισθήματα αμφιβολίας και φόβου για τον ρόλο που σας δόθηκε;
Εννοείται. Και υπήρξαν στιγμές διαβάζοντας το βιβλίο που έλεγα «Πώς γίνεται ένας άνθρωπος να προκαλέσει τέτοιο βασανιστήριο;».
Άρνηση. Φυσιολογικό στάδιο, όπως μου είπε ένας ψυχολόγος και πως πρέπει να την ξεπεράσω, γιατί αυτό είναι το πρόβλημα της κοινωνίας μας: ανθίσταται να ξεπεράσει την άρνηση. Και εκεί είναι που άρχισα να αμφισβητώ τον εαυτό μου, τη θέση μου, τις αξίες μου, την οπτική μου. Όταν λοιπόν μπόρεσα να αφήσω πίσω μου την άρνηση, βρήκα δύναμη. Τότε μπορέσαμε και χτίσαμε τη σχέση της ηρωίδας με τα υπόλοιπα σκηνικά πρόσωπα. Δεν θα πρέπει να υπάρχει ηθοποιός που να μην αμφισβητεί, κατ’ αρχάς, τον ίδιο του τον εαυτό, αφού από τη στιγμή που έχει επιλέξει να θέσει τον εαυτό του στην τέχνη, ταυτόχρονα τοποθετείται στη σφαίρα της αυτοκριτικής.
Τελικά ο φόβος είναι τόσο δυνατό συναίσθημα, ικανό να μας εμποδίσει να ενεργήσουμε σωστά;
Ζούμε θεωρώ σε μια κοινωνία που έχει βουλιάξει από τον φόβο της, έχει εγκλωβιστεί στη ψευδαίσθηση του «φαίνεσθαι» την οποία αρνείται πεισματικά να αποτινάξει. Αν, λοιπόν, νικήσουμε τους μηχανισμούς της επιφανειακής αντίληψης και είμαστε ειλικρινείς με τους γονείς μας, τους φίλους και τους συνεργάτες μας, τότε ίσως αυτό περάσει από τον μικρόκοσμό μας σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Ίσως τότε αρχίσουμε να φτιάχνουμε μια καλύτερη κοινωνία. Βέβαια, ίσως η ειλικρίνεια άνευ όρων κι ορίων είναι, επίσης, επικίνδυνη. Με πρόφαση την ειλικρίνεια δυναται να πληγώσεις τον άλλον. Νομίζω σε αυτό το σημείο «μπαίνει» η ανάγκη για σεβασμό κι ευγένεια.
Η βία -ψυχολογική, λεκτική, σωματική- έχει διαφορετική ισχύ σε κάθε εκδοχή της;
Η βία είναι βία, όποια μορφή κι αν έχει.
Έχει παρατηρηθεί πως νέα άτομα καταφέρνουν να ξεπεράσουν τις αντιξοότητες και να ισχυροποιήσουν τον χαρακτήρα τους μέσα από αυτές, λαμβάνοντας τις εμπειρίες ως κινητήρια δύναμη αυτοβελτίωσης. Η ηρωίδα καταφέρνει κάτι τέτοιο, και αν ναι, τί συμβάλλει σε αυτήν την ανθεκτικότητα;
Κάποια στιγμή μέσα στο έργο, όταν η ηρωίδα είναι σε εφηβική ηλικία και μπορεί να αντιδράσει -γιατί όσο είσαι παιδί εξαρτάσαι, αυτό είναι δεδομένο- τα μαζεύει και φεύγει· αποφασίζει να μείνει μόνη της. Βέβαια, σε αυτή την ηλικία έχεις αρχίσει να διευρύνεις τις προσλαμβάνουσές σου, να αποκρυσταλλώνεις το αντιληπτικό σου φίλτρο και να δημιουργείς άποψη, οπότε μπορείς να αντιδράσεις. Έτσι και αυτή καταφέρνει να ορθοποδήσει! Φυσικά θεωρώ πως μεγάλο ρόλο σε αυτό διαδραματίζει και ο σύζυγος που την αγκαλιάζει με τόση αγάπη. Γιατί το έργο μας έτσι ξεκινάει, βλέπουμε την ηρωίδα να εξομολογείται στον αρραβωνιαστικό της το βίωμά της. Εκεί βλέπεις πώς αυτός ο άνθρωπος, αποσβολωμένος από την απότομη αποκάλυψη της ιστορίας, αγκαλιάζει τον άνθρωπό του με αγάπη και στοργή . Γιατί θα μπορούσε να “κοκκάλωνε” από το σοκ· θα ήταν και αυτό μια αντίδραση. Εκεί, ωστόσο, αποδεικνύεται η δύναμη της αγάπης!
Πόσο δύσκολο μπορεί να είναι για το θύμα να παραδεχτεί ότι έχει βιώσει κάτι τόσο σκληρό στο παρελθόν;
Αυτό έγκειται στη δύναμη του ανθρώπου, καθώς και στη δουλειά που έχει κάνει με τον εαυτό του. Ο άνθρωπος που θυματοποιείται πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι μόνο θύμα. Υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις, όπως οι κακοποιημένες γυναίκες που αποδέχονται τον ρόλο τους και δεν αντιδρούν. Πρέπει, λοιπόν, να συνειδητοποιήσεις ότι ο ρόλος που σου έχουνε φορέσει, ο ρόλος του θύματος, δεν σου ταιριάζει. Είναι κάτι που πρέπει να το αποτινάξεις από πάνω σου. Είναι ένα ρούχο που δε σου ταιριάζει, και που θα το πετάξεις φυσικά με δυσκολία, με θυσίες, με τρομερή εσωτερική διεργασία. Εφόσον θέλεις να βοηθηθείς, θα πρέπει να αναζητήσεις και τους κατάλληλους ανθρώπους.
Ασχολείστε με κάτι άλλο παράλληλα αυτό το διάστημα; Ετοιμάζετε κάτι για μετέπειτα;
Εκτός από τη παράσταση «Το Χάδι της μηΤέρας», η οποία παίζεται κάθε Τετάρτη 21.15 στο θέατρο Άβατον ( Ευπατριδών 3, στο Γκάζι), συμμετέχω και στην παράσταση «Οι 5×4 αυτοσχεδιάζουν», η οποία παίζεται κάθε Σάββατο στο Χώρο Τέχνης 92 Art στη Δάφνη. Είναι μια παράσταση αυτοσχεδιασμού, χωρίς κείμενο, χωρίς σκηνοθεσία, χωρίς θέμα. Οι ηθοποιοί βγαίνουμε επί σκηνής και με θεματική η οποία προκύπτει από το ίδιο το κοινό ξεκινάμε να χτίσουμε ένα ολόκληρο έργο με αρχή, μέση και τέλος.
Ιδέες για μελλοντικά σχέδια υπάρχουν πολλές, όχι όμως ανακοινώσιμες ακόμα. Πάντως το σίγουρο είναι ότι η σκηνοθέτης μας έχει την πρόθεση να «ταξιδέψει» για καιρό «Το χάδι της μηΤέρας». Νομίζω ότι «Το χάδι της μηΤέρας» δε θα ολοκληρώσει τους κύκλους του σε αυτές τις οχτώ παραστάσεις με τις οποίες ξεκινάμε. Έχει δρόμο ακόμα, και όσο υπάρχει διάθεση και από πλευράς παραγωγής και από την ίδια τη συγγραφέα όλα θα πάνε καλά! Αξίζει όχι γιατί είναι καταπληκτική παράσταση, αυτό είναι κάτι που θα το πει το κοινό, αλλά διότι θίγει ένα θέμα για το οποίο πρέπει να μιλήσουμε και να μεριμνήσουμε..
Όσον αφορά τη παράσταση των «5×4», θα κλείσει τον κύκλο της τώρα τον Φλεβάρη, αλλά σίγουρα θα επανέλθουμε. Είτε με τη μορφή που έχει τώρα, είτε με κάποιες μικρές διαφοροποιήσεις. Ήδη, άλλωστε, συζητάμε να φτιάξουμε μια νέα ομάδα από νέους ηθοποιούς που βγαίνουνε φέτος στο επάγγελμα (θα πάρουν το πτυχίο τους τον Ιούνιο από το 92 Art School). Να φτιάξουμε δηλαδή μια δεύτερη ομάδα, να δουλέψουμε μαζί τους και να προσφέρουν και εκείνοι την δική τους δημιουργικότητα. Σκεφτήκαμε να το κάνουμε αυτό για να καταλάβουν στην πράξη, πλέον, οι νέοι συνάδελφοι πως στο θέατρο πρέπει να κυριαρχεί η αμεσότητα και ο σεβασμός στον απέναντι, ώστε να υπάρξει τέχνη. Άνθρωπος που δεν έχει σεβασμό για τον Άλλον, δεν μπορεί να παίξει.
Τρεις λέξεις που θα έκαναν καλύτερο τον κόσμο και πιο όμορφο αν μπορούσαν να γίνουν πραγματικότητα;
Αγάπη, σεβασμός και ευγένεια!
Δυστυχώς, η συνέντευξή μας έφτασε στο τέλος. Θα επιθυμούσαμε να γράψετε εσείς τον επίλογο, με ένα μήνυμα προς τους αναγνώστες μας!
Για το περιοδικό σας η ευχή που θα δώσω είναι να συνεχίσετε να έχετε πολύ ωραίες δουλειές και να μεγαλώσετε τόσο που να μην σας χωράει πια το Ίντερνετ, να πρέπει να βγείτε κάπου αλλού. Να αυξάνεστε και να πληθύνεστε!
Για τους αναγνώστες: «Να μη φοβόμαστε να τολμάμε σε προσωπικό, σε επαγγελματικό, σε κοινωνικό επίπεδο… Να μη φοβόμαστε να τολμάμε!»