ΑnimartistsΆρθρο: Σοφία Βέξλερ
Επιμέλεια: Μαρία Κασσεροπούλου
Έφτασε η στιγμή να σας μιλήσω για μια από τις πατρίδες μου ( εφόσον είναι πολλές: Ελλάδα, Γαλλία, Ρουμανία, κλπ), την Συρία. Για την Συρία που γνώρισα…
Θυμάμαι ακόμη πως έγινε εκείνη η πρώτη συνάντηση. Το 2006 βρισκόμουν στην Αθήνα όταν γνώρισα τον Ηλία σε μια εστία της Ζωγράφου. Όσο περνούσε ο καιρός, τόσο μεγάλωνε η επαφή μου μαζί της. Ο Nafeh, o Wisam, o Samer, o Μιχαήλ, ο Wasim, ο Μοhamed, o Anas, o Alan και πολλοί άλλοι. Απ’ όλα τα μέρη, απ’ όλες τις θρησκείες. Δεν είχα επισκεφτεί τη Συρία ακόμα αλλά ήδη καταλάβαινα αρκετές λέξεις, φράσεις, βρισιές μπόλικες. Γνώριζα ορισμένα φαγητά, μουσική, χoρούς όπως το dabkeh, φούμαρα ναργιλέδες αλά συριακά, καθόμουν μαζί με τους φίλους μου σε χαλιά και ήμουν πάντα διαθέσιμη να δοκιμάσω τα γλυκά που έστελναν οι μητέρες τους. Συνήθως πίναμε mahte, παραδοσιακό τσάι αρχικά από την Αργεντινή που μέσω διπλωματικών σχέσεων έφτασε μέχρι την Συρία και απλώθηκε στις γειτονικές χώρες. Φορούσα μαντήλια από εκεί, που μου είχε φέρει ο Nafeh. Είχα ενθουσιαστεί με την καλοσύνη, την ευγένεια, την ζεστασιά, την φιλία τους. Την αγάπη τους. Δεν τους διαχωρίζω πάντως και στην παρέα κάποιες φορές ενσωματώνονταν και Ιρανοί, Ρώσοι, Ρουμάνοι, Σέρβοι και Έλληνες.
Όταν μετακόμισα από την οδό Δαβάκη Πίνδου το 2008 και πήγα στο Πολυτεχνείο, γνώρισα τους Λιβανέζους γείτονες μου. Ενθουσιάστηκα με την υπέροχη παρέα τους και το αστείρευτο χιούμορ! Κορόιδευαν στα αραβικά την συριακή προφορά μου και τις συριακές εκφράσεις. Με την ευκαιρία αυτή έμαθα και κάποια λιβανέζικα! Άπλωνα την γνώση της Μέσης Ανατολής σιγά σιγά, από την μια χώρα στην άλλη. Στην καρδιά μου άλλωστε όλοι οι καλοί χωράνε. Αν όχι όλοι, πολλοί! Το 2009 μετακόμισα πάλι. Στην Αγία Ελένη έμενα με δυο παιδιά από την Συρία, ανάμεσα σ’ αυτούς και ο Ηλίας, ο παλιός μου φίλος και κολλητός. Τόσα χρόνια ζούσα έτσι την Μέση Ανατολή της Αθήνας ενώ δεν είχα πατήσει καν το πόδι μου εκεί ( αν και είχα πλησιάσει αρκετά για δυο χρόνια που σύχναζα πολύ στην Τουρκία ).
Τον Μάρτιο του 2010 ήρθε επιτέλους η ώρα να επισκεφτώ αυτοπροσώπως την χώρα που θεωρούσα ήδη πατρίδα μου. Αρχικά, πέταξα για Λίβανο, όπου έμεινα δέκα ημέρες πριν πάρω το δρόμο της Συρίας και πήγα ξανά το καλοκαίρι μέσω Ιορδανίας αυτή τη φόρα.
Ταξίδευα μεν μόνη μου αλλά συνάντησα και παλιούς μου γείτονες που μου βρήκαν αμάξι για τα σύνορα. Βράδιαζε όταν έφτασα. Όταν κατάφερα να εκδώσω βίζα, έψαχνα το αυτοκίνητο αλλά μάταια.. Έψαχνα τρόπο να φύγω αλλά όλα τα αυτοκίνητα ήταν γεμάτα. Η ώρα περνούσε, είχα την βίζα άλλα δεν είχα τρόπο να πάω στην Αλέπο, όπου με περίμεναν. Κάποια στιγμή σταμάτησε ένα πολυτελές πούλμαν, που ξεχώριζε ανάμεσα στα παλιά και βρώμικα λεωφορεία και αυτοκίνητα. Κατέβηκαν κάποιοι επιβάτες για λίγο και ανάμεσα σ’ αυτούς ένας νεαρός, που με βοήθησε να συζητήσω το πρόβλημα μου με έναν αστυνομικό. Εφόσον δεν βρισκόταν λύση, ο νεαρός ρώτησε αν υπάρχει χώρος για μένα στο πούλμαν του για να λάβει αρνητική απάντηση. Αλλά η κοπέλα του δεν άντεξε στην ιδέα ότι εγώ, ένα κορίτσι, θα έμενα μόνη μου στο σκοτάδι στα σύνορα. Παρακάλεσε έτσι τον οδηγό, φώναξε, απειλούσε και τελικά τα κατάφερε. Το όνομά της Talar, η μοναδική γυναίκα γνωστή για τις μιμήσεις του Mickael Jackson σ’ όλη την Μέση Ανατολή! Κάθισα λοιπόν μπροστά και λίγες ώρες μετά ήμουνα στην Αλέπο. Εκεί με περίμενε ο Iyas από το Couch surfing, την ιστοσελίδα φιλοξενίας. Και με μετέφερε στα ξαδέλφια του στο Sarakip, ένα χωριό Σουνιτών.
Σήμερα μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει πεθάνει και το μισό χωριό είναι γκρεμισμένο. Η Αλέπο έχει σχεδόν εξαφανιστεί… Έμενα στο σπίτι ενός ξαδέλφου του Iyas, του Hassan που ζει σήμερα στην Σαουδική Αραβία. Φέτος ο πατέρας του βρέθηκε νεκρός στην έρημο, θύμα του πολέμου. Περπατούσε μέρες στο δρόμο προς την Τουρκία και δεν άντεξε η καρδιά του. Στη μνήμη μου θα παραμείνει ως ένας άνθρωπος που είχε ταξιδέψει πολύ και γνώριζε αγγλικά, σπάνιο φαινόμενο για την Συρία. Είχε πολλά παιδιά αλλά μόνο δυο αγόρια. Ο μεγάλος του γιος, ο Hassan, ήταν το μοναδικό παιδί που είχε δικό του δωμάτιο ενώ τα υπόλοιπα παιδιά κοιμόταν στο σαλόνι, όπου έστρωναν κάθε βράδυ. Παραδοσιακά αυτό συμβαίνει στην Συρία: στρώνεις το βράδυ στο σαλόνι συνήθως για όλη την οικογένεια. Στην περίπτωση που μια οικογένεια διαθέτει μοντέρνο σπίτι, μπορεί να υπάρχουν και υπνοδωμάτια αλλά σπάνια κοιμούνται σε αυτά! Όταν επισκέφτηκα πρώτη φορά το Σαρακέμπ, θυμάμαι και μια ακόμα φιλοξενούμενη από Ισπανία ή Νότια Αμερική. Αυτή πέρναγε αρκετό χρόνο με τα κορίτσια του σπιτιού. Αντίθετα, εγώ η ανυπόμονη είχα συνηθίσει αλλιώς και, για να πω την αλήθεια, δυσκολευόμουν πολύ να αντέξω την κατάσταση των γυναικών και ειδικά το γεγονός ότι δεν τους προβλημάτιζε η κατάσταση τους.
Πόσες φόρες ρωτούσα τα αγόρια γιατί ζητάνε συνεχώς κάτι από τις αδελφές τους ενώ μπορούσαν να το κάνουν μόνοι τους. Ωστόσο, τα κορίτσια πάντοτε απαντούσαν πως χαίρονται να εξυπηρετούν τους αγαπημένους τους. Αυτό δεν έχει να κάνει με την θρησκεία, μια χώρα είναι άλλωστε με παραδόσεις πολλές αλλά συχνά ίδιες. Μια φορά που κάθισα λίγο με τα κορίτσια, με στόλισαν παραδοσιακή νύφη του χωριού.
Έτσι, όπως πάντα, με αγόρια τριγυρνούσα…
(Το αγόρι με την άσπρη ζακέτα δεν ζει πια… 5 από αυτούς κατάφεραν να φύγουν από την Συρία και βρίσκονται σήμερα στην Αλγερία, Γερμανία και Βέλγιο.)
Πίσω από ένα μπακάλικο, βρισκόταν το στέκι των αγοριών του χωριού. Εκεί άραζαν αυτοί, εκεί άραζα κι εγώ λοιπόν. Η διακόσμηση του χώρου προερχόταν από τους φιλοξενουμένους του Couch surfing ανά τον κόσμο: σημαίες, κάρτες, ζωγραφιές, κλπ. Ανάμεσα τους έβλεπες μια φωτογραφία της Fayrouz, μιας τραγουδίστριας από το Λίβανο που ακουγόταν κάθε πρωί όπου και αν πήγαινα στην Μέση Ανατολή. Επισημαίνω εδώ πως είναι χριστιανή για να καταλάβετε πως η θρησκεία, τουλάχιστον στην Συρία, δεν χώριζε τους ανθρώπους. Πριν τον πόλεμο, η Συρία είχε διατηρήσει αρχές του κομμουνισμού και γι’ αυτό μπορούσαν να ζουν μαζί τόσους ανθρώπους από διαφορετικές θρησκείες. Μέχρι που ανακατεύτηκαν οι φανατικοί..
Ο Κινάν ήταν και αυτός ξάδερφος των παιδιών που με φιλοξενούσαν.
Σήμερα, ο Κινάν και ο ξάδερφός του, ο Iyas, ζουν στο Βέλγιο ως πρόσφυγες. Αφού πήραν χαρτιά και μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα, ο Κινάν συμμετέχει σε οργανώσεις αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες.
Έτσι, τον Σεπτέμβρη πήγε σε ελληνικά νησιά για να καλωσορίσει και να βοηθήσει και άλλους πρόσφυγες. Για τον λόγο αυτό γράφτηκαν άρθρα προς τιμήν του στα αγγλικά, στα ελληνικά και στα γαλλικά.
Από τα αρχαία ερείπια, τι να έχει απομείνει σήμερα; Βομβαρδίζεται τακτικά αυτό το χωριό… Εκείνο το μωρό, κοιμάται τα βράδια ή φοβάται κι αυτό το μαξιλάρι του; Αν έχει ένα κι αν αναπνέει ακόμα…
Δυστυχώς, βομβάρδιζαν τόσο την Αλέπο, που όσα είδα και σας αφηγήθηκα δεν υπάρχουν πια. Το παλιό παζάρι, ιστορικό μέρος, χάθηκε. Μαζί του χάθηκαν και τα χίλια χρώματά του, οι μπόλικες μυρωδιές των μπαχαρικών, η έντονη ζωή που επικρατούσε.
Δεν ήταν μόνο το παζάρι γεμάτο μυρωδιές και χρώματα αλλά και ολόκληρη η πόλη της Αλέπο. Τους καλύτερους φρέσκους χυμούς που έχω πιει, τους οφείλω στην Συρία. ( και στην Κούβα!)
Τον Αύγουστο, τέσσερις μήνες αργότερα και περίπου έξι μήνες πριν ξεκινήσει ο πόλεμος, έκανα κι άλλη επίσκεψη στους καινούριους μου φίλους. Ο Χασάν έφτιαχνε γυναικεία φορέματα.
Άραζα πάλι στο στέκι τους, στο πίσω μέρος του μπακάλικου. Οι ναργιλέδες ήταν αναπόσπαστο μέρος της παρέας.
Θα θυμάμαι πως σ’ αυτό το στέκι ήμασταν όλοι μαζί. Αυτοί, οι πιο συντηρητικοί Σύριοι της χώρας ( αλλά και πάλι δεν έχουν καμία σχέση με το ΙΣΙΣ), η Fayrouz η χριστιανή, οι εβραϊκές και ελληνικές λέξεις που είχα ζωγραφίσει στον τοίχο κάποιους μήνες πριν και καλούν την ειρήνη και την ελευθερία, όλα τα σημειώματα απ’όλο τον κόσμο, εγώ… Στην Συρία ζούσαμε όλοι μαζί. Τετάρτη 18 Νοέμβρη, βομβαρδίστηκε και γκρεμίστηκε το σπίτι των γειτόνων του Iyas και έχασε την δασκάλα των μαθητικών του χρόνων που μάθαινε στα παιδιά να αγαπιούνται, όπως το λέει ο ίδιος. Η γυναίκα αυτή περίμενε τη στιγμή που οι πρόσφυγες θα μπορούσαν επιτέλους να γυρίσουν στο τόπο τους. Σήμερα ο Iyas ομολόγησε πως έχασε ένα όμορφο κομμάτι των αναμνήσεων του.
Συνεχίζεται…