Μοσχούλα ΚύρηΆρθρο: Μοσχούλα Κύρη
Φοιτήτρια θεατρολογίας
Το έργο του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε Clavigo γράφτηκε τον Μάιο του 1774 εντός ακριβώς 8 ημερών. Εκδόθηκε τον ιούλιο του 1774 και αποτελεί το πρώτο έργο, στο οποίο ο Γκαίτε υπογράφει με το όνομά του. Το έργο φέρει τον πρωτότυπο τίτλο: Goethe J.W., Clavigo, 1779. Το 2005 οι εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ στην Αθήνα εξέδωσαν το έργο σε μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα. Επιπλέον, παρουσιάστηκε από το θέατρο του Νότου τη χειμερινή περίοδο 2004-2005 στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου Αμόρε με τους ακόλουθους συντελεστές: Μετάφραση του Γιώργου Δεσπάτα, σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά, σκηνικά – κοστούμια της Έλλης Παπαγεωργακοπούλου, φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου, βοηθός σκηνοθέτη η Άννα Παπαφίγκου και η Ρούλα Τσιτούρη, βοηθός σκηνογράφου η Κυριακή Τσίτσα.
Γκαίτε σε ηλικία 25 ετών έγραψε αυτό το ερωτικό δράμα, το οποίο βασίστηκε στα “Απομνημονεύματα”, όπου ο Γάλλος θεατρικός συγγραφέας Πιέρ Ωγκιστέν Καρόν Μπωμαρσαί αναφέρεται στην ερωτική αποπλάνηση, την ηθική ταπείνωση και την ψυχοσωματική εκμηδένιση της μικρής αδελφής του από έναν Ισπανό τυχοδιώκτη και καριερίστα γόη, τον Κλαβίχο. Το έργο γράφτηκε τον Μάιο του 1774 σε μονάχα 8 ημέρες. Ο τόπος του δράματος είναι η Μαδρίτη. Το έργο είναι πεντάπρακτο, γεγονός που σημαίνει πως λαμβάνει χώρα σε διαφορετικούς σκηνικούς χώρους. Ειδικότερα, οι τοποθεσίες είναι: Η κατοικία του Κλαβίγκο, το σπίτι του Γκιλμπέρ και ο δρόμος έξω από το σπίτι του Γκιλμπέρ.
Το θέμα που διαπραγματεύεται το έργο είναι το δίλημμα στο οποίο βρίσκεται κανείς αντιμέτωπος, είτε να προτάξει τη χαρά του αφιλόκερδου έρωτα, είτε τα κέρδη μιας κοινωνικά καταξιωμένης καριέρας. Ο Γκαίτε σε ηλικία 25 ετών, αντλώντας στοιχεία από τα βιώματά του αλλά και από τα “Απομνημονεύματα” του Γάλλου ποιητή – δραματουργού, αλλά και εμπόρου Μπωμαρσαί, για την ερωτική αποπλάνηση, την ηθική ταπείνωση και την ψυχοσωματική εκμηδένιση της μικρής αδελφής του από έναν Ισπανό αριβίστα και καριερίστα γόη, τον Κλαβίχο, γράφει μέσα σε οχτώ μέρες το ψυχολογικό ερωτικό πλην βαθύτατα κοινωνικό δράμα “Κλαβίγκο”.
To έργο έχει επανελλημένα αναλυθεί σε σχέση με τον χαρακτήρα του ήρωα, επομένως γίνεται λόγος για μία τραγωδία της ψυχής. O Kλαβίγκο παρουσιάζεται ως ένα συναισθηματικό ον και η αδυναμία του δεν είναι τίποτε άλλο από την υπεροχή των περιουσιακών του στοιχείων. Η αστάθειά του προέρχεται από την ευαισθησία που τον χαρακτηρίζει σαν άτομο. Σύμφωνα με τον H. J. Meessen, ο Γκαίτε ασχολήθηκε με την δυσκολία της ανάμειξης των χαρακτηριστών της αδυναμίας και του μεγαλείου σε έναν άνθρωπο και τη διάκριση της προσωπικότητας σε σύγκρουση με αυτά τα δύο, στην οποία η αγάπη δρα ως καταλύτης. O Wolfgang Kayser, Γερμανός μελετητής της λογοτεχνίας, επισημαίνει πως “Ο Κλαβίγκο δεν είναι κάποια μεγάλη ψυχή… Αλλά κάποιος ευεπηρέαστος και ευαίσθητος από την αδυναμία του να σταθεί στην προσωπική σύγκρουση του συμβούλου του.”
Το έργο συνιστά θεμιτό, βάσιμο, μελετημένο, λεπτοδουλεμένο παραστασιακά, καθώς το κοινωνικό υπόβαθρο αναδεικνύει και την ψυχογραφική του δύναμη, και μάλιστα με μέτρο, υψηλό αισθητικό γούστο και εύστοχα ευρήματα. Η κλασική μουσική, οι μαεστρικοί φωτισμοί, η ποιητική ατμόσφαιρα, το λιτότατο σκηνικό και τα καλαίσθητα κοστούμια μεταφέρουν τον θεατή σε ένα μαγικό οδοιπορικό, μία εξαιρετική ρομαντική αφύπνιση, που διαπερνά σαν ανατριχίλα τη φλεγόμενη ψυχή.
Ο Κλαβίγκο είναι το πρότυπο του ψυχολογικά ασταθούς ατόμου. Ετεροκατευθύνεται με ευκολία από τον επιδερμικό του φίλο, Κάρλος, και διαπνέεται από υπεροψία, φιλοδοξία αλλά και αισθήματα αγάπης για την Μαρί. “Όποιος θέλει τα πολλά χάνει και τα λίγα”. Η μισαλλοδοξία του τον οδήγησε σε θάνατο. Ένα αριστουργηματικό έργο που χαράζει υποχθόνια συναισθήματα στο μυαλό του θεατή. Ο Γκαίτε καταφέρνει με αιχμηρή ματιά και διαρρήδην να ελλιχθεί στο δράμα, προκαλώντας αγωνία και ενδιαφέρον.
Ένα έργο του 18ου αιώνα που αντικατοπτρίζει τις σημερινές καθημερινές σχέσεις των ανθρώπων. Καίρια και ρηξικέλευθα γράφει για τον έρωτα, την παροξυστική φιλοδοξία και τον συνειδητό γιαπισμό, παρασέρνοντας τους θεατές με ρέοντα ρυθμό στον ορμητικό έρωτα και το συνειδησιακό δίλημμα, κεντά αριστοτεχνικά τούτο το έργο.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Goethe, (2005). Clavigo. Εκδόσεις Νεφέλη.