Μένη ΚουτσοσίμουΆρθρο: Μένη Κουτσοσίμου
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
ΜΔΕ στην Κοινωνική Ψυχιατρική-Παιδοψυχιατρική
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
Μεταδιδάκτωρ Ιατρικής Παν/μίου Ιωαννίνων στην Ποιότητα Υπηρεσιών
Τι θα πει home alone vs it takes two to tango;
Σενάριο 1ο: Μοναξιά μου όλα…
‘Δεν κράτησε γιατί δεν είχαμε χημεία’
‘Θέλω το χώρο μου και το χρόνο μου για λίγο’
‘Έλκομαι από καταστάσεις που δεν έχουν προοπτική’
‘Είμαι σε σχέση και ξεβολεύτηκα’
‘Δεν χρειάζομαι κάτι, είμαι αυτάρκης’
‘Δεν μ’ αγαπάς, δεν προλαβαίνεις τις ανάγκες μου’…
Ο ένας μιλά για συμβιβασμό, ο άλλος πιστεύει ότι έκανε τις αλλαγές που του ζήτησε ‘διακριτικά’ – επέβαλε – το έτερον ήμισυ.
Επίλογος: Πιο καλή η μοναξιά από σένα που δε φτάνω… Μήπως τελικά ήρθε η ώρα να απενοχοποιήσουμε τη μοναξιά μας;
Σενάριο 2ο: Για πάντα μαζί, σ’ αυτή τη ζωή…
‘Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα’
Άλλη κατάντια κι αυτή…
Κι αφού με πολύ κόπο καταφέρνεις να γίνεις ανεξάρτητος/η κάπου στη διαδρομή ανακαλύπτεις ότι έχεις κάνει κάποιο λάθος, καθώς η πολυπόθητη αυτάρκειά σου δεν σου ορίζει το πώς τρώνε πόρτα οι άνθρωποι που θέλουν να μπουν στη ζωή σου.
Για να σας περιγράψω το συναίσθημα με εικόνα και ήχο για το 1ο σενάριο , γιατί δεν υπάρχουν λέξεις τη δεδομένη στιγμή… είναι σαν να έχεις μωρό στο σπίτι και να τσεκάρεις κάθε τρία λεπτά το αν ζει και αναπνέει… κάπως έτσι νιώθεις όταν έχουν περάσει άνθρωποι από τη ζωή σου που σου έχουν πάρει τον αέρα… σαν ένα ταξίδι που μοιάζει με εκατό χρόνια μοναξιάς…
Πώς φτάνει κανείς ως εδώ;
Η ανεξαρτησία και η έννοια της μοναχικότητας είναι πολύ δύσκολο να αποτυπωθεί, καθώς η εξάρτηση που επιβάλλει η εποχή μας δεν αφήνει χώρο και χρόνο στους ζώντες οργανισμούς να αναπνεύσουν και να σκεφτούν ξεκάθαρα. Τα έχουμε όλα σήμερα. Το σπίτι μας με τα τετραγωνικά που γεμίζουμε με πράγματα περιττά. Το τζάκι για να νιώθουμε πιο ζεστά, αλλά που σπάνια αξιοποιούμε μαζί. Το κατοικίδιο να τρέχει πάνω κάτω και να κουνάει την ουρίτσα, περιμένοντας να νιώσει ότι το φροντίζουμε στο περίπου. Το αυτοκίνητο να μας πηγαίνει βόλτα με τέρμα τα γκάζια στο τίμημα της δήθεν διαφυγής μας… περιφέροντας τη μοναξιά μας από το χωλ στην κουζίνα κι από τη δουλειά στο fb… να μην ξεχάσω τις ντουλάπες με τα ρούχα και τις τσάντες προ κρίσης, την οδοντόκρεμα που τελειώνει αργά γιατί δεν τη μοιραζόμαστε με κανέναν, το καλό σερβίτσιο και τα πετσετάκια που φυλούσε η μαμά από τη γιαγιά… έναν κύκλο γνωριμιών να βρίσκεται σε ώρα ανάγκης κλπ…
Το να δείχνεις αυτάρκης είναι τολμηρό για την εποχή μας καθώς είθισται να πρέπει να έχεις την ανάγκη ενός Άλλου για να επιβιώσεις, μία τόλμη όμως που κρύβει ένα τίμημα. Δεν πλησιάζεσαι.
Το να θαυμάζεις την Αλίκη που βγαίνει μόνη της από τη χώρα των θαυμάτων και να κοροϊδεύεις τη Χιονάτη που μασάει μήλα εμποτισμένα με δηλητήριο ή την ωραία κοιμωμένη που περιμένει να ξυπνήσει από τον πρίγκηπα στο λευκό άλογο είναι πολύ ενδιαφέρον δεν λέω, αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να νιώσω ότι η επιλογή δεν χωλαίνει.
Όλο και πιο συχνά, παρατηρώντας τα ζευγάρια γύρω μου, έχω την αίσθηση ότι δεν είναι δυνατό να συνυπάρξουμε με κάποιον και να μοιραστούμε την πραγματικότητά μας, μέσα στο τίμημα της αυτάρκειας. Πώς να χωρέσει η ντουλάπα τα ρούχα του άλλου, αφού ούτε τα δικά σου δεν χωράνε καλά καλά… να αγοράσουμε κι άλλη… να νοικιάσουμε σπίτι περισσότερων τετραγωνικών για να χωρέσουμε… και πάλι όμως περισσεύουμε… σαν γάτα που δεν αναγνωρίζει το αφεντικό της και είναι έτοιμη να γρατζουνίσει για να την αφήσουν στην ησυχία της… μοναξιά πολλών τετραγωνικών… κι όλα αυτά σε συσκευασία με τίτλο: «μη με αγγίζεις αλλά μείνε κοντά μου», διαπίστωση που συνοψίζει το οξύμωρο των ανθρώπινων σχέσεων.
Αν πάλι από μικρός/ή ενδεχομένως να εκπαιδεύτηκες εκφράζοντας αυτή την ανάγκη… μη μ’ εγκαταλείψεις, μείνε μαζί μου, να μ’ αγαπάς για να υπάρχω, κράτα με για να νιώθω καλά, αναφέρεσαι στο 2ο σενάριο… και καλά όλα αυτά, αλλά η προοπτική σωτηρίας σου μέσω του άλλου δεν τεκμηριώνεται επουδενί επιστημονικά, ενώ προσομοιάζει σε μυθιστορήματα τύπου arlekin.
Η σημερινή ρευστότητα των ανθρωπίνωνσχέσεων, καθρεφτίζει παράξενα την επικράτεια των ανθρωπίνων σχέσεων. Χωρίζει κάποιος/α δύο φορές, μία στη ζωή και μία στο fb. Μ’ ένα delete, ignore και accept διαγράφουμε, αγνοούμε ή αποδεχόμαστε τον άλλο. Διαχειριζόμαστε την επιθυμία μ’ ένα απλό πλήκτρο. Με ένα μόνο πλήκτρο διαχειριζόμαστε την απροϋπόθετη αγάπη. Κι εκεί που ενώνεσαι με τον άλλο για να πνίξεις το φόβο της μοναξιάς και του θανάτου, πνίγεσαι εσύ ο ίδιος στην αφόρητη μοναξιά σου.
Ηθικός αυτουργός είναι ο φόβος, ό,τι μας κρατά πίσω από το να συγχρονίσουμε τα ασύνδετα. Σκεφτείτε δύο φωνές μέσα σας, που η μία λέει:
«σ’ έχω ανάγκη, δεν θέλω να είμαι μόνος/η»
Και την άλλη που φωνάζει «δεν έχω ανάγκη κανέναν και δεν σου δίνω το δικαίωμα να με αμφισβητείς».
Ποια από τις δύο φωνούλες θα βγει νοκ άουτ; Ο συγκεκριμένος τρόπος λειτουργίας όμως δεν παρατηρείται μόνο στις γυναίκες αλλά και στους άνδρες, καθώς οι άνθρωποι προβάλλουν την αυτονομία τους για να κρατήσουν μυστική την ευαίσθητη πλευρά τους. Κι όσο αυτό το αρνείσαι, τόσο θα καταφεύγεις σε εφήμερες σχέσεις, εύστοχα αναλώσιμες, που δεν απαιτούν κόπο και που δεν πρόκειται να σε πληγώσουν.
Επίλογος: Happy end… όχι όμως από αυτά τα χολιγουντιανά που γνωρίζουμε.
Ελεύθερος/η και πολιορκημένος/η; Και μαζί και μόνος/η; Ή μήπως έτσι ξαφνικά, το δεύτερο κομοδίνο στο υπνοδωμάτιο δεν είναι απλά διακοσμητικό;
Πρώτα κάνεις σχέση με τον εαυτό σου και μετά μπαίνεις σε σχέση μ’ έναν σύντροφο…
Μπορείτε να σκεφτείτε κάτι καλύτερο;
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Bensaid C. (1994). Αγάπησε τον εαυτό σου, η ζωή θα σε αγαπήσει. Σειρά, Ψυχολογία. Νέα Σύνορα, Εκδόσεις Λιβάνη.
Stutz P. & Michels B. (2015). Τα εργαλεία της Ψυχής: Πώς να μετατρέψετε τα προβλήματα σε όπλα για να αλλάξετε τη ζωή σας. Εκδόσεις Πατάκης.