Συνέντευξη με μια τρανς φοιτήτρια!

Συνέντευξη: Βάσια Μήλα
Φοιτήτρια Κοινωνιολογίας

Επιμέλεια: Βασίλης Μακρυδήμας
Υπ. Διδ. Νεοελληνικής Φιλολογίας

Την Ε. την πλησίασα μέσω μιας φίλης, αν και λόγω περιορισμένου χρόνου, δεν έχουμε καταφέρει ακόμα να γνωριστούμε από κοντά. Όταν μιλήσαμε για πρώτη φορά στο τηλέφωνο με σκοπό να πραγματοποιήσουμε τη συνέντευξη, αισθάνθηκα μια ανεξήγητη οικειότητα, καθότι είναι ένας απλός άνθρωπος, που με βοήθησε να ‘’εισχωρήσω’’ στον κόσμο των τρανς ατόμων.

Η Ε. είναι απόφοιτη της Φιλοσοφικής του ΕΚΠΑ. Συγκεκριμένα, έχει τελειώσει το τμήμα Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας με ειδίκευση στον τομέα της Φιλοσοφίας. Αυτή την περίοδο είναι υπό σκέψη για να συμμετάσχει σε ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα, είτε με θέμα τις Νευροεπιστήμες, είτε την Κλινική Ψυχοπαθολογία. Στο περιθώριο των σπουδών της, ασχολείται ερασιτεχνικά με την υποκριτική.

Νιώθω απέραντη ευγνωμοσύνη που αποφάσισε να εξωτερικεύσει τις σκέψεις της σε ένα άγνωστο πρόσωπο, αλλά και γιατί, μέσω της ενδιαφέρουσας συζήτησης που είχαμε, μου έλυσε αρκετές απορίες, που λίγο-πολύ υποθέτω πως τις έχουμε όλοι σχετικά με τους τρανς ανθρώπους.

Πότε ένιωσες  ότι προσεγγίζεις περισσότερο τη θηλυκή πλευρά σου, και ποιά συναισθήματα βίωσες;

Aνέκαθεν ένιωθα το θηλυκό στοιχείο μέσα μου, και γι’ αυτόν τον λόγο, άλλωστε, επέλεγα γυναίκες φίλες, καθώς ένιωθα πιο κοντά σε αυτές. Η μετουσίωση της φυλετικής μου αυτο-επίγνωσης σε κοπέλα συνέβη πριν ενάμιση χρόνο, όταν για πρώτη φορά άρχισα να βγαίνω στον κόσμο ως τρανς γυναίκα, συνειδητοποιώντας πόσο όμορφο και πόσο εθιστικό ήταν συνάμα.

Αισθάνθηκες ποτέ ότι γεννήθηκες σε λάθος σώμα; Αν ναι, σε φόβισε αυτό;

Θεωρώ ότι είναι μία έκφραση “cliché” που συνήθως απευθύνεται στα τρανς άτομα. Το βίωμα της δυσφορίας του ανατομικού και κοινωνικού φύλου διαφέρει από υποκείμενο σε υποκείμενο. Εγώ, έχοντας ανέκαθεν ένα σώμα λεπτό, μικροκαμωμένο, χωρίς κάποια ιδιάζουσα ένδειξη “αρρενωπότητας” -εκτός της ανατομίας φυσικά- δεν ένιωσα τρομερή δυσφορία. Από την άποψη, ωστόσο, της απουσίας στήθους, αλλά και της τριχοφυΐας, ναι, είχα πρόβλημα.

Πότε άρχισες να αποδέχεσαι τον εαυτό σου ως τρανς; Είναι, τελικά, κάτι που επιλέγεις ή με αυτό γεννιέσαι;

Η τρανς κατάσταση-ταυτότητα ή το τρανς βίωμα δεν επιλέγεται ποτέ. Κανείς και καμία δε θα επέλεγε μια περιθωριακή ζωή -λόγω του κοινωνικού αποκλεισμού που επιβάλλεται στα άτομα αυτά- αν δεν εξαναγκαζόταν να ζήσει έτσι. Το φύλο ενυπάρχει στον εγκέφαλο (μελέτες δείχνουν στον υποθάλαμο) από τη στιγμή της γέννησης μέχρι και την πρώτη φάση ανάπτυξης της διυποκειμενικότητας. Συνεπώς το άτομο γεννιέται τρανς, δεν γίνεται.

Ποιά διαφορά υπάρχει ανάμεσα στον όρο τρανς και τρανσέξουαλ; Ποιός από τους δύο αυτούς όρους σε αντιπροσωπεύει καλύτερα;

Ο όρος τρανς θεωρείται ως ο πολιτικά ορθός, και αυτό διότι δηλώνει το βίωμα ως κατάσταση μετάβασης από το υποτιθέμενο “κοινωνικό φύλο” που αποδόθηκε στη γέννηση στο επιθυμητό φύλο. Ο όρος τρανσέξουαλ θεωρείται προσβλητικός, από την άποψη ότι το παραγωγικό επίθημα «σέξουαλ» στο θέμα της λέξης ταυτίζει το φύλο με τη σεξουαλικότητα, πράγμα εντελώς διαφορετικό. Με τον όρο αυτό το υποκείμενο σεξουαλικοποιείται, και συνήθως εδώ ελλοχεύει ο τρανσμισογυνισμός και η τρανσφοβία. Με λίγα λόγια, οι τρανς θεωρούνται ως σεξουαλικά υποκείμενα που λειτουργούν ως αντικείμενα.

Έχεις προχωρήσει σε ορμονοθεραπεία; Αν ναι, θα επιθυμούσες να μοιραστείς μαζί μας τη διαδικασία την οποία ακολούθησες; Έχεις ονειρευτεί πώς θα μοιάζεις μετά;

Ξεκινάω σύντομα την ορμονοθεραπεία. Αυτή περιλαμβάνει φαρμακοθεραπεία εφ’ όρου ζωής. Στις τρανς γυναίκες χορηγούνται οιστρογόνα και αντι-ανδρογόνα, ενώ στους τρανς άντρες χορηγούνται τεστοστερόνη και οιστρογονο-αναστολείς. Η διαδικασία, ωστόσο, είναι χρονοβόρα. Το τρανς άτομο υποχρεούται να παρακολουθείται από κάποιον ψυχίατρο. Έπειτα από 6 μήνες, αφού του έχει ζητηθεί από τον γιατρό να ζει ως το επιθυμητό φύλο που θέλει, συντάσσει ένα έγγραφο που δηλώνει ότι είναι πάσχων ή πάσχουσα ΔΤΓ (διαταραχής ταυτότητας γένους) ή τρανσεξουαλισμού. Κατόπιν, ζητείται να γίνει εγκεφαλογράφημα για να αποδειχθεί ότι το άτομο δεν έχει σχιζοφρένεια, ψύχωση ή επιληψία (παθολογικοποίηση – ιατρικοποίηση της διαφορετικότητας). Τέλος, χρειάζεται το τρίτο χαρτί που είναι ο καρυότυπος (με κόστος 80 ευρώ) το οποίο είναι γονιδιακή εξέταση DNA. Συνεπώς, η όλη διάρκεια νομιμοποίησης του δικαιώματος ενός τρανς ανθρώπου για χορήγηση ορμονών διαρκεί τουλάχιστον έναν χρόνο.

Αντιλαμβάνομαι ότι προτιμάς την λέξη «επαναπροσδιορισμός», αντί για «αλλαγή» . Τί μας λέει αυτό για τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι την έννοια της ταυτότητας;

Το φύλο δεν αλλάζει, ενυπάρχει στον εγκέφαλο. Αυτό συνεπάγεται πως δεν αλλάζει κάτι, απλά εκδηλώνεται όπως επιτάσσει η πλήρης συνειδητοποίηση της φυλετικής ταυτότητας του ατόμου. Επαναπροσδιορισμός είναι ο πλέον ορθός όρος, καθόσον δηλώνεται με ορθολογικό τρόπο η διαδικασία που σχετίζεται με τη φυλομετάβαση.

Είμαστε αυτό που επιλέγουμε σε οποιοδήποτε επίπεδο, και όχι αυτό που επιλέγει η φύση ή η κοινωνία; Είμαστε απλά υποκείμενα της ζωής μας ή πρωταγωνιστές αυτής; Πώς ξεπερνάμε αυτή τη διαχωριστική γραμμή;

Είναι ένα ερώτημα που στη Φιλοσοφική το έχουμε συζητήσει αρκετές φορές. Τα πράγματα δεν είναι ούτε απόλυτα άσπρο, ούτε απόλυτα μαύρο. Η φύση για κάποιους είναι κατασκευή, όπως κατασκευή είναι και η κοινωνία. Συνεπώς, τους δύο αυτούς όρους (φύση – κοινωνία) τους συνδέει μία κοινή substantia (=ουσία), και εμείς μέσα σε αυτό το πλαίσιο αλληλεπιδρούμε. Άρα, δεν μπορεί να δοθεί μία σαφής απάντηση υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς. Στο δεύτερο ερώτημα, πάλι η απάντηση δεν είναι απόλυτα διαχωριστική. Είμαστε απλά και τα δύο. Γιατί να είμαστε μόνο το ένα;

Πώς αντέδρασε η οικογένεια σου, καθώς και άτομα από το στενό σου περίγυρο, όταν τους εξομολογήθηκες ότι νιώθεις και βλέπεις τον εαυτό σου ως μία τρανς γυναίκα; Συνετέλεσε η οικογένειά σου καθόλου στην  αποδοχή του εαυτού σου;

Ήμουν από μικρό παιδί θηλυπρεπής, οπότε δεν “έπεσαν και από τα σύννεφα”. Στην αρχή, οι αντιδράσεις περιορίστηκαν στα πλαίσια της ανησυχίας, κυρίως σε ό,τι αφορά τις ορμόνες. Ωστόσο, εν καιρώ το αποδέχτηκαν και το στήριξαν, όπως το ίδιο έκανε και όλος ο κοινωνικός μου κύκλος. Η οικογένεια δεν διαδραμάτισε κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στην διαδικασία επανακαθορισμού μου, αλλά αναμφίβολα λειτουργεί ως παράγοντας προστασίας.

Έχεις πέσει θύμα φυλετικού/κοινωνικού ρατσισμού ή σεξισμού; Αν ναι, πώς το αντιμετώπισες; 

Ναι, αλλά λίγες φορές, καθότι συνήθως δεν καταλαβαίνουν ότι είμαι τρανς, αλλά cisgender (=μη τρανς) γυναίκα. Όταν συνέβησαν αυτά τα (μετρημένα) λεκτικά περιστατικά, αμύνθηκα με τον δικό μου τρόπο. Είμαι άνθρωπος γεμάτος θυμό, ένταση και εγωισμό. Αυτό με βοήθησε να ανταπεξέλθω.

Έμειναν κατάλοιπα ψυχολογικού αναβρασμού, που έπρεπε μετά να έρθεις αντιμέτωπη; Πώς βγαίνεις μέσα από μια τόσο σκληρή κατάσταση, της μη αποδοχής, δηλαδή, από τους άλλους;

Δεν βίωσα ποτέ την μη αποδοχή από τα δικά μου άτομα. Στο σπίτι, στις παρέες και στη σχολή με έχουν αποδεχθεί τα άτομα που θέλω. Τα άσχετα με εμένα και τη ζωή μου άτομα δεν με απασχολούν και τα εξοβελίζω από το πεδίο της κοινωνικής μου εμβέλειας.

Πώς θα χαρακτήριζες τη σχέση σου με τις γυναίκες και τους άντρες;

Η σχέση μου με τις γυναίκες είναι αρκετά καλή έως εξαιρετική. Με τους άντρες, λόγω άμυνας και bullying που δεχόμουν στο σχολείο, είναι εντελώς διαφορετική. Είμαι καχύποπτη απέναντί τους και τους απευθύνω τον λόγο με περισσότερη ένταση από όσο θα έπρεπε (πρβλ. συντελεστική εξαρτημένη μάθηση). Με τον καιρό, βέβαια, αυτό βελτιώθηκε.

Tί είναι αυτό που συνειδητοποιείς, μετά από το συνεχές αντίκρισμα διστακτικών βλεμμάτων, ότι φοβίζει τον άντρα και την γυναίκα; Τί είναι τελικά η τρανσφοβία;,

Λέγεται φοβία, διότι η αντίδραση θεωρείται ανάλογη με αυτήν ενός φοβικού ερεθίσματος. Ύστερα υπεισέρχονται ζητήματα μίσους, ρατσισμού, ακόμη και εσωτερικευμένης τρανς κατάστασης, που το άτομο δεν την δέχεται και προτιμά να την καταλύει στα πρόσωπα των άλλων τρανς ατόμων αντιμετωπίζοντάς τα ως θύματα. Φυσικά η επικράτηση του κλασικού πατριαρχικού μοντέλου, το δίπολο άντρας-γυναίκα, ο σεξισμός και όλα τα στερεότυπα (στα οποία μερίδιο ευθύνης αναλογεί και στα παρωχημένα ανακλαστικά της Εκκλησίας απέναντι στην κοινωνική εξέλιξη), έχουν συμβάλλει στην διαιώνιση ρατσιστικών συμπεριφορών μέχρι τις μέρες μας.

Η τρανς κοινότητα μπορεί να αποτελέσει τον φάρο προστασίας των νομικών και ανθρωπιστικών δικαιωμάτων των τρανς ατόμων; Ποιά είναι η θέση της τρανς κοινότητας, όταν ένα δικό της άτομο πέφτει θύμα κακοποίησης;

Υπάρχουν ορισμένες ομάδες προστασίας των τρανς ατόμων. Συγκεκριμένα, πρόκειται για το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών  (ΣΥΔ), και των lgbtqi ατόμων γενικότερα (Colouryouth, ΛΟΑ κλπ). Το ΣΥΔ, με πρόεδρο την Μαρίνα Γαλανού, και φυσικά με τα οργανωμένα μέλη του, είναι ένας χώρος προάσπισης των δικαιωμάτων των τρανς ατόμων, σε νομικό πλαίσιο κατά κόρον. Στην παρούσα φάση, πολύ σημαντική είναι η θέσπιση της ταυτότητας φύλου χωρίς προϋποθέσεις. Ειδικά η επίτευξη της τελευταίας συνεπάγεται πως ένα τρανς άτομο δεν χρειάζεται ως προϋπόθεση το χειρουργείο του επαναπροσδιορισμού ή τις ορμόνες για να πάρει την επιθυμητή του ταυτότητα. Στην Ελλάδα του 2016 οι τρανς άνθρωποι –πέραν εκείνων που έχουν κάνει χειρουργική επέμβαση- βρισκόμαστε με αναντίστοιχα στοιχεία ταυτότητας, καθώς άλλο φύλο αναγράφεται στα επίσημα έγγραφα, και αλλιώς παρουσιαζόμαστε.

Η ελληνική πραγματικότητα μέχρι ποιό σημείο καταφέρνει να αφομοιώσει τα τρανς άτομα;

Σε ένα μεγάλο ποσοστό, οι τρανς γυναίκες κυρίως (δεν μπορώ να μιλήσω για τους τρανς άντρες), δεν ενσωματώνονται εύκολα. Πρώτα-πρώτα, η έλλειψη ταυτότητας, δεύτερον, η τρανσφοβία, τρίτον, η καταναγκαστική πορνεία, όλα αυτά είναι πρακτικές που εξοβελίζουν τα τρανς άτομα στο περιθώριο του ομοιογενούς κοινωνικού σώματος. Φυσικά, για το τελευταίο δεν μπορώ να έχω άποψη, διότι ποτέ δεν αναγκάστηκα να καταφύγω στην πορνεία. Τα τρανς άτομα, όμως, που μπλέκονται στα δίχτυα της είναι πολλά, και καταλήγουν εκεί για ευνόητους λόγους.

Αν ερχόταν μια τρανς γυναίκα, που μόλις τώρα είχε εισέλθει στη τρανς κοινότητα, με ποιόν τρόπο και τί θα τη συμβούλευες;

Θα την συμβούλευα να είναι προσεκτική σχετικά με τα μέρη που επισκέπτεται, διότι έχουν δημιουργηθεί πολλά γραφεία της Χρυσής Αυγής, η οποία δεν είναι καθόλου ανεκτική απέναντί μας. Προφανώς θα την αντιμετώπιζα ισότιμα με σκοπό την προστασία της από ρατσιστικά περιστατικά (εάν και εφόσον υπάρχουν, γιατί δεν παρατηρούνται σε όλες στον ίδιο βαθμό).

Κάπως έτσι κλείνει η συνέντευξή μας, και θα θέλαμε να μας μεταφέρεις μέσα από τη καρδιά σου, ένα μήνυμα για τους αναγνώστες του Animartists!

Να αγαπάς αυτό που πραγματικά είσαι, να μάθεις να αδιαφορείς απέναντι σε όσους σε κακολογούν, να τους φιμώνεις και να τους περιθωριοποιείς, διότι αυτοί πρέπει να παραγκωνίζονται, και όχι εσύ για αυτό που η Φύση επιτάσσει ότι είσαι. Η ζωή, από την μικρή μέχρι τώρα πορεία μου (είμαι 21), θέλει τσαμπουκά. Άμα δεν τον έχεις, κοίτα να τον αποκτήσεις, διαφορετικά δεν επιβιώνεις εύκολα. Σε έναν εκμαυλιστικό κόσμο φιλαυτίας μόνο οι εγωιστές επιζούν, δυστυχώς. Αισιοδοξία, λοιπόν, και πολλή αγάπη, πρώτα στους εαυτούς μας. Μόνο έτσι η αγάπη εξαπλώνεται και στους άλλους γύρω μας.