Χρύσα ΜαγγινοπούλουΆρθρο: Χρύσα Μαγγινοπούλου
Κοινωνική Ανθρωπολόγος
Το φιλμ «Παράδεισος του έρωτα» αποτελεί το πρώτο μέρος της «Τριλογίας του Παραδείσου» που ολοκλήρωσε ο σκηνοθέτης, Ούλριχ Ζάιντλ . Η ταινία εκθέτει την ανθρώπινη σκληρότητα με ποικίλους τρόπους πάνω σε σημαντικά ζητήματα όπως την κυριαρχία του χρήματος, τη φτώχεια και τη μιζέρια και κυρίως τη μοναξιά.
Η ταινία αναφέρεται σε τρεις γυναίκες πενηντάρες που αποφασίζουν να κάνουν σεξοτουρισμό στην Κένυα. Η αφήγηση εστιάζει στην Τερέζα, μητέρα μιας έφηβης, παχύσαρκη, ξανθιά με ευδιάκριτα χαρακτηριστικά βορειοευρωπαίας. Όταν τη συναντούμε στην αρχή είναι μια μέση Αυστριακή γυναίκα, χαμένη στην καθημερινότητά της ως φροντιστής παιδιών με ειδικές ανάγκες. Για τις διακοπές της, αποφασίζει για πρώτη φορά να πάει στην Κένυα, όπου οι «φιλόξενοι» κάτοικοι υπόσχονται πολλά περισσότερα από όσα περιλαμβάνει ο όρος «εγκάρδια φιλοξενία».
Στην πορεία αντιλαμβανόμαστε ότι η Τερέζα δεν αποζητά μόνο τη διαφυγή από την καθημερινότητα και το σεξ. Η εκτόνωση της σάρκας δεν της αρκεί αλλά έχει ανάγκη από κάτι άλλο. Όπως λέει στις φίλες της, θέλει να την κοιτούν στα μάτια, να την εκτιμήσουν ως ανθρώπινη οντότητα και όχι σαν ένα κομμάτι κρέας. Διαπιστώνουμε ότι κατά βάθος η ηρωίδα αισθάνεται απέραντη μοναξιά και ότι αυτό που θα ήθελε πραγματικά είναι λίγη αγάπη.
Στην αναζήτηση αυτής, περιπλέκεται σε μια σειρά από περιπέτειες με νεαρούς αφρικανούς οι οποίοι αυτό που θέλουν είναι το πορτοφόλι της. Οι νεαροί περιζώνουν την τουρίστρια όπως τα σαρκοβόρα το θύμα τους. Είτε με αυθορμητισμό πουλώντας της κολιέ και μπιχλιμπίδια είτε με πονηριά «πουλώντας» της αίσθημα και έρωτα. Η Τερέζα γίνεται «sugar mamma», μία δηλαδή από τις εκατοντάδες λευκές μεσήλικες βορειοευρωπαίες που επισκέπτονται κάθε χρόνο την Κένυα και «νοικιάζουν» από ένα ντόπιο αγόρι, ανταλλάσσοντας χρήματα με σεξ και φρούδες υποσχέσεις αιώνιας αγάπης.
Από την άλλη πλευρά, οι Κενυάτες ξεζουμίζουν τις sugar mammas, ζητώντας τους, και παίρνοντας, χρήματα για να καλύψουν τις ανάγκες τις δικές τους και όλης τους της οικογένειας. Η ιδιότυπη αυτή πορνεία είναι, μάλιστα, απόλυτα θεσμοθετημένη, με τους νεαρούς να γνωρίζουν αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά κι όποια άλλη γλώσσα μπορεί να τους φανεί χρήσιμη και με την εκεί κοινότητα να αποδέχεται και να υποστηρίζει το εμπόριο της μαύρης σάρκας ως «είδος με μεγάλη ζήτηση».
Η Τερέζα στο τέλος της διαδρομής δε θα είναι η ίδια, το ταξίδι αυτό της συνειδητοποίησης θα έρθει παράλληλα με τεράστιο ψυχικό κόστος. Τόσο εκείνη όσο και οι Κενυάτες εραστές είναι άνθρωποι κατεστραμμένοι, χωρίς προοπτικές, που «αγοράζουν» ο ένας από τον άλλο μια δόση ευτυχίας. Οι όροι αντιστρέφονται, το θύμα γίνεται θύτης. Σε κάθε περίπτωση, ο σκηνοθέτης, προσπαθεί να ανακαλύψει τι είναι αυτό που προκαλεί την εκδήλωση της χειρότερης πλευράς του ανθρώπου.
Το σαφάρι του σεξ έχει γίνει πλέον μια κραταιά βιομηχανία κατανάλωσης εξωτικών απολαύσεων από τους πολίτες των αναπτυγμένων χωρών, με διεθνή γραφεία που προωθούν τον σεξουαλικό πόθο, κυρίως προς τον εξαθλιωμένο Τρίτο Κόσμο, τμήματα του πάλαι ποτέ ανατολικού μπλοκ αλλά και της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Ο σεξουαλικός τουρισμός υπήρχε καθ’ όλη τη διάρκεια και το πέρας των χρόνων, απλά προσαρμοσμένος στην κάθε εποχή. Σήμερα, υπάρχουν πλέον οργανωμένα πακέτα τουρισμού στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα αεροπορικά εισιτήρια, η διαμονή και η σεξουαλική τύπου διασκέδαση των τουριστών. Η παγκόσμια βιομηχανία ξέρει πώς να επηρεάζει τη ψυχολογία των καταναλωτών ενισχύοντας, σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες, το φαινόμενο αυτό.
Η ερωτογόνα ζώνη του τουρισμού, με τα στερεότυπα που αναπαράγουν οι διαφημίσεις και τα φυλλάδια, έχει γίνει κίνητρο ταξιδιού και επιλογή προορισμού για τη λίμπιντο των τουριστών, οι οποίοι αναζητούν στις εξορμήσεις τους τον συνδυασμό που διεγείρει τις ερωτικές φαντασιώσεις τους. Ως στερεότυπο-must για τον τουρισμό αυτόν προβάλλεται η πεντάδα, sun (ήλιος), sex, sand (αμμουδιά), sea (θάλασσα), servility (δουλοπρέπεια).
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, μια εξειδικευμένη υπηρεσία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών καθορίζει τον σεξοτουρισμό ως ταξίδια που οργανώνονται είτε μέσα από τον τομέα τουρισμού, είτε όχι, αλλά χρησιμοποιώντας τις δομές και τα δίκτυα με κύριο σκοπό την πραγματοποίηση μιας καθαρά εμπορικής σεξουαλικής σχέσης του τουρίστα με τους κατοίκους του τόπου προορισμού. Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων προειδοποιούν ότι ο σεξοτουρισμός συμβάλλει στην εμπορία ανθρώπων και στην παιδική πορνεία.
Η εικόνα του σεξοτουρίστα δεν μπορεί να προσδιοριστεί εύκολα και οι ερμηνείες διαφέρουν. Σύμφωνα με έρευνες διεθνών οργανισμών κατά της σεξουαλικής εκμετάλλευσης που αφορά και παιδιά (ECPAT), εμφανίζονται τουρίστες που δηλώνουν ότι «ικανοποιούν βιολογική και συναισθηματική ανάγκη για σεξουαλική διέξοδο και φυσική επαφή», «έχουν την αίσθηση της συντροφικότητας με συναδέλφους ή φίλους στις εξερευνήσεις τους», «ικανοποιούν την τάση να κάνουν αμαρτωλές πράξεις ή και να ασκήσουν σεξουαλική εξουσία σε ανίσχυρα άτομα».
Ο «Παράδεισος του έρωτα» εκφράζει με ρεαλιστικό τρόπο τον πόνο και τη μοναξιά της ανθρώπινης ψυχής σε μια εμπορευματική κοινωνία αδιαφορίας και εκμετάλλευσης. Ο τίτλος της ταινίας είναι καθαρά ειρωνικός και δεν αφορά κανέναν πραγματικό παράδεισο και κανέναν έρωτα…
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Καφετζόπουλος, Ε. (1999). Ο σεξουαλικός πίθηκος. Εκδόσεις Κάτοπτρο
Λύτρας, Π. & Παπαγεωργίου, Α. (2014). Ο τουρισμός που πληγώνει. Εκδόσεις Παπαζήσης
Ουελμπέκ, Μ. (2002). Πλατφόρμα. Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας.