Συνέντευξη με την Φωτεινή Σιάνου για τις φυλακές Κορυδαλλού!

 Συνέντευξη: Βάσια Μήλα
Φοιτήτρια Κοινωνιολογίας

Επιμέλεια: Μαρία Πολυκρέτη
Ψυχολόγος

Βασίλης Μακρυδήμας
Υπ. Διδ. Νεοελληνικής Φιλολογίας

Η Φωτεινή Σιάνου είναι στέλεχος του Κέντρου Έρευνας και Δράσης για την Ειρήνη (ΚΕΔΕ) και εργάζεται εθελοντικά στις γυναικείες και αντρικές φυλακές Κορυδαλλού. Με το πρόγραμμα επιμόρφωσης «Επικοινωνία Δίχως Βία – Η Δύναμη Είναι Μέσα σου» έχει προσφέρει τις υπηρεσίες της ως επιμορφώτρια στις γυναικείες φυλακές, καθώς και στο τμήμα οροθετικών και ανθρώπων με ΑΙDS των αντρικών φυλακών.

Την Φωτεινή την γνώρισα στο σεμινάριο «Επικοινωνία Δίχως Βία για Σχολεία Δίχως Βία» που είχα παρακολουθήσει. Παρ’ ότι σε εκείνη την συγκέντρωση είχε μιλήσει για ελάχιστα λεπτά, μου έμειναν ανεξίτηλα τα λόγια της. Αισθάνθηκα κάτι οικείο και ότι έπρεπε οπωσδήποτε να την γνωρίσω, να ενημερωθώ και να μάθω περισσότερα για εκείνη και για τις δράσεις της. Έτσι, της έστειλα e–mail, και το ένα έφερε το άλλο, και αφού ήρθαμε σε επικοινωνία, προχωρήσαμε αμέσως στη συνέντευξη. Ήταν θετική απέναντί μου και θα ήθελα να την ευχαριστήσω και δημόσια για τη φιλοξενία και για το ενδιαφέρον που έδειξε!

Πότε ήταν η πρώτη σας επαφή ως εθελόντρια στις φυλακές Κορυδαλλού;

Μας κάλεσε η Σίσσυ Βωβού τον Ιούνιο 2012 να συμμετέχουμε ως Κέντρο Έρευνας και Δράσης για την Ειρήνη (ΚΕΔΕ) στην Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης Διωκομένων Οροθετικών Γυναικών. Κάναμε ό,τι μπορούσαμε να στηρίξουμε τις 26 γυναίκες που είχαν προφυλακιστεί και διαπομπευθεί. Διαλύθηκαν οικογένειες με την δημοσιοποίηση των φωτογραφιών τους από την τηλεόραση και το διαδίκτυο. Απολύθηκαν αδέλφια τους από την εργασία τους, τα παιδάκια τους έγιναν στόχος κοινωνικού ρατσισμού, πατεράδες έκαναν απόπειρες αυτοκτονίας, και τελικά, μετά την αποφυλάκιση έχουν πεθάνει τρεις. Ήταν γυναίκες πληγωμένες, κουρασμένες, απελπισμένες. Χωρίς υποστήριξη. Έπειτα, σκέφτηκα ότι το πρόγραμμα που εφαρμόζουμε επιμορφώνοντας εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης «Επικοινωνία Δίχως Βία για Σχολεία Δίχως Βία», αναμορφώνοντάς το, θα μπορούσαμε να το εφαρμόσουμε και στην φυλακή και έτσι γεννήθηκε το πρόγραμμα «Επικοινωνία Δίχως Βία – Η Δύναμη Είναι Μέσα Σου». Τα πρώτα δύο χρόνια το πρόγραμμα εφαρμόστηκε μόνο στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού. Μετά κατά το σχολικό έτος 2014-2015 εφαρμόστηκε στο 2^ο ΣΔΕ Κορυδαλλού (Φυλακών) σε ομάδα έγκλειστων αντρών, μαθητών του σχολείου και κατά το σχολικό έτος 2015-2016 εφαρμόζεται στο Παράρτημα του Νοσοκομείου «Άγιος Παύλος» του 2^ο ΣΔΕ Κορυδαλλού (Φυλακών) σε οροθετικούς έγκλειστους μαθητές. Έτσι γύρισα πάλι από εκεί που ξεκίνησα· από τις οροθετικές γυναίκες… στους οροθετικούς άντρες. Από την θήλεια στην αρσενική αρχή.

Τι σημαίνει να είσαι εθελοντής / -ντρια μέσα σε  φυλακές; Το αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας επηρέασε τον ρόλο σας; Επαναπροσδιορίσατε τους στόχους σας και κατά πόσο επηρεαστήκατε από την κουλτούρα της φυλακής;

Σημαίνει να έχεις ταξιδέψει από τον νου στην καρδιά, να κολυμπάς μέσα στο σκοτάδι αναζητώντας το φως που ξέρεις ότι υπάρχει. Να αισθάνεσαι ταπεινότητα και ευγνωμοσύνη για την δυνατότητα που σου δόθηκε να προσφέρεις κοινωνική υπηρεσία σε έναν χώρο κοινωνικού αποκλεισμού και πολλαπλών διακρίσεων. Οι γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού είναι κατάστημα προφυλάκισης. Όταν δικαστούν και καταδικαστούν, φεύγουν για τις φυλακές που είναι στον Ελαιώνα στη Θήβα (Έχουμε πάει και εκεί επίσκεψη στις φίλες μας που μεταφέρθηκαν από τον Κορυδαλλό στην Θήβα. Μακάρι να μπορούσαμε να πηγαίναμε πιο συχνά).

Το πλαίσιο μπορεί να σε στενοχωρεί, να σε εκνευρίζει, όμως, αυτό είναι και χρειάζεται να προσαρμοστείς και να κάνεις αγώνες για την αλλαγή του, για τον εκσυγχρονισμό του, τον εξανθρωπισμό του, μέχρι την ημέρα που δεν θα υπάρχουν φυλακές, διότι η κοινωνία θα έχει βρει άλλους τρόπους επίλυσης των προβλημάτων της: δημιουργώντας σχολεία, ενδυναμώνοντας τους ανθρώπους, προστατεύοντας τα παιδιά της. Ένα θέμα είναι το πλαίσιο και ένα άλλο θέμα είναι οι άνθρωποι και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους και διαχειρίζονται τον φόβο τους και την δική τους ανάγκη για ασφάλεια.

Ο στόχος μου είναι ένας: να παραμείνω. Και αυτό απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες. Δεν έχω επηρεαστεί καθόλου. Όταν συναντώ μπροστά μου «γκρο μπετό», στέλνω φως και αγάπη. Κάποιους ανθρώπους η ζωή τους δίδαξε ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχει ένας κόσμος λαμπερός και γαλήνιος. Κάποια πράγματα με υπερβαίνουν, το αναγνωρίζω, και κάνω επίκληση στο Σύμπαν για βοήθεια.

Συναντήσατε εμπόδια στην προσπάθειά σας να έρθετε σε επαφή με τις φυλακισμένες / -σμένους, και αν ναι, με ποιο τρόπο τα βγάλατε εις πέρας;

Δεν συνάντησα εμπόδια. Ίσα-ίσα που η κοινωνική υπηρεσία βοήθησε πολύ και μας υποδέχτηκε με ικανοποίηση και διάθεση συνεργασίας. Οι άνθρωποι κάνουν πάντα την διαφορά. Στις αντρικές φυλακές γνωρίστηκα, συνδέθηκα και αγάπησα τον Διευθυντή του 2^ου Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Κορυδαλλού (Φυλακών), τον Γιώργο Ζουγανέλη. Συμμετείχε στην ομάδα μου με αγάπη πραγματική για τους μαθητές του φυλακισμένους, και έκανε πάντα όλες τις ασκήσεις, όσο αστείες κι αν φαίνονταν. Ήταν τόσο δυνατός, είχε τόση αγάπη, δεν φοβόταν μην τσαλακώσει την αξιοπρέπεια και υποβαθμίσει τον ρόλο του. Ο Γιώργος δεν φοβόταν ούτε την ευαλώτητά του να δείξει. Δεν το έχω συναντήσει αυτό σε άντρες εκπαιδευτικούς (γενικά δεν το έχω συναντήσει σε πολλούς άντρες). Ο Γιώργος έφυγε ξαφνικά για το μακρύ του ταξίδι στις 30 Ιανουαρίου 2016, ημέρα της σχολικής γιορτής των Τριών Ιεραρχών. Πάγωσε όλο το σχολείο. Η ομάδα μου στην Πτέρυγα Γ΄ των οροθετικών αφιέρωσε ζωγραφιές στον Διευθυντή τους. Τις κόλλησα σε ένα μεγάλο χαρτόνι και τις πήγα στην κηδεία, αντί για στεφάνι, από τους αγαπημένους του έγκλειστους μαθητές. Στην επόμενη συνάντηση τους έφερα την ιστορία Τα δώρα του κυρ-Μενέλαου… «Ο κυρ-Μενέλαος, ένας αγαπητός και σοφός τυφλοπόντικας, ήξερε ότι σύντομα θα ερχόταν η μέρα που θα πέθαινε, γιατί ήταν πολύ γέρος πια. Δεν φοβόταν το θάνατο, αλλά τον απασχολούσε πώς θα ένιωθαν οι φίλοι του, όταν αυτός δεν θα ήταν πια μαζί τους. Τους είχε πει ήδη ότι κάποια μέρα εκείνος θα έμπαινε στο Μεγάλο Τούνελ του Αποχωρισμού. Έτσι κι έγινε. Οι φίλοι του ήταν απαρηγόρητοι. Πέρασε ο καιρός, και σε μια συνάντησή τους, στην οποία αναπολούσαν τον χαμένο και πολυαγαπημένο τους φίλο, θυμήθηκαν όλα τα πολύτιμα πράγματα που τους είχε μάθει. Κάθε ζώο θυμόταν κάτι ξεχωριστό που είχε μάθει από τον κυρ-Μενέλαο. Κάτι ξεχωριστό και πολύτιμο, που είχε αφήσει στον καθένα ως δώρο αποχαιρετισμού για να τον θυμούνται και να βοηθάνε ο ένας τον άλλο». Δουλέψαμε, λοιπόν, πάνω σ’ αυτό… Μου λείπει πολύ ο Γιώργος Ζουγανέλης. Έφυγε πολύ νωρίς.

Θα ήθελα να μας περιγράψετε την πρώτη σας ημέρα μέσα στις φυλακές και την πρώτη σας επαφή με τις φυλακισμένες / -σμένους;

Η κοινωνική υπηρεσία έκανε κάλεσμα σε όλες τις γυναίκες, ώστε να δοθεί η δυνατότητα να παρουσιάσουμε το πρόγραμμα και μετά να εγγραφούν στο πρόγραμμα όσες θα το επιθυμούσαν. Ξεκινήσαμε την πρώτη ομάδα με δεκατρείς γυναίκες. Αυτές που ήρθαν ήταν ανοιχτές, φιλικές και με διάθεση να απασχοληθούν δημιουργικά και να μάθουν. Δεν ήθελαν τον οίκτο μας, και δεν τον είχαν, άλλωστε. Ήθελαν μία σύνδεση, μία επαφή με τον έξω κόσμο μέσα από μας. Κάποιες έρχονταν χωρίς να ξέρουν γιατί έρχονται. Πολλές φορές με θυμό και δυσφορία. Στην πορεία κατάλαβαν γιατί έρχονταν πάρα τον θυμό και την δυσφορία τους. Είχαν μία ανάγκη για ανθρώπινη επαφή, για αγάπη, για επικοινωνία, και αυτήν την ανάγκη προσπαθήσαμε να ικανοποιήσουμε. Εκείνο τον καιρό στις γυναικείες φυλακές στον Κορυδαλλό ήταν περίπου 170 κρατούμενες και στο πρόγραμμα έρχονταν μόνο δεκατρείς. Αυτό είναι δικαίωμά τους. Το θέμα, βέβαια, είναι ότι έχουμε πάντα «επιλογή». Και μία «επιλογή» μέσα στην φυλακή είναι να αφεθείς, να βουλιάξεις μέσα στην κινούμενη άμμο που σε ρουφάει προς τα κάτω. Και υπάρχουν πολλές δυνάμεις που σε σπρώχνουν προς τα κάτω και μέσα στην δίνη. Αυτή είναι η μία πλευρά. Η άλλη είναι μιας κρατούμενης, της Κ., που μας είπε «Ήρθα στην φυλακή για να σας γνωρίσω». Είναι στην Θήβα τώρα και την έχω πάντα μέσα στον νου και την καρδιά μου. Και προσεύχομαι στον Θεό να την κρατήσει γερή, δυνατή και πανέμορφη όπως είναι, να απελευθερωθεί το συντομότερο και να πάρει τον γιό της μια σφιχτή-σφιχτή αγκαλιά.

Το σωφρονιστικό πλαίσιο και η ένταξή σας σε αυτό πώς επηρέασε τον τρόπο που σας αντιμετώπισαν οι κρατούμενες / -μενοι; Σας είδαν σαν αντίπαλο ή σαν σύμμαχο σε έναν κοινό στόχο;  

Ο εθελοντισμός και η μη αμειβόμενη κοινωνική υπηρεσία δημιουργούν καλύτερες  προϋποθέσεις σύνδεσης. Ως αντίπαλο δεν μας είδαν ποτέ, και η συμμαχία, όμως, δεν επιτυγχάνεται με όλους/όλες. Υπάρχουν πάντα δυσκολίες: ο κόσμος μέσα στον οποίο έχουν μεγαλώσει και ζήσει, η καχυποψία, η αδιαφορία. Διαφορετικός είναι ο κόσμος των γυναικών στις φυλακές και διαφορετικός ο κόσμος των αντρών. Με τις γυναίκες είχαμε και σωματική επαφή: αγκαλιές και φιλιά, στις βιωματικές ασκήσεις μπορούσαμε να αγγίζουμε η μία την άλλη. Αυτά δεν γίνονται με τους άντρες. Με τις γυναίκες γελάγαμε και κάναμε αστεία… Ω! το δώρο του γέλιου… απελευθερωτικό. Και με τους άντρες και με τις γυναίκες έχουμε κλάψει…. Ω! το δώρο του κλάματος… λυτρωτικό.

Με ποιον τρόπο θέτατε τα όριά σας και διατηρούσατε την ψυχική ανθεκτικότητα ώστε να συνεχίσετε;

Η αγάπη χωρίς όρους είναι το κλειδί. Δεν θέλω να γνωρίζω γιατί είσαι στην φυλακή. Είσαι άνθρωπος, δηλαδή, είσαι ναός. Είσαι το λυχνάρι, μέσα στο οποίο ο Θεός έχει βάλει το φως του… Η αγάπη δίνεται χωρίς όρους, όμως, όρια υπάρχουν, και η γλώσσα της καρδιάς, της επικοινωνίας χωρίς βία, δίνει σαφείς κατευθύνσεις: 1) παρατηρώ, 2) νιώθω, 3) έχω ανάγκη, 4) θέλω. Είναι γλώσσα διεκδικητική, που σε διδάσκει να σέβεσαι τον εαυτό σου και να σέβεσαι και τους άλλους. Είναι γλώσσα διεκδικητική. Για τον λόγο αυτό, προσέχουμε πάρα πολύ  δύο πράγματα που μπορούν να μετατρέψουν την επιθυμία διεκδίκησης σε βία. Δεν κριτικάρουμε τον άλλον, δεν υπονοούμε ότι κάνει λάθος. Είμαστε διεκδικητικοί όσον αφορά το τι συμβαίνει μέσα μας. Διεκδικητικοί όσον αφορά το τι θα θέλαμε να κάνει ο άλλος, και αυτό το υποβάλλουμε ως αίτημα και όχι ως απαίτηση.

Η εμπειρία σας στις  φυλακές πιστεύετε ότι ήταν ένα μάθημα για εσάς;

Πιστεύω ότι έχω βρεθεί στις φυλακές για μένα. Είναι διαδικασία και διεργασία αυτογνωσίας, μάθησης και μύησης. Στις φυλακές αναζητώ τις κρυμμένες ποιότητες και αρετές των ανθρώπων, και κάθε μέρα γίνομαι καλύτερος και φωτεινότερος άνθρωπος.

Είστε εθελόντρια επιμορφώτρια του προγράμματος «Επικοινωνία Δίχως Βία – Η Δύναμη Είναι Μέσα Σου». Αλήθεια, πόσο δύσκολο είναι να μάθεις σε κάποιον, ο οποίος λύνει όλα του τα προβλήματα με τη βία, να επικοινωνεί δίχως αυτήν;

Προσωπικά, αποστασιοποιούμαι από το αποτέλεσμα. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ο στόχος θα επιτευχθεί…. Ωστόσο, έχω δει αποτελέσματα. Είμαστε όλοι/όλες ένας συνδυασμός φωτός και σκότους. Υπάρχει μία ιστορία με τον ινδιάνο Τσερόκι που λέει την ιστορία για τους δύο λύκους στον εγγονό του:  

Ένα βράδυ, ένας γέρος Ινδιάνος της φυλής Τσερόκι μίλησε στον εγγονό του για τη σύγκρουση που γίνεται μέσα στην ψυχή των ανθρώπων. Του είπε λοιπόν: «Γιε μου, φαντάσου τη μάχη που γίνεται μεταξύ δύο «λύκων», που υπάρχουν μέσα σε όλους μας. Ο ένας είναι το Αρνητικό. Είναι ο θυμός, η ζήλια, η θλίψη, η απογοήτευση, η απληστία, η αλαζονεία, η αυτολύπηση, η ενοχή, η προσβολή, η κατωτερότητα, τα ψέματα, η ματαιοδοξία, η υπεροψία και ο εγωισμός. Ο άλλος είναι το Θετικό. Είναι η χαρά, η ειρήνη, η αγάπη, η ελπίδα, η ηρεμία, η ευγένεια, η ταπεινοφροσύνη, η αλληλεγγύη, η συμπόνια, η γενναιοδωρία, η αλήθεια, η αποδοχή και η πίστη». Ο εγγονός σκέφτηκε για ένα λεπτό και μετά ρώτησε τον παππού του: «Παππού, ποιος λύκος νικάει τελικά;» «Αυτός που ταΐζεις, παιδί μου», απάντησε απλά ο γέρος. Ε, αυτό είναι! Προσπαθούμε να τον συρρικνώσουμε τον μαύρο λύκο και να ταΐσουμε τον λευκό. Βέβαια πρέπει κατ’ αρχήν να αναγνωρίσεις την ύπαρξη του μαύρου λύκου. Όμως, εμείς δείχνουμε έναν δρόμο. Και εγώ πιστεύω ότι σε διαφορετικές στιγμές όλοι/όλες είμαστε δάσκαλοι και όλοι/όλες μαθητές. Όλη η δουλειά γίνεται εντός μας, με εσωτερικό διάλογο και επικοινωνία με τον εαυτό. Διότι ο Δάσκαλος βρίσκεται εντός μας.

Ποιοι ήταν οι στόχοι που θέσατε στον εαυτό σας με την παρουσία σας στις  φυλακές; Καταφέρατε να τους εκπληρώσετε; Συμπλεύσατε με την κουλτούρα του σωφρονισμού, ή υπήρχε μέσα σας κάτι πέρα από μανιχαϊστική διάκριση του σωστού και του λάθους που οδηγούν στην καταδίκη ενός ανθρώπου;

Εξακολουθώ ακόμη να είμαι παρούσα στον χώρο αυτό και οι στόχοι μου έχουν διευρυνθεί. Αφορούν τους φυλακισμένους / -μένες, καθώς και τους αποφυλακισμένους / -μένες. Πού πάνε αυτοί οι άνθρωποι; Ποιος τους στηρίζει / υποστηρίζει; Τι δυνατότητες τους δίνονται να αλλάξουν ζωή; Τι γίνεται μ’ αυτό το χαρτί ποινικού μητρώου που δεν τους επιτρέπει να βρουν εργασία; Τι γίνεται με τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις νέες “φυλακές” εκτός των φυλακών; Ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος; Έχω πει στις ομάδες μου μέσα στις φυλακές ότι θα μπορούσα να είμαι και εγώ έγκλειστη για πολλούς λόγους. Άνθρωποι βρίσκονται στην φυλακή ανάλογα με την νομοθεσία που υπάρχει. Παλιότερα βρίσκονταν στην φυλακή για χρέη σε ιδιώτες. Άλλαξε ο νόμος… Τώρα βρίσκονται στη φυλακή για χρέη στο δημόσιο. Βρίσκονται στην φυλακή γιατί δεν μπόρεσαν να πληρώσουν δικηγόρο, βρίσκονται στην φυλακή γιατί δεν μπόρεσαν να εξαγοράσουν την ποινή τους. Βρίσκονται στην φυλακή διότι διέπραξαν σοβαρό αδίκημα, φόνο εξ αμελείας, ή φόνο εν βρασμώ, ή φόνο σε άμυνα και αυτοπροστασία. Ή βρίσκονται στην φυλακή διότι έπεσαν θύματα απάτης. Βρίσκονται στην φυλακή διότι δεν υπάρχει ούτε ένα χέρι, ούτε ένας άνθρωπος να τους υποστηρίξει. Δεν έχω σχέση με την κουλτούρα του σωφρονισμού. Σέβομαι τους κανόνες που υπάρχουν.  Δεν αναφέρω σε καμία αρχή αυτά που γίνονται ή λέγονται μέσα στην ομάδα. Είμαι προσεκτική, βέβαια, και σε επαγρύπνηση, και εννοείται ότι θα αναφέρω ό,τι πέφτει στην αντίληψή μου που έχει σχέση με την υγεία και την προστασία των κρατουμένων. Έφυγε ένα κορίτσι πριν από μερικά χρόνια από την ομάδα, διότι δεν αισθανόταν καλά, και της έδωσα άδεια να φύγει. Σε λίγα λεπτά είχε κρεμαστεί στο κελί της… Ευτυχώς, μία άλλη γυναίκα από την ομάδα κατάλαβε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά και έτρεξε από πίσω της σαν αστραπή. Την πρόλαβε, την ξεκρέμασε και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο. Δεν είναι αστεία πράγματα αυτά. Μιλάμε για ζωή και για ζωές. Έχω βιώσει και άλλα δύσκολα περιστατικά σε ομάδες.

Θα ήθελα να σταθούμε  σε αυτή τη φράση «Η Δύναμη Είναι Μέσα Σου». Για ποια Δύναμη μιλάμε;

Είναι μία Πηγή εντός μας, που ρέει και αναβλύζει, ποτίζει και δροσίζει, και εμείς για πολλούς λόγους έχουμε αποκοπεί από αυτήν. Όταν συνδεθούμε με την πηγή, συνδεόμαστε με την αγάπη του εαυτού, που σημαίνει πλήρη ανάληψη ευθύνης για τον εαυτό μας, για την ίδια μας την ζωή. Με τον τρόπο αυτό σταματάμε να είμαστε θύματα, βλέπουμε τα πράγματα με άλλα ματιά και ακούμε με νέα αυτιά. Αποκτούμε Συνειδητότητα και η ανταπόκρισή μας σε κάθε άνθρωπο και σε κάθε κατάσταση είναι διαφορετική, η οπτική μας και η προσέγγισή μας είναι πια ουσιαστική. Παύουμε να ακούμε την όποια επίθεση μας γίνεται. Κάθε επίθεση είναι η έκφραση μιας ανάγκης που δεν έχει ικανοποιηθεί. Οφείλουμε να αφουγκραζόμαστε αυτή την ανάγκη και να την επικοινωνούμε. Να εστιάζουμε στην συνειδητή εκδήλωση της κάθε μας αναπνοής, στην πρόθεσή μας, στην προσοχή μας. Ο εσωτερικός διάλογος, η κουβέντα δηλαδή με τον εαυτό μας, μας δίνει απαντήσεις, μόνο όταν μάθουμε να ακούμε. Είμαστε πολύ περισσότερο από αυτό το ευλογημένο σώμα, που πρέπει να μάθουμε να σεβόμαστε. Είμαστε πνευματικά όντα που ζουν την εμπειρία της ενσάρκωσης. Ως εκ τούτου, μαθαίνουμε να εκφράζουμε ευγνωμοσύνη για όλα όσα έχουμε. Μαθαίνουμε να συγχωρούμε τον εαυτό μας και τους άλλους, και έτσι, απελευθερώνουμε ενέργεια και επιτρέπουμε στον εαυτό μας να ανθίσει. Όλα αυτά είναι μαγικά. Ε, μετά, η ευγένεια, η καλοσύνη, ο σεβασμός, η ενσυναίσθηση, ο αυτο-έλεγχος, η ανεκτικότητα, η αίσθηση δικαίου, η αλληλεγγύη, όλα αυτά έρχονται αβίαστα, όταν μάθεις να ακούς και να εμπιστεύεσαι την εσωτερική φωνή, τον εσωτερικό μηχανισμό που σου δείχνει τον δρόμο.

Ζώντας σε ένα κόσμο που έχει μάθει να επικοινωνεί μονάχα με τη βία, τι θα λέγατε στους αναγνώστες μας αλλά και σε όλο τον κόσμο προκειμένου να αποβάλει όποια μορφή βίας υπάρχει στην καθημερινότητά του;

Ο κόσμος μας είναι ένας κόσμος βίας, γιατί είμαστε όλοι / όλες βίαιοι. Όταν γεννιόμαστε, είμαστε άγγελοι. Σιγά-σιγά εκπαιδευόμαστε στη βία. Στον πυρήνα μας παραμένουμε υπάρξεις αγνές.  Ο μεγαλύτερος εχθρός μας είναι η ανάγκη να προστατευτούμε από εμάς τους ίδιους. Δηλαδή, μετά από χιλιάδες χρόνια «πολιτισμού», παραμένουμε σε μεγάλο βαθμό άγρια θηρία…. «Θα τον φάω ή θα με φάει;».  Δείτε τους πολέμους και τις ένοπλες συγκρούσεις του 20^ου και του 21^ου αιώνα. Πάνω από 200 εκατομμύρια νεκροί κατά τον 20^ο αιώνα. Εκατομμύρια πρόσφυγες στον πλανήτη. Ατελείωτος πόνος.  Το πρώτο πράγμα που έχουμε να κάνουμε είναι να αναγνωρίσουμε την βία εντός μας. Να την αντιληφθούμε και να την αντιμετωπίσουμε. Πιστεύω ότι χρειάζεται να κινηθούμε σε δύο κατευθύνσεις. Κατ’ αρχάς, να βρούμε την ειρήνη εντός μας, διότι από εκεί ξεκινάει η γαλήνη. Ο πόλεμος και η σύγκρουση εντός μας είναι η μεγαλύτερη αναμέτρηση δυνάμεων, και αυτό, βέβαια, αντανακλάται στην κοινωνία που ζούμε. Η δεύτερη κατεύθυνση είναι ο κοινωνικός αγώνας για την μείωση των αμυντικών εξοπλισμών, ή με άλλα λόγια, η διεκδίκηση της ίδιας της ειρήνης. Ο δρόμος είναι η ειρήνη και χρειάζεται να μάθουμε να επιλύουμε τα προβλήματά μας με τον διάλογο, όχι με τα όπλα. Διάλογος σημαίνει επικοινωνία. Τα βήματα της μη βίαιης επικοινωνίας φαίνονται τεχνητά, όμως, έχουν ένα βάθος που φτάνει μέχρι τον βαθύτερο πυρήνα της ανθρώπινης υπόστασης.

Πώς θα ορίζατε την βία; Πρόκειται για μία ανεπιθύμητη συμπεριφορά που πρέπει να αποβληθεί, ή για έναν τρόπο επικοινωνίας που χρειάζεται να καλλιεργηθεί και να διοχετευθεί στο πλαίσιο μίας συνετής έκφρασης της δυσφορίας που βιώνει ένας άνθρωπος;

Σίγουρα πρόκειται για μία συμπεριφορά, κατά την οποία ασκείται φυσική δύναμη με την πρόθεση να προκαλέσει βλάβη, πόνο, θάνατο. Η βία μπορεί να είναι φυσική, αλλά και ψυχολογική ή σεξουαλική, φερ’ ειπείν. Η βία μπορεί να ασκείται στην καθημερινότητά μας, μέσα στην οικογένεια (ενδοοικογενειακή), μέσα στην κοινότητα. Μέσα στην ομάδα ή ανάμεσα σε ομάδες. Συνδέεται στενά με σχέσεις εξουσίας. Μετά είναι η συλλογική βία, η πιο ακραία μορφή της οποίας είναι ο πόλεμος. Οι  επιπτώσεις της βίας δεν μετρώνται μόνο με τους τραυματισμούς και τους θανάτους. Υπολογίζονται με τραύματα στην ψυχή που δεν επουλώνονται εύκολα και παρεμποδίζουν την ενδυνάμωση της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Δείτε  τις επιπτώσεις στις υποθέσεις της σωματικής, σεξουαλικής, συναισθηματικής κακοποίησης ή παραμέλησης παιδιών. Ζούμε σε κοινωνίες, όπου η βία ενθαρρύνεται από τα παιχνίδια των παιδιών, που γίνονται όλο και πιο άγρια, από τα σήριαλ στην τηλεόραση με την προβολή μίας συνεχώς και συστηματικά αυξανόμενης βίας, από την πορνογραφία, που επί της ουσίας είναι βία και καταλύεται κάθε έννοια ανθρώπινης αξιοπρέπειας, με τους πορνοστάρ να προωθούνται και να παρουσιάζονται ως celebrities. Το εκπαιδευτικό σύστημα και η παιδεία, δεν αναφέρομαι μόνον στην Ελλάδα, αλλά γενικά, έχει κυρίως υλικούς στόχους, και για αυτόν ακριβώς το λόγο παρουσιάζει μεγάλο έλλειμμα όσον αφορά την καλλιέργεια των συναισθημάτων και την ικανοποίηση των εσωτερικών αναγκών του ανθρώπου.

Θα ήθελα να κλείσουμε αυτή τη συνέντευξη με ένα σημείωμα μιας κρατούμενης προς την κα Φωτεινή Σιάνου:

Έχω λάβει πολλά σημειώματα, τηλεφωνήματα και εκδηλώσεις αγάπης από κρατούμενες/ -μενους  που έχουν συμμετάσχει  στις ομάδες στην φυλακή. Θα σας δώσω την πρώτη επιστολή που έλαβα με ημερομηνία 18/6/2013 από την Φ.

«Λίγα λόγια για εσάς κυρία Φωτεινή και την παρέα σας, την Κατερίνα και την Ελένη.

Σας ευχαριστώ που μας σκεφτήκατε. Σας ευχαριστώ που  αφιερώσατε πολύτιμο χρόνο για μας και μας βοηθήσατε αυτές τις 2 ώρες την εβδομάδα να προσπαθούμε να ξεχάσουμε τα χίλια προβλήματα. Μας δείξατε ότι τα κάγκελα της φυλακής δεν μπορούν να μας απομονώσουν από τον έξω κόσμο!

Ξέρω πια πως το μόνο που έχει σημασία, όταν έρχονται μαύρες μέρες, είναι να κάνω υπομονή και να περιμένω τις ηλιόλουστες. Το μυαλό και την καρδιά δεν μπορεί να την φυλακίσει κανείς. Τα συναισθήματα, την φιλία, τον σεβασμό και την αξιοπρέπεια, γιατί όλα αυτά είναι πιο δυνατά από όλα τα κελιά του κόσμου! Όταν κλείσει πίσω σου η σιδερένια πόρτα της φυλακής, σε θυμούνται μόνο όσοι σε αγαπούν πραγματικά. Στη φυλακή αισθάνεσαι άχρηστος, σκέφτεσαι πολύ, καθώς οι ώρες που περνάς χωρίς να μπορείς να κάνεις κάτι είναι ατελείωτες! Μπορείς όμως να καταφέρεις τα πάντα και να περάσεις μέσα από όλες τις καταστάσεις, αρκεί να υπάρχει ένας «φίλος» δίπλα σου. Ακόμα και αν δεν μπορεί να κάνει τίποτε, παρά μόνο να πει λίγες λέξεις και να απλώσει το χέρι του.

(Αριστερά βλέπουμε τη Φωτεινή Σιάνου ενώ δεξιά βρίσκεται η Κατερίνα Αρβανιτάκη).

Φωτεινή Σιάνου
Κέντρο Έρευνας και Δράσης για την Ειρήνη (ΚΕΔΕ)
kede.org
fotini.sianou@kede.org
kede@kede.org
Τηλέφωνο: 6978258545

Fotini Sianou
Centre for Research and Action on Peace (KEDE)
fotini.sianou@kede.org
kede@kede.org
Telephone: 0030 6978258545