ΑnimartistsΣυνέντευξη:Βάσια Μήλα
Φοιτήτρια Κοινωνιολογίας
Επιμέλεια:Μαρία Πολυκρέτη
Ψυχολόγος
Βασίλης Μακρυδήμας
Υπ. Διδ. Νεοελληνικής Φιλολογίας
Η ελληνική νοηματική ή νευματική γλώσσα (η γλώσσα των νευμάτων) είναι η μητρική γλώσσα της κοινότητας των κωφάλαλων της Ελλάδας. Έχει αναγνωριστεί ως η επίσημη γλώσσα των Ελλήνων κωφών από το 2000. Παρουσιάζει τους δικούς της συντακτικούς και γραμματικούς κανόνες σε σχέση με άλλες γλώσσες. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της είναι η ανάπτυξη της οπτικο-κινητικής δεξιότητας. Κωφάλαλοι και μη, που επιδίδονται στην εκμάθηση της νοηματικής, χρησιμοποιούν πιο έντονα τα χέρια τους, το σώμα αλλά και το πρόσωπό τους, κάτι που συνεπάγεται τη σημασία του χειρισμού της γλώσσας του σώματος. Τα γλωσσικά σημεία της ελληνικής νοηματικής γλώσσας (ΝΓ εφεξής) ονομάζονται νοήματα και έχουν τη σημασία των λέξεων στις φυσικές γλώσσες. Η ελληνική ΝΓ γλώσσα διαφέρει στο μεγαλύτερο βαθμό, εμφανίζοντας ελάχιστα κοινά σημεία με τη νοηματική άλλων χωρών.
Το ενδιαφέρον μου για τη συγκεκριμένη γλώσσα ακολούθησε η επαφή με τη δασκάλα ελληνικής νοηματικής, Βίκυ Τέγου, που παραδίδει δωρεάν μαθήματα στο Καλλιτεχνείο Αχαρνών, αλλά και με ορισμένες μαθήτριες με τις οποίες έγινε η παρακάτω συνέντευξη, με σκοπό να αναδειχθεί η ΝΓ ως μέσο ενσυναίσθησης.
Τι είναι αυτό που σας ώθησε να ξεκινήσετε μαθήματα νοηματικής γλώσσας;
Βίκυ Τέγου: Πριν από αρκετά χρόνια, καθώς έκανα μια διαδρομή με τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο, παρατήρησα δύο ανθρώπους να επικοινωνούν μεταξύ τους με τα χέρια τους, μιλώντας μια δική τους γλώσσα, τη ΝΓ. Αυτό το γεγονός με σημάδεψε και στο πέρασμα του χρόνου ένιωσα πολύ έντονα την επιθυμία να μάθω κι εγώ αυτόν τον τρόπο επικοινωνίας και να μπορέσω να καταλάβω τον κόσμο τους.
Ειρήνη Γλυνού: Ήθελα αρκετά χρόνια να μάθω την ΝΓ. Μου φαινόταν πολύ ενδιαφέρουσα. Έβλεπα ανθρώπους να μιλάνε την νοηματική (όχι απαραίτητα κωφούς) και θαύμαζα την έκφρασή τους, την κίνηση στα χέρια τους. Αργότερα, και λόγω επαγγέλματος (βρεφονηπιαγωγός), ήταν ακόμα ένας λόγος που με ώθησε σε αυτή την επιλογή. Ίσως κάποια στιγμή να μου χρειαστεί. Ήδη έχω προσπαθήσει να περάσω το ενδιαφέρον αυτό στα μικρά παιδιά, στους μαθητές μου στον παιδικό σταθμό. Τους φαίνεται πολύ ενδιαφέρον και τους προκαλεί ενθουσιασμό.
Πέγκυ Γουρνά: H πρώτη μου επαφή με την ΝΓ ήταν μέσω μιας από τις καλύτερές μου φίλες, η οποία μάθαινε αρκετά χρόνια τη γλώσσα αυτή, και κάπως έτσι με παρακίνησε. Επίσης, θεώρησα πως θα μου ήταν πολύ χρήσιμη η γνώση αυτή στο επάγγελμά μου, καθ’ ότι ως γιατρός ενδέχεται να μου ζητήσουν περίθαλψη ασθενείς με προβλήματα ακοής ή κωφούς.
Δόμνα Καραγιάννη: Πάντα μου άρεσε, και γι’ αυτό πολλές φορές προσπαθούσα να πω πράγματα σημαντικά σε πολύ κοντινούς μου ανθρώπους (ακούοντες) μόνο με νοήματα. Με ενθουσιάζει η σιωπηλή επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Είναι κάτι μαγικό. Αυτό, μαζί με το ότι θέλω να μπορώ να επικοινωνώ με όλους τους ανθρώπους και ιδίως με πιο –ας μου επιτραπεί ο όρος- ιδιαίτερους και διαφορετικούς.
Είχατε συμμαθητές που να είναι είτε κωφοί είτε πάσχοντες από προβλήματα ακοής; Η μεταξύ σας επικοινωνία, στην αρχή, πώς επιτυγχάνονταν; Με τη βοήθεια της δασκάλας σας;
Βίκυ Τέγου: Στις σχολές εκμάθησης ΝΓ δεν θα συναντήσει κανείς εύκολα κωφούς συμμαθητές, αλλά κυρίως κωφούς δασκάλους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι κωφοί εκπαιδεύονται στα Ειδικά Σχολεία Κωφών, όπου μαθαίνουν ταυτόχρονα τη ΝΓ, αλλά και να ομιλούν και να γράφουν ελληνικά, όπως οι ακούοντες.
Ειρήνη Γλυνού: Όχι, δεν είχα.
Πέγκυ Γουρνά: Όχι, δεν είχαμε τέτοιους συμμαθητές στο τμήμα. Ήμασταν όλοι ακούοντες.
Δόμνα Καραγιάννη: Είχαμε έναν συμμαθητή που απλά γνώριζα ότι από το ένα αυτί είχε μικρό ποσοστό ακοής, αλλά συνεννοείται μια χαρά γενικά. Σίγουρα η συναναστροφή μαζί του με έκανε να προσπαθώ να μιλάω στη νοηματική, αποφεύγοντας να μιλάω δυνατά όταν, του απηύθυνα το λόγο, οπότε ήταν πρόκληση. Η μεταξύ μαθητών επικοινωνία γενικότερα ήταν λίγο δύσκολη, ειδικά στην αρχή που ξέραμε λιγότερες λέξεις και δεν είχαμε τόση άνεση. Εκεί βοηθούσε αρκετά η Βίκυ. Τώρα θέλω να πιστεύω ότι τα καταφέρνουμε καλύτερα!
Ο τρόπος διδασκαλίας που ακολουθούσατε ήταν ίδιος και αποτελεσματικός και για τις δύο αυτές περιπτώσεις;
Βίκυ Τέγου: Μέχρι στιγμής, δεν έχει τύχει στο τμήμα μας να υπάρχουν κωφοί μαθητές. Η μόνη μου επαφή με κωφούς εφήβους γίνεται στα πλαίσια του Ιδρύματος Κωφών Δροσιάς, όπου έχουμε ξεκινήσει μία προσπάθεια να βοηθήσουμε τους νέους να επιλέξουν τον δρόμο της επαγγελματικής τους πορείας, παρουσιάζοντάς τους διάφορα επαγγέλματα, προκειμένου να επιλέξουν το αντικείμενο σπουδών τους. Αυτό, βέβαια, βρίσκεται σε ένα πολύ αρχικό στάδιο. Σε αυτή την προσπάθεια η προσέγγιση των κωφών παιδιών πρέπει να γίνεται προσεκτικά και αναλυτικά, ώστε να κατανοήσουν ξεκάθαρα το κάθε επάγγελμα.
Κατά την διάρκεια εκμάθησης της ΝΓ νιώσατε ότι δυσκολεύεστε να ακολουθήσετε τη ροή του μαθήματος;
Ειρήνη Γλυνού: Όχι. Καθόλου.
Πέγκυ Γουρνά: Στην αρχή φυσικά και υπήρχαν δυσκολίες, όχι ως προς την παρακολούθηση, αλλά κυρίως ως προς την κατανόηση. Η νοηματική είναι μια δύσκολη γλώσσα, τελείως διαφορετική από ό,τι μπορεί να έχουμε διδαχθεί έως τώρα και εκεί έγκειται η μεγαλύτερη δυσκολία: στο να προσαρμοστείς σε κάτι νέο και τελείως ξένο από τα όσα έχεις συνηθίσει.
Δόμνα Καραγιάννη: Υπήρχαν στιγμές που είχα μεγάλη δυσκολία στο μάθημα και ένιωθα ότι δεν καταλαβαίνω ή ότι δεν θυμάμαι τίποτα. Αυτό συνέβαινε συνήθως όταν βλέπαμε video κωφάλαλων και έπρεπε να καταλάβουμε τι λένε. Κάποιοι νοημάτιζαν αρκετά γρήγορα για τον εγκέφαλό μου!
Υπάρχουν ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές με βάση τις οποίες μπορεί κάποιος να διευκολυνθεί στην εκμάθηση της νοηματικής;
Βίκυ Τέγου: Κατευθυντήριες γραμμές στην διευκόλυνση της εκμάθησης της νοηματικής γλώσσας αποτελούν κυρίως η έκφραση και η χρήση μητρικών εκφράσεων. Αυτά τα δύο στοιχεία αποτελούν το Α και το Ω σε αυτή τη γλώσσα. Αυτό συμβαίνει επειδή πολλές ελληνικές λέξεις μπορεί να αντιστοιχούν στην ίδια χειρομορφή, με αποτέλεσμα μέσα από την έκφραση του νοηματιστή να επιτυγχάνεται το σωστό νόημα της πρότασης.
Ειρήνη Γλυνού: Ίσως. Αυτό που σίγουρα βοήθησε εμένα είναι το να σκέφτομαι ότι είμαι στην θέση ενός κωφού ανθρώπου. Να προσπαθώ να πω αυτό που θέλω με τα χέρια μου, και όπως λέει και η δασκάλα μας: ΕΚΦΡΑΣΗ… ΕΚΦΡΑΣΗ στο πρόσωπο, το σημαντικότερο!
Δόμνα Καραγιάννη: Κατευθυντήριες γραμμές… χμμμ… Κατάλαβα ότι ο καθένας έχει το δικό του τρόπο διευκόλυνσης. Άλλοι για παράδειγμα απομνημόνευαν καλύτερα αν ζωγράφιζαν τα νοήματα (και εδώ δίνουμε χειροκρότημα στο Σωτήρη!), και άλλοι αν μόνο τα έβλεπαν και τα έκαναν πολλές φορές όσο οι άλλοι έγραφαν. Πάντως, όπως και να ‘χει, επειδή πολλά μοιάζουν μεταξύ τους και είναι λεπτές οι διαφορές, βοηθάει να σκέφτεσαι γιατί κάποια νοήματα είναι όπως είναι, ή να τα συνδέεις με κάτι που ήδη κάνεις στην καθημερινότητα. Για παράδειγμα (αγαπημένο μου), το «πονάω» το είχαμε συνδέσει με κίνηση χορού στο χιπ χοπ!
Η κίνηση των χεριών, οι εκφράσεις του προσώπου και η λειτουργία του σώματος αποτελούν τους βασικούς πυλώνες αυτής της γλώσσας. Ήρθατε αντιμέτωποι με τυχόν δυσκολίες σχετικά με τη ανάπτυξη της γλώσσας του σώματός σας, και αν ναι, με ποιο τρόπο το ξεπεράσατε;
Ειρήνη Γλυνού: Όχι δεν με δυσκόλεψε ιδιαίτερα, αφού μ’ αρέσει γενικότερα ότι έχει να κάνει με κίνηση και έκφραση.
Πέγκυ Γουρνά: Δυσκολίες υπάρχουν πολλές, και μάλιστα αρκετές από αυτές ακόμα τις αντιμετωπίζω. Η δασκάλα μου είναι εκείνη η οποία με τις συμβουλές και την καθοδήγησή της με βοηθά να ξεπεράσω όποια εμπόδια συναντώ.
Δόμνα Καραγιάννη: Ότι είναι δύσκολη γλώσσα, είναι, γιατί όντως απαιτεί έκφραση και έκθεση, και γι’ αυτό τη λατρεύω. «Οι δερματικοί μυς κινούν το δέρμα στο οποίο προσφύονται και μεταβάλλουν την έκφραση του προσώπου, και για αυτό το λόγο ονομάζονται μιμικοί, εκφράζοντας τα συναισθήματα.» Θα την έλεγα αλλιώς «η γλώσσα της αλήθειας». Γι’ αυτό και είναι δύσκολη. Πρέπει κάθε στιγμή να συνειδητοποιείς τι λες για να το εκφράσεις σωστά και να σε καταλάβει ο άλλος. Δεν αρκούν μόνο οι κινήσεις των χεριών. Η δυσκολία ξεπερνιέται με το να νιώθεις ελεύθερος, να μην φοβάσαι να εκτεθείς και να προσπαθείς να σε καταλαβαίνουν οι άλλοι, όχι απλά να κουνήσεις τα χέρια. Να σκέφτεσαι σαν να λες παραμύθι σε μικρά παιδιά, που ίσα που καταλαβαίνουν τη γλώσσα των “μεγάλων”!
Η οπτικο-κινησιολογική δεξιότητα που αναπτύσσεται στον καθένα που μαθαίνει ΝΓ, με ποιο τρόπο θα μπορούσε να τον βοηθήσει, έτσι ώστε να έρθει πιο κοντά με τις εκφραστικές του ικανότητες, αλλά και να ενσυναισθανθεί άτομα που έχουν την συγκεκριμένη γλώσσα ως μητρική;
Βίκυ Τέγου: Προσωπικά δεν είχα ιδιαίτερο πρόβλημα στην ανάπτυξη της γλώσσας του σώματός μου. Το παν είναι η νοηματική και η κίνηση των χεριών να γίνουν καθημερινό εργαλείο έκφρασης του σώματος του καθενός. Σημαντικό, επίσης, είναι ο νοηματιστής να παρασύρεται από τις κινήσεις, ώστε το οπτικό αποτέλεσμα να έχει πλήρη αρμονία. Για τους κωφούς αυτό το αποτέλεσμα έχει σημασία, προκειμένου να εστιάσουν στον ακούοντα που έχουν απέναντί τους και το οπτικό τους πεδίο να μην αποσπάται από τριγύρω παράγοντες. Οπότε, η οπτικο-κινησιολογική δεξιότητα που αναπτύσσει ο καθένας είναι το σημαντικότερο όλων.
Ειρήνη Γλυνού: Βοηθάει στο να κατανοήσει ο καθένας που μαθαίνει την ΝΓ ότι δεν είναι απαραίτητο να έχουμε φωνή για να επικοινωνήσουμε, αλλά ότι και μόνο η έκφραση του προσώπου και οι κινήσεις των χεριών πολλές φορές αρκούν.
Δόμνα Καραγιάννη: Μέσα από την συνεχή πρακτική και συνάντηση με κωφάλαλους ανθρώπους, μέσα από όλη την διαδικασία της εκμάθησης, όλα έρχονται από μόνα τους. Και νομίζω μετά από αυτό έχεις τη δυνατότητα να μπεις στη θέση κάποιου που έχει την ΝΓ ως μητρική.
Μπαίνοντας σε ένα τελείως διαφορετικό, αλλά ταυτόχρονα μοναδικό κόσμο, σας κυρίευσε η επιθυμία να εισχωρήσετε πιο βαθειά σε αυτόν μαθαίνοντας και άλλες πληροφορίες για τη κουλτούρα των κωφών;
Βίκυ Τέγου: Για να μπορέσει κανείς να εισέλθει πλήρως στον κόσμο των κωφών, θα πρέπει να έχει γνώσεις για την κουλτούρα τους. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι οι κωφοί, όπως και πολλοί άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν άρτια κάποια από τις αισθήσεις τους, δεν εμπιστεύονται εύκολα κάποιον που δεν ενδιαφέρεται να επικοινωνήσει μαζί τους ή να τους γνωρίσει.
Ειρήνη Γλυνού: Ναι. Για αρχή θέλησα να μάθω από πού ξεκίνησε η ιστορία της νοηματικής. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα: δύο μικρά κωφά κοριτσάκια (αδερφούλες) για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους έφτιαχναν νοήματα με τα χέρια τους για κάθε λέξη που ήθελαν να πουν. Με τον καιρό είχαν φτιάξει την δική τους γλώσσα επικοινωνίας, την νοηματική!
Πέγκυ Γουρνά: Εννοείται. Ρωτούσαμε συνέχεια τη δασκάλα να μας πει λεπτομέρειες για τον τρόπο ζωής των κωφών, τις συνήθειές τους και τις ιδαιτερότητές τους. Ασχολήθηκα και μόνη μου ψάχνοντας ανάλογες πληροφορίες στο ίντερνετ. Μεγάλη μου επιθυμία είναι να γνωρίσω κωφούς ανθρώπους και να κάνω παρέα μαζί τους.
Δόμνα Καραγιάννη: Φυσικά και θέλω να γνωρίζω αυτό το μοναδικό κόσμο όλο και περισσότερο! Είναι υπέροχος και τόσο ιδιαίτερος!
Έχετε έρθει σε επαφή με κωφούς ανθρώπους; Ποια συναισθήματα είχατε τόσο εσείς όσο και η αντίπερα όχθη, όταν επικοινωνούσατε μέσω της ΝΓ; Νιώσατε ότι έρχεστε πιο κοντά;
Βίκυ Τέγου: Έχω έρθει αρκετές φορές σε επαφή με κωφούς ανθρώπους. Στην αρχή τα συναισθήματα που σου δημιουργούνται είναι ο φόβος αν θα καταφέρεις να επικοινωνήσεις και να κατανοήσεις σωστά όσα «λέγονται». Όμως, παράλληλα, νιώθεις ξεχωριστά, διότι οι κωφοί χαίρονται ιδιαίτερα όταν συναντούν ανθρώπους που γνωρίζουν τη γλώσσα τους. Κι εκεί έρχεται η ικανοποίηση ότι κατάφερες να επιτύχεις την επικοινωνία και να βοηθήσεις με τον τρόπο σου. Όπως ανέφερα και παραπάνω, είναι πολύ σημαντικό αυτό για να καταφέρουν να ανοιχτούν. Οι περισσότεροι είναι πολύ κοινωνικοί και ιδιαίτερα ανεκτικοί και πρόθυμοι να προσπαθήσουν να εξηγήσουν, όταν δεν τους καταλαβαίνει εύκολα κάποιος ακούοντάς τους, ακόμα και αν γνωρίζει νοηματική. Και σίγουρα έτσι έρχεσαι πιο κοντά μαζί τους και μπορείς να δημιουργήσεις εύκολα φιλίες.
Ειρήνη Γλυνού: Ναι. Όχι πολλές φορές, βέβαια, αλλά έχει τύχει να δω στο μετρό ή σε κάποια εκδήλωση. Από την μεριά μου ένιωσα μεγάλη χαρά όταν είδα στο πρόσωπο τους ενθουσιασμό. Οι κωφοί χαίρονται πάρα πολύ, όταν βλέπουν ακούοντες να γνωρίζουν νοηματική και να ενδιαφέρονται να τους βοηθήσουν. Μια φορά είχα πάει με έναν μαθητή μου (4 χρονών) σε μια Χριστουγεννιάτικη εκδήλωση σε ένα εκθεσιακό κέντρο. Κάποια στιγμή καθίσαμε δίπλα σε μία οικογένεια που οι δύο γονείς ήταν κωφοί, αλλά το παιδάκι στους (6 χρονών) άκουγε κανονικά, γνώριζε, όμως, την ΝΓ λόγω των γονιών του. Τελικά τα παιδιά κατέληξαν να δείχνουν διάφορες λέξεις, όπως τα ζωάκια, στην ΝΓ. Είχαν ενθουσιαστεί και τα δύο. Και οι γονείς φαινόντουσαν πολύ χαρούμενοι που έβλεπαν το παιδί τους που ακούει να νοηματίζει με ένα άλλο παιδί, το οποίο επίσης ακούει.
Πέγκυ Γουρνά: Σε μία εφημερία μου στο νοσοκομείο ήρθε μία κωφή ασθενής για να εξεταστεί. Τα συναισθήματά μου ήτανε ανάμεικτα: από τη μία, φοβόμουν πως οι γνώσεις μου δεν είναι επαρκείς, πως δεν θα γίνω κατανοητή σε όσα αναπαριστούσα, πως δε θα μπορέσω να φέρω σε πέρας το καθήκον μου ως γιατρός, και από την άλλη, αισθανόμουν όμορφα, γιατί είχα μια ευκαιρία επιτέλους να κάνω πράξη αυτά που μάθαινα τόσο καιρό. Νομίζω πως και η ασθενής ήταν αρκετά φοβισμένη και διστακτική από τη μεριά της στην αρχή. Μόλις άρχισα να προσπαθώ να επικοινωνήσω μαζί της (στην ΝΓ) άλλαξε αμέσως το βλέμμα της και η διάθεσή της. Ήταν πολύ ενθουσιασμένη που ήξερα να «μιλήσω» τη γλώσσα της. Στη διάρκεια της επικοινωνίας μας, φυσικά τα λάθη που έκανα ήταν πολλά ,και τα δυσνόητα σημεία και αυτά αρκετά. Φεύγοντας, όμως, η ασθενής από το ιατρείο διέκρινα την ευγνωμοσύνη της και την εκτίμησή της και αυτό με γέμισε με απίστευτη χαρά και ανακούφιση. Καταφέραμε και ήρθαμε λιγάκι πιο κοντά, μου ανοίχτηκε και με εμπιστεύτηκε. Εκεί ένιωσα τη δύναμη της εκμάθησης της ΝΓ να σπάει τους φραγμούς στην επικοινωνία μας με τους κωφούς ανθρώπους.
Δόμνα Καραγιάννη: Έχω έρθει σε επαφή με κωφάλαλους ανθρώπους, και πολλούς μαζί κιόλας! Σοκ στην αρχή! Ήταν πολλοί (όντας συνάντηση κωφών με ελάχιστους ακούοντες) και δεν επικρατούσε απόλυτη σιωπή. Άκουγες κραυγές ή, ας το πούμε καλύτερα, φωνήεντα κάπου κάπου, στην προσπάθεια να επικοινωνήσουν χρησιμοποιώντας και τις φωνητικές τους χορδές. Μετά από λίγο η εμπειρία γινόταν όλο και πιο ενδιαφέρουσα, καθώς άρχισα να καταλαβαίνω λέξεις, φράσεις και προτάσεις. Μετά τις δυο ώρες που ήμασταν εκεί -και η αλήθεια είναι πως κουράστηκα να υπερλειτουργώ τον εγκέφαλό μου- ένιωθα πολύ όμορφα! Επικοινώνησα μέσω της ΝΓ, με ηρεμία και όσο καλύτερα μπορούσα. Κατενθουσιάστηκα, για το πιο απλό, αλλά, ταυτόχρονα, και πιο δύσκολο πράγμα, την επικοινωνία! Και φυσικά και ένιωσα πιο κοντά με όλους αυτούς τους ανθρώπους. Στην αρχή ήταν σαν να υπάρχει μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσά μας, αλλά μετά όλα λύθηκαν!
Πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε να μικρύνει η απόσταση ανάμεσα σε ανθρώπους με ακοή και όσους την στερούνται, με τη βοήθεια της ΝΓ, τόσο σε ατομικό όσο και σε πιο καθολικό επίπεδο;
Βίκυ Τέγου: Η νοηματική γλώσσα από μόνη της μικραίνει την απόσταση μεταξύ των ανθρώπων με προβλήματα ακοής ή χωρίς. Αυτή η γλώσσα έχει έναν μαγικό τρόπο να φέρνει κοντά τους ανθρώπους μεταξύ τους, διότι τα χέρια έχουν πολύ μεγάλη δύναμη και επιρροή στον καθένα μας. Όλοι οι άνθρωποι στη ζωή μας, από μικρά παιδιά μέχρι ηλικιωμένοι, έχουμε επικοινωνήσει αρκετές φορές με κινήσεις των χεριών μας, χωρίς ομιλία· είτε σε παιχνίδια, είτε σε αθλήματα, και γενικότερα στην καθημερινότητά μας. Αυτό και μόνο βοηθάει να καταλάβουμε πόσο μοναδική και όμορφη είναι αυτή η γλώσσα.
Ειρήνη Γλυνού: Πιστεύω ότι για αρχή θα μπορούσε να διδάσκεται στα σχολεία. Λόγω της εμπειρίας μου κατάλαβα ότι τα παιδιά είναι πολύ ανοιχτά σε αυτό και τα ενθουσιάζει. Ήδη υπάρχει το ελληνικό αλφάβητο της νοηματικής σε κάποιες σελίδες στο βιβλίο της γλώσσας της τετάρτης δημοτικού. Επειδή, όμως, το δοκίμασα, πιστεύω ότι και σε ηλικίες 4-5 χρονών θα μπορούσαν να ενταχθούν για αρχή κάποιες βασικές λεξούλες. Πιστεύω θα ήταν αρκετά εποικοδομητικό για την διάδοση της ΝΓ.
Δόμνα Καραγιάννη: Όσο αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα του εαυτού μας και των άλλων, και έχουμε την διάθεση να γνωρίζουμε και να συναναστρεφόμαστε με το διαφορετικό, τότε όλα είναι πιο βατά και πιο εύκολα. Με την αποδοχή, την αγάπη, και τη, γνώση, μπορείς να έρθεις πιο κοντά με τους ανθρώπους. Αρχικά, για να υπάρξει επικοινωνία ανάμεσα σε δυο ανθρώπους, πρέπει να βρεθεί ένας κοινός κώδικας. Στην περίπτωση αυτή, όταν ο ένας είναι κωφός και ο άλλος έχει την δυνατότητα και την όρεξη να μάθει ΝΓ, τότε μπορεί ξεκάθαρα να γεφυρωθεί το χάσμα της επικοινωνίας. Οπότε, μετά την αποδοχή του διαφορετικού, έρχεται η γνώση που θα βοηθήσει στην επικοινωνία. Έτσι λοιπόν, μια σκέψη που έχω είναι η ελληνική ΝΓ να ενταχθεί στα πλαίσια της ξένης γλώσσας στο δημόσιο σχολείο. Ήδη υπάρχει ένα μάθημα, απ’ ότι ξέρω, στην Δ΄ δημοτικού για την αλφάβητο. Πιστεύω ότι είναι μεγάλο το όφελος που μπορεί να υπάρξει με την επέκταση της γνώσης της ΝΓ, και φυσικά όχι μόνο σε γνωσιακό επίπεδο. Από κει και πέρα νομίζω ότι, όταν θα υπάρχουν παντού άνθρωποι που θα ξέρουν να μιλήσουν και να καταλάβουν την ελληνική ΝΓ, τότε θα υπάρξει και περισσότερη επικοινωνία, άρα και ένταξη, και συνεργασίες με άτομα που προς ώρας είναι αποκομμένα από την πλειοψηφία των κοινωνικών δομών.
Με ποιο τρόπο θα καταφέρναμε να θέσουμε ως στόχο την κατάρρευση της νοοτροπίας ότι οι άνθρωποι δίχως ακοή ή με προβλήματα ακοής αποτελούν την «μειονότητα» του πληθυσμού;
Βίκυ Τέγου: Εάν όλοι, λοιπόν, σκεφτούμε τα παραπάνω και το γεγονός ότι σίγουρα κάποια στιγμή της ζωής μας έχουμε επικοινωνήσει μεταξύ μας με νοήματα, θα καταλάβουμε ότι οι άνθρωποι με προβλήματα ακοής ή δίχως αυτήν δεν είναι μειονότητα, απλά υιοθετούν έναν διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας. Όπως εκείνοι προσπαθούν να μας μιλήσουν και να μας καταλάβουν, έτσι κι εμείς μπορούμε να προσπαθήσουμε να τους καταλάβουμε, και όχι να τους αγνοούμε. Είναι άνθρωποι ακριβώς όπως κι εμείς, που μιλούν μια άλλη γλώσσα, όπως συμβαίνει και με τις γλωσσικές διαφορές από χώρα σε χώρα.
Ειρήνη Γλυνού: Με το να υπάρχει μεγαλύτερη ενημέρωση. Με σεμινάρια, που, γιατί όχι, να ήταν και δωρεάν, αφού πολλοί άνθρωποι θα ήθελαν να μάθουν, αλλά δεν μπορούν λόγω οικονομικών δυσχερειών. Οι τοπικές κοινωνίες ή οι Δήμοι θα μπορούσαν να την εντάξουν στα προγράμματα τους και να παρέχουν μαθήματα στους δημότες τους. Ενδεχομένως εθελοντές δάσκαλοι νοηματικής να διδάσκουν σε διάφορες ομάδες.
Πέγκυ Γουρνά: Πιστεύω πως θα έπρεπε από το σχολείο ακόμα τα παιδιά να ενημερώνονται και να ευαισθητοποιούνται πάνω στο ζήτημα αυτό. Επιπλέον, επειδή και οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση νοοτροπιών στα παιδιά τους, θα έπρεπε η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση να είναι καθολική και να αφορά και τους ενήλικες.
Δόμνα Καραγιάννη: Ένα στερεότυπο για να καταρρεύσει θέλει προσπάθεια και δεν γίνεται φυσικά απ’ τη μια μέρα στην άλλη. Καθότι η κοινωνία είναι ένα σύνολο ατόμων, μιμητικών εκ φύσεως (όπως αποδεικνύεται από πολλές πλευρές), ο ένας πάντα μαζί με τον άλλον μπορούν να επιφέρουν μια αλλαγή στην κοινωνία. Παράλληλα, ο στόχος είναι η εγκυρότερη ενημέρωση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι κωφάλαλοι. Το θεωρώ το πιο βασικό στοιχείο για μια τέτοια διαδικασία. Μέσα από διάφορες παραστάσεις, άρθρα, κινητοποίηση επί του θέματος, μπορεί να αλλάξουν σιγά σιγά κάποιες απόψεις. Ωστόσο, πάντα το καλύτερο είναι η άμεση επαφή κωφών ανθρώπων με ακούοντες. Όσο θεωρητικά και να μιλάμε, έχει μεγάλη διαφορά από την ζωντανή επικοινωνία.
Όλο και περισσότεροι, είναι εκείνοι που δηλώνουν ενδιαφέρον σχετικά με την ΝΓ. Πώς το ερμηνεύετε εσείς αυτό, αν λάβουμε υπόψη και το δικό σας ενδιαφέρον που σας ώθησε να την μάθετε;
Bίκυ Τέγου: Η αύξηση του ενδιαφέροντος εκμάθησης της ΝΓ συμβαίνει κυρίως για δύο λόγους. Είτε γιατί ορισμένοι εκπαιδευτικοί επιθυμούν να εργαστούν στον χώρο της ειδικής αγωγής, όπου η νοηματική αποτελεί βασικό εργαλείο, είτε διότι η ιδιαιτερότητά της ως γλώσσα εντυπωσιάζει τους ανθρώπους και τους παρακινεί να την μάθουν. Επίσης, πολύ σημαντικό αποτελεί το γεγονός ότι πλέον η κοινωνία μας έχει ξεπεράσει τα ταμπού ότι οι κωφοί δε μπορούν να συνυπάρξουν με τους ακούοντες και γενικότερα όλοι προσπαθούν να επιτύχουν την επικοινωνία μεταξύ τους.
Ειρήνη Γλυνού: Λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε (τουλάχιστον στην χώρα μας), είναι ζωγραφισμένη στα πρόσωπα των ανθρώπων η αγωνία, ο φόβος, ο θυμός. Όμως, βλέπω και την άλλη πλευρά μέσα σε όλο αυτό. Είναι οι άνθρωποι που όλη αυτή την κατάσταση την αντιλαμβάνονται διαφορετικά. Τους έχει κάνει καλύτερους, πιο συνειδητοποιημένους, πιο ευαίσθητους και πιο αλληλέγγυους. Οι άνθρωποι έχουν αποκτήσει περισσότερες ευαισθησίες και έτσι τείνουν να προσφέρουν ένα κομμάτι του εαυτού τους. Το να βοηθάμε θα έπρεπε να το έχουμε σαν αρχή μας. Είναι όμορφο ο καθένας από μας να εμπλουτίζει τις γνώσεις του με σκοπό την προσφορά στους συνανθρώπους μας.
Πέγκυ Γουρνά: Η ελληνική κοινωνία, αν και δεν είναι τόσο ανοιχτόμυαλη και προοδευτική, κάνει συνεχώς βήματα αυτοβελτίωσης, και στο πλαίσιο αυτό νομίζω ότι έχει ενταθεί η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών όσον αφορά τους κωφούς συμπολίτες τους. Όταν ο κόσμος λαμβάνει πληροφόρηση για κάτι που προηγουμένως αγνοούσε, αυξάνεται ανάλογα και το ενδιαφέρον του για αυτό. Επίσης, θεωρώ πως και η κοινότητα των κωφών έχει κάνει προσπάθειες να προσεγγίσει την κοινωνία ακουόντων και να δημιουργήσει διαύλους επικοινωνίας και σύμπραξης, τις οποίες ο κόσμος αναγνωρίζει και στις οποίες ανταποκρίνεται.
Δόμνα Καραγιάννη: Η δική μου έντονη επιθυμία και μετά πράξη έγινε, γιατί βρέθηκε μπροστά μου η Βίκυ. Όσο και να είχα κατά νου να μάθω ΝΓ, μέχρι να φτάσω στην υλοποίηση, υπήρχε απόσταση. Οπότε, όσο οι γύρω μας, οι ίδιοι οι κωφοί, οι ακούοντες, όλοι, δίνουν ερεθίσματα στους υπόλοιπους, τόσο θα εκδηλώνεται και πιο έντονα το ενδιαφέρον για την ΝΓ.
Θα επιθυμούσαμε να κλείσετε τη συνέντευξη με ένα μήνυμα προς τους αναγνώστες μας!
Βίκυ Τέγου: Το μήνυμά μου προς τους αναγνώστες είναι: Δώστε νόημα σε κάθε στιγμή της ζωής σας!
Δόμνα Καραγιάννη: Αν η συνέντευξη ήταν μέσω προφορικού / οπτικού λόγου, θα νοημάτιζα! Το διαφορετικό είναι όμορφο και εκεί βρίσκεται το νόημα!
*H λέξη που σχηματίζουν τα κορίτσια στη φωτογραφία είναι “ΑΓΑΠΗ” και η τελευταία κοπέλα στα δεξιά δείχνει το νόημα της αγάπης στη διεθνή νοηματική!
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
Ευθυμίου Ε., Μ. Κατσογιάννου, 2001. «Από την έρευνα για την ελληνική νοηματική γλώσσα (ΕΝΓ): μελέτη του λεξιλογίου και δημιουργία λεξικού», 22η ετήσια συνάντηση του Τομέα γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη.