Γεωργία ΚιζιρίδουΆρθρο: Γεωργία Κιζιρίδου
Εξελικτική – Σχολική Ψυχολόγος, MSc, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων
“Τώρα που τελείωσες τις σπουδές σου, κοίτα να βρεις ένα καλό παιδί για να αποκατασταθείς”, “Μη δουλεύεις πολλές ώρες. Βρες έναν άντρα να σε στηρίζει οικονομικά”. Αυτές είναι μερικές συνηθισμένες φράσεις που ακούγονται μέχρι και σήμερα, παρ’ όλη τη φαινομενική χειραφέτηση της σύγχρονης γυναίκας. Άραγε, ύστερα από τόσες κοινωνικές κατακτήσεις στη δημόσια ζωή, όπως είναι η εργασία και η πολιτική, η νέα γενιά γυναικών καταδιώκεται από κατάλοιπα άλλων εποχών;
Στην πραγματικότητα, οι αντιλήψεις αυτές είναι βαθιά ριζωμένες περί ανατροφής των δύο φύλων από τη βρεφική ηλικία. Στη μέση ελληνική οικογένεια, τα κορίτσια τείνουν να μεγαλώνουν με την πεποίθηση ότι είναι εύθραυστα κι ότι θα πρέπει να φέρονται “σαν καλά κορίτσια”, δηλαδή υπάκουα και υποτακτικά, δημιουργώντας έτσι σχέσεις εξάρτησης με τα άτομα του οικείου περιβάλλοντος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, μέχρι την εφηβεία να μεταβολιστεί η αντίληψη ότι η αυτοεκτίμηση των κοριτσιών και των μελλοντικών γυναικών εξαρτάται σταθερά από τις αντιδράσεις των άλλων. Αντιθέτως, στα αγόρια δίνεται μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων και επικροτείται η ανεξαρτησία. Σε ακραίες περιπτώσεις, ακόμα και η επιθετικότητα στα αγόρια θεωρείται προσόν επιβίωσης. Όλα τα παραπάνω λοιπόν, πώς επιδρούν στην ενήλικη ζωή;
Βάσει λανθασμένων κοινωνικών αντιλήψεων, ασυνείδητα στις περισσότερες γυναίκες δημιουργείται ο φόβος ότι δεν είναι άξιες για την ανεξαρτησία τους κι επομένως θα πρέπει να περιμένουν από τρίτους για να επιβεβαιωθούν και να εκτιμήσουν τον εαυτό τους. Επιπροσθέτως, αποφεύγουν να χρησιμοποιήσουν το πλήρες δυναμικό του μυαλού τους και να καταπιέζουν τη δημιουργικότητά τους μέσα και έξω από το χώρο εργασίας. Ζώντας λοιπόν μέσα στον αυτοπεριορισμό και τη μειωμένη αυτοεκτίμηση, δημιουργείται η επιθυμία για εξωτερική φροντίδα από άλλους, προκειμένου να νιώσουν επιθυμητές και πλήρεις. Μάλιστα, ακόμα και στην περίπτωση που καταφέρουν ορισμένες γυναίκες να ζούνε και να φέρονται ανεξάρτητα, ελλοχεύει ο φόβος της απώλειας της θηλυκότητάς τους. Στο σημείο αυτό, δημιουργείται η ανάγκη για εξάρτηση από έναν άντρα, ώστε να ανακουφιστούν από τις εσωτερικές συγκρούσεις που βιώνουν και να νιώσουν ασφάλεια και σταθερότητα. Ποιες είναι λοιπόν οι συνέπειες όλων των παραπάνω σε προσωπικό επίπεδο στην ενήλικη ζωή;
Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται “σύγχρονες Σταχτοπούτες”, οι οποίες περιμένουν με υπομονή τον από μηχανής Θεό που θα τις δώσει αξία. Με λίγα λόγια η “Σταχτοπούτα” αντιπροσωπεύει την ευνουχισμένη γυναίκα και ο πρίγκιπας, δηλαδή ο εκάστοτε σύντροφος, τον αυτοσκοπό της που ουσιαστικά λειτουργεί ως σκαλοπάτι για να νιώσουν οι ίδιες ολοκληρωμένες. Η σύναψη σχέσης επομένως δημιουργείται όχι από αγάπη, αλλά από την ανάγκη για κάλυψη εσωτερικών συναισθηματικών κενών. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που οι γυναίκες προτιμούν να παραμείνουν σε μία δυσλειτουργική σχέση εξάρτησης, φαντασιώνοντας ότι θα επιτύχουν την “παραμυθένια ευτυχία”, παρόλο που δεν υφίστανται ρεαλιστικές βάσεις γι’ αυτό. Αυτό που είθισται να ξεχνιέται από τις “Σταχτοπούτες” είναι ότι ο εκάστοτε σύντροφος είναι επίσης άνθρωπος που ενδεχομένως να έχει και ο ίδιος συναισθηματικά κενά, ελαττώματα και άλυτα συμπλέγματα από την παιδική του ηλικία και το πιο πιθανό είναι να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της συντρόφου. Όταν λοιπόν διαπιστωθεί ότι ο σύντροφός δεν είναι και δεν μπορεί να φερθεί ως ο υπερήρωας, τότε συνήθως θυμώνουν, πληγώνονται και καταρρέουν. Έτσι, πολλές γυναίκες εμπλέκονται σε ένα φαύλο κύκλο δημιουργίας σχέσεων, ψάχνοντας τον “έναν και μοναδικό”, ενώ στην πραγματικότητα αναλώνονται στο ίδιο έργο με άλλους πρωταγωνιστές. Τελικά, τι μπορεί να κάνει μία “Σταχτοπούτα” για να επιβιώσει και να βγει όσο γίνεται αλώβητη μέσα από τις καθημερινές δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει;
Σε πρώτη φάση θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι κανένας πρίγκιπας δεν μπορεί να λειτουργήσει ως σωτήρας ή ως εξωτερική βοήθεια. Η χειραφέτηση είναι μία διαδικασία ωρίμανσης και ενηλικίωσης και είναι καθαρά προσωπική και εσωτερική υπόθεση. Η βασική αρχή για να δημιουργηθεί μία σχέση με ενήλικες βάσεις είναι η αγάπη και η αποδοχή του ίδιου μας του εαυτού. Ο εκάστοτε σύντροφος δε θα πρέπει να λειτουργεί ως δεκανίκι, αλλά ως επιστέγασμα της προσωπικής ευτυχίας. Σε τελική ανάλυση, η Σταχτοπούτα είναι αντιπρότυπο, καθώς προτίμησε να παντρευτεί τον πρίγκιπα, ενώ είχε τόσες αρετές και δυνατότητες: ήταν όμορφη, εργατική, χαριτωμένη, υποστηρικτική και ευγενική.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Ντόουλιγκ, Κ. (1983). Το σύνδρομο της Σταχτοπούτας. Ο φόβος της γυναίκας μπροστά στην ανεξαρτησία. Μτφρ. Μ. Λώμη. Αθήνα: Γλάρος.