Μένη ΚουτσοσίμουΆρθρο: Μένη Κουτσοσίμου
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
ΜΔΕ στην Κοινωνική Ψυχιατρική-Παιδοψυχιατρική
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
Μεταδιδάκτωρ Ιατρικής Παν/μίου Ιωαννίνων στην Ποιότητα Υπηρεσιών
Το δίλημμα είναι από μόνο του τόσο ρομαντικό, που η αλήθεια κρύβεται επιμελώς στα αποσιωπητικά.
Στο Ηλιοβασίλεμα νιώθω ότι συναντιούνται οι ρομαντικοί.
Στην Ανατολή σκέφτομαι πως ξυπνούν οι ονειροπόλοι.
Δεν γνωρίζω τι θα επέλεγες, ούτε σε ποια φάση ζωής σε πετυχαίνει ο προβληματισμός μου, αναρωτιέμαι όμως αν έχεις κριτήρια επιθυμίας και τι θα σ’ έκανε να επιλέξεις με τα μάτια της καρδιάς… ναι καλά κατάλαβες, με τα μάτια κλειστά.
Δύση λοιπόν ή Ανατολή;
Ξεκινώντας από τη Δύση, θα σου μιλήσω για εκείνη και τις μνήμες μου.
Για το ηλιοβασίλεμα έχουν γραφτεί άπειρα. Επιχειρήσεις στήνονται στο όνομά του, ελληνικές ταινίες μας έχουν γεμίσει με εικόνες, μελωδίες περνούν σαν νότες στο υποσυνείδητο.
Σίγουρα έχεις δει πολλά ηλιοβασιλέματα… όμως πού πήγε η ιδιωτικότητα στον ρομαντισμό όταν όλοι συνωστίζονται στο όνομά της;
Υπερεκτιμημένο το ηλιοβασίλεμα και εύκολο. Προβλεπόμενο μέσα στη μέρα. Δεδομένο.
Στατιστικά, ξύπνιο θα σε βρει.
Να περιμένεις να δύσει… σβήνοντας.
Τόσες φωτογραφίες από μέρη που επισκέπτεσαι και ηλιοβασιλέματα που αιχμαλωτίζεις.
Και κάθε φορά να πιστεύεις ότι έχεις ζήσει το καλύτερο.
Από την άλλη, η Ανατολή έχει τόσο φθινόπωρο μέσα της (και στο μυαλό μου), ίσως γιατί την αντίκριζα στα ταξίδια μου που ξεκινούσαν αυτή τη περίοδο του χρόνου.
Δεν την αντέχουν όλοι την ανατολή, ίσως γιατί όπως έλεγε ο Ελύτης «ο ήλιος σκάει μέσα μας κι εμείς κρατάμε την παλάμη στο στόμα έντρομοι».
Μπορεί οι δείκτες ρομαντισμού να είναι πεσμένοι ή ανύπαρκτοι σε μια ανατολή, το πρωινό ξύπνημα να είναι δύσκολο και βάρβαρο για τους περισσότερους, όμως με τον καιρό συνειδητοποίησα ότι δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να βλέπεις το πρώτο φως του ήλιου και να έχεις μπροστά σου μια ολόκληρη μέρα. Αν τα βάλεις κάτω, ξυπνώντας νωρίς, ζεις περισσότερο, έχεις χρόνο για περισσότερα πράγματα. Ναι, όσο δύσκολο κι αν μου είναι ακόμα να ξυπνάω πρωί, μετά από ατελείωτες ώρες σύσκεψης, εργασίας και ψυχοθεραπείας, καταλήγω πως το πρωινό ξύπνημα, είναι αξία ανεκτίμητη. Και μαζί του η Ανατολή. Την επέλεξα…
Ανατολή, γιατί για να τη βλέπεις, σημαίνει ότι κάτι έχεις κάνει καλά.
Ανατολή, γιατί σημαίνει αρχή, όχι τέλος.
Οι ινδιάνοι πιστεύουν πως αν την ώρα που ανατέλλει ο ήλιος κάνεις μια ευχή… θα πραγματοποιηθεί!
Ανατολή, γιατί το πιο βαθύ σκοτάδι πέρασε.
Αν ο ήλιος μπαίνει μες στο σπίτι, μπαίνει λίγο και μες στην ψυχή σου, πίστευε ο Le Corbusier.
Ανατολή, γιατί όταν χαράζει, ο πρώτος στεναγμός βγαίνει απ’ τα πιο σφιγμένα χείλη, σαν πεταλούδα στην κάμαρη πετά, ψάχνοντας άνοιγμα να φύγει.
Ανατολή στα μάτια του, όταν τα ανοίγει και σε αντικρίζει.
Ανατολή, γιατί ζει και τον νιώθεις να ξυπνά για εσένα.
Τίποτα δεν συγκρίνεται με το ότι σταδιακά το σκοτάδι γεμίζει με φως.
Ακόμα και η πιο σκοτεινή νύχτα θα τελειώσει και ο ήλιος θα ανατείλει ξανά.
Μια ηλιαχτίδα αρκεί για να εξαλείψει πολλές σκιές. Έχε το πρόσωπό σου πάντα στραμμένο στον ήλιο και οι σκιές θα πέσουν πίσω σου, μαρτυρούσε ο Whitman.
Τι κι αν ο κόσμος αυτός είναι χτισμένος για να κοιτάει τον ήλιο να δύει;
Το ηλιοβασίλεμα είναι σαν ένα υπέροχο encore σε μια παράσταση που δίνει ο ήλιος καθημερινά.
Έχοντας δει δεκάδες και από τη μία και από το άλλο, επιλέγω με διαφορά στα σημεία, την Ανατολή. Και τα δυο έχουν το γούστο τους, αλλά εκείνη είναι διαφορετική, πιο ιδιαίτερη, πιο ξεχωριστή. Και μόνο το “καλωσόρισμα” είναι μαγικό, καθαρίζεις μέσα σου, ανοίγει το μυαλό σου, νιώθεις δυνατός, δεν μελαγχολείς. Είναι το ξεκίνημα που αναζητάς και σου προσφέρεται απλόχερα από τη φύση.
Γυρίζει η Δύση να κοιτάξει την Ανατολή;… αναρωτιέμαι.
Η απάντηση ήρθε σ’ ένα πρόσφατο ταξίδι μου τη στιγμή του αποχωρισμού. Θεωρητικά φαντάζει αδύνατο, έλα όμως που το είδα και το ένιωσα; Στους κύκλους που κάνουμε στη ζωή και σε ό,τι διακόπτεται με τη μορφή του τέλους ή της απώλειας, προηγείται το κλείσιμο για να ανοίξει το επόμενο κεφάλαιο. Ακόμη και οι συγγραφείς προσπαθώντας να τιθασεύσουν τη φαντασία τους, γνωρίζουν τον κανόνα. Κανένας δεν μπορεί να πάει πίσω και να κάνει μια καινούργια αρχή, αλλά ο καθένας μπορεί να αρχίσει σήμερα και να κάνει ένα καινούργιο τέλος… αγαπημένη φράση της Robinson.
…όσο παράδοξο κι αν ακουστεί, στη Δύση των προηγούμενων κεφαλαίων αντικρίζω με δέος την Ανατολή…
Κι αν ακόμη αμφιταλαντεύεσαι, στην Ανατολή σου ή στη Δύση σου θέλεις να ταξιδεύει το μυαλό, η ψυχή, το κορμί σου;
Οι περισσότερες από τις σκιές αυτής της ζωής προκαλούνται επειδή στεκόμαστε κόντρα στην ίδια τη λιακάδα μας, ομολογούσε ο Έμερσον.
Σε ποια φάση ζωής λοιπόν σε πετυχαίνει ο προβληματισμός μου;
Στα λόγια του Ελύτη, δακρύζω… «ανάμεσα στα πορτοκαλιά του δειλινού, γλιστρά η αμφιβολία»…
Κι αν ζεις στην αλλαγή που τόσο πολύ φοβάσαι να σου υπενθυμίσω τρυφερά τη φράση του Ward… «η αλλαγή, όπως η λάμψη του ήλιου, μπορεί να είναι φίλος ή εχθρός, ευλογία ή κατάρα, δύση ή ανατολή».
Την επιλέγω και για έναν ακόμη λόγο… το ηλιοβασίλεμα σε “κλειδώνει” στον ορίζοντα, στην κόκκινη βούλα που εξαφανίζεται. Ελέγχει τη μοναξιά σου και σε κάνει πιο ευάλωτο. Αλλά ακόμα και αν υποθέσουμε ότι δεν το βλέπεις μόνος σου, είναι τελείως διαφορετικό να δεις την ανατολή με τον άνθρωπό σου. Αν βρεθείτε μαζί όταν βγαίνει ο ήλιος, σημαίνει ότι περάσατε και τη νύχτα μαζί.
Βρε άμα σε θέλει, έλεγε η γιαγιά μου, θα κάνει τον ήλιο να ανατέλλει από τη δύση…
…όπως ακριβώς συνέβη στο ταξίδι μου…
Μμμμ… σοφή η γιαγιά…
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Φροϋντ Σίγμουντ (2014) Πέρα από την αρχή της ευχαρίστησης, Εκδόσεις Πλέθρον.