Μένη Κουτσοσίμου Άρθρο: Μένη Κουτσοσίμου
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
ΜΔΕ στην Κοινωνική Ψυχιατρική-Παιδοψυχιατρική
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
Μεταδιδάκτωρ Ιατρικής Παν/μίου Ιωαννίνων στην Ποιότητα Υπηρεσιών
… και καθώς με προίκισαν οι μοίρες μόλις γεννήθηκα, επέλεξα να γίνω θεραπεύτρια ψυχής…
Έτσι… για να μην έχω δύο ίδιες μέρες σε όλη μου τη ζωή…
Καλημέρα σας.
Το θέμα που θα μας απασχολήσει σήμερα είναι θεμελιώδες και αφορά το μοναχικό ταξίδι του ψυχοθεραπευτή… το προφίλ και τα vibes του… και θα είναι το θέμα και των επόμενων τριών κειμένων που έπονται δημοσίευσης, καθώς υπάρχει υλικό που δεν περιορίζεται εδώ.
Ας τα πάρουμε λοιπόν με τη σειρά.
Ξεκινώντας, μου επιτρέπετε να διευκρινίσω πως όποια κι αν είναι η τεχνική του προσέγγιση, η εξειδίκευση και δη η θεωρητική κατάρτιση του θεραπευτή, ό,τι διαδραματίζεται στην ψυχοθεραπευτική συνάντηση αφορά δύο πρόσωπα, ενώ το αποτέλεσμα ή ό,τι προκύψει από αυτή τη συνάντηση, σχετίζεται άμεσα με τη μεταξύ τους συνεργασία.
Μεταξύ άλλων, δεν θα ξεχάσω τη στιγμή που μου εξομολογήθηκε μία θεραπευομένη μου πως απ’ όλα όσα είχαμε συζητήσει τον τελευταίο καιρό, εκείνο που τη βοήθησε δεν ήταν κάτι που είπα, αλλά ο τρόπος που γέλασα σε μία της διαπίστωση. Το γέλιο μου δεν την ενόχλησε, που θα μπορούσε κάλλιστα, αλλά το εξέλαβε ως ένα μήνυμα ενθάρρυνσης και αποφόρτισης της κατάστασης και ήταν τόση η ένταση της εκδραμάτισης, που το γέλιο μου της προκάλεσε κύματα και δάκρυα γέλιου για τα επόμενα λεπτά.
Τα πρόσωπα του θεραπευτή και του πελάτη αλληλεπιδρούν… στις λέξεις, τις σιωπές, τις χειρονομίες… στις παραλείψεις… στα ανείπωτα κι επιμελώς καλυμμένα.
Το θέμα εδώ είναι τι πιστεύουν οι θεραπευόμενοί μας για εμάς. Πώς έχουν ανάγκη να μας βλέπουν; Πόσο εξοικειωμένοι είναι με την οικειότητα που αποζητούν; Πώς εναρμονίζεται η επιθυμία τους με την επιλογή τους προς το πρόσωπό μας; Ερωτήματα που καταγράφονται και αναζητούν απαντήσεις, καθώς και στις προσωπικές μας σχέσεις, οι άλλοι αποζητούν σε μας την εφαρμογή του ρόλου μας και περιμένουν ευθαρσώς να φερθούμε υπεράνω και αναλόγως, καθώς πληρούμε τα κριτήρια. Ξεσπάσματα δεν επιτρέπονται. Κι όταν επιλέγουμε να μη μιλήσουμε από τακτ, γιατί αντιλαμβανόμαστε τις προβολές των άλλων, το χρεωνόμαστε ως ήττα. Ας είναι κι έτσι.
Αυτό που γνωρίζω όμως είναι ότι δεν είμαι η ίδια, ως θεραπευτής, πριν και μετά από έναν χωρισμό, πριν και μετά τις εμπειρίες μου, πριν και μετά απ’ όλα όσα μου συμβαίνουν. Και ούτε ως άτομο είμαι η ίδια, καθώς ακούω καθημερινά τις προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων που με επιλέγουν.
Το βέβαιο είναι ότι σ’ αυτή τη δουλειά, το εργαλείο μας είναι ο εαυτός μας. Αυτό που ο μουσικός κάνει με το όργανο και ο αρχιτέκτονας με το χάρακα, εμείς έχουμε μία και μοναδική επιλογή, τον εαυτό μας. Υπό αυτό το πρίσμα, τίθεται το εξής ερώτημα. Κατά πόσο ο θεραπευτής μπορεί να κάνει αυτή τη δουλειά, αν δεν είναι ευτυχισμένος, ικανοποιημένος και γεμάτος από τη ζωή του;
Δεν είναι λίγες οι φορές που αναρωτιέμαι γιατί επέλεξα αυτή τη δουλειά ή αν η δουλειά με επέλεξε εντέλει. Τίποτα δεν μπαίνει στις ζωές μας που να μην είναι κατά κάποιον τρόπο συνδεδεμένο με το ατομικό μας ταξίδι. Αυτό φυσικά δεν υπονοεί απόδοση ευθυνών ούτε νομοτέλεια, μεταφέρει όμως ένα βαθύτερο νόημα που μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά για το άτομο που είναι διατεθειμένο να αναζητήσει τούτο το νόημα.
Στην ερώτησή μου λοιπόν εντοπίζω τρεις απαντήσεις και σας τις παραθέτω, όχι με σειρά σπουδαιότητας:
- Απ΄ όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, βρίσκομαι σχεδόν πάντα από την πλευρά των «προβάτων» και όχι των «λύκων» – αν και σίγουρα έχω κάτι από λύκο. Σκέφτηκα λοιπόν πως θα ήταν προτιμότερο να προστατεύονται όσοι είναι ή νιώθουν ευάλωτοι και μπήκα στο χώρο αυτό λίγο πολύ με κίνητρο αλτρουϊστικό.
- Απολάμβανα τη στιγμή που μοιραζόμουν με τον άλλο μία σημαντική ανακάλυψη, όπως επίσης και γι’ αυτό το λόγο μου αρέσει να διδάσκω. Με γεμίζει ευτυχία, πληρότητα και δύναμη και στο πλαίσιο που συμβαίνει, μπορώ να το βιώνω καθημερινά.
- Δεν ήμουν ποτέ συμβατή με την πλήξη. Σ’ αυτή τη δουλειά είναι αδύνατο να χαθείς στην ανία. Οι άνθρωποι δεν σταματούν να με εκπλήσσουν. Σ΄ αυτή τη δουλειά πιέζεις τον εαυτό σου να συνεχίσεις να παίζεις και να βρίσκεις παραλλαγές… να μην έχεις δύο ίδιες μέρες στη ζωή σου…
Συνεχίζεται…
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Brooks SK., Gerada C., Chalder T. “Review of literature on the mental health of doctors: Are specialists services needed?” Journal of Mental Health 2011:1-11 Brooks-2011-review
Clode D. Emotional Helath: The Conspiracy of Silence among Medical Practitioners. A review of the literature for the Royal Australian College of General Practitioners. Thesis July, 2004 The_conspiracy_of_silence_-_emotional_health_among_Medical_Practitioners
Why doctors hide their own illnesses
theguardian.com/society/2014/may/16/why-doctors-hide-their-own-illnesses
When the doctors need doctoring
psychologytoday.com/articles/201005/when-the-doctors-need-doctoring