Μαρία ΤερζοπούλουΣυνέντευξη: Μαρία Τερζοπούλου
Φοιτήτρια Κοινωνικής Εργασίας
Τους Ιφιγένεια Γρίβα και Ηλία Κουνέλα γνώρισα κατά τη διάρκεια του 1ου Συνεδρίου Νοσοκομειακής Κοινωνικής Εργασίας (4 & 5/3/2016). Ενώ δύο μέρες συνεχόμενα επαγγελματίες μοιραζόντουσαν σκέψεις, προτάσεις και δεδομένα σχετικά με το αντικείμενο των επαγγελματιών της Κοινωνικής Εργασίας, κυρίως στο χώρο του Νοσοκομείου αλλά και σε ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο, στο τέλος των διαλέξεων και των συζητήσεων οι δύο αυτοί ηθοποιοί ήρθαν να δώσουν μια τελείως διαφορετική νότα στο Συνέδριο. Η νότα, που τόσο θερμά καλοδεχτήκαμε όλοι πιστεύω, ήταν αυτή της τέχνης δεμένη με την ανθρωπιά, αυτή που μόνο αγάπη γεννά. Η Ιφιγένεια και ο Ηλίας, σχεδόν χωρίς προειδοποίηση σε εμάς που δεν γνωρίζαμε τι να περιμένουμε, κατέφθασαν στην αίθουσα με τον διάχυτο ενθουσιασμό και τη ζωτικότητα τους να μας ταρακουνά. Άρχισαν ένα διάλογο δικό τους, ενώ το κοινό του Συνεδρίου είχε μετατραπεί σε θεατρικό κοινό μονομιάς, και προσπαθούσε να αποκρυπτογραφήσει το νόημα των λέξεων τους. Έμοιαζαν μια παρέα των δύο, που συζητούσε σχετικά με το πώς ήρθε στο Συνέδριο, για κάτι που ο ένας ξέχασε να φέρει μαζί του κατηγορώντας όμως τον άλλον, και συνέχισαν με ιστορίες από το παρελθόν τους, κάνοντας αναφορά σε γνωστούς και φίλους και σε γλυκόπικρες αναμνήσεις, συνειδητοποιώντας (από κοινού ίσως και με τους θεατές) την ευγνωμοσύνη και την εκτίμηση που είχαν για πράγματα και ανθρώπους στη ζωή. Ως θεατές δε μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε το «παραμύθι» από την πραγματικότητα που μας παρουσίαζαν. Θυμάμαι να αναρωτιέμαι με φίλους αν όλα αυτά που έλεγαν ήταν αυτοσχεδιασμός ή όχι. Ό,τι και αν ήταν αυτή η παράσταση, για ένα πράγμα είμαι σίγουρη. Είχε πολλή ενέργεια και ζωηράδα δοσμένη από τους ηθοποιούς, αγάπη προς αυτούς στους οποίους απευθύνονταν, ιστορίες βγαλμένες σίγουρα από τη ζωή με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Σου θύμιζε την τέχνη, σου θύμιζε την λύτρωση της με έναν τόσο απλό όσο και απλόχερα δοσμένο τρόπο, σου ζέσταινε την καρδιά και δεν το έπαιρνες καν είδηση! Το εγκάρδιο αυτό «Επισκεπτήριο» διήρκησε περίπου μισή ώρα. Ο χρόνος όμως αυτός ήταν αρκετός για να νιώσουμε.
Πείτε μας λίγα λόγια για τη δράση «Επισκεπτήριο». Τι είναι;
Η: Το «Επισκεπτήριο» είναι μια δράση του Εθνικού Θεάτρου που αυτή την στιγμή αποτελείται από δύο ηθοποιούς, εμένα και την Ιφιγένεια, και είναι «θεατρικές επισκέψεις» στα νοσοκομεία γύρω από ένα κρεβάτι κάποιου ασθενή. Έχουμε γράψει ένα γράμμα στον θεατή – ασθενή, το οποίο μοιράζει η Κοινωνική Υπηρεσία, συνήθως. Μέσα από το γράμμα οι άνθρωποι μαθαίνουν ποιοι είμαστε και τι κάνουμε και αν αυτό τους κινήσει το ενδιαφέρον μας καλούν. Είναι σημαντικό να ειπωθεί πως προϋπόθεση έχει ο ασθενής – θεατής να επιθυμεί ο ίδιος να δει την παράσταση. Παίζουμε μόνο για ενήλικο κοινό, καθώς για τα παιδιά γίνονται διάφορες δραστηριότητες. Επίσης, οι άνθρωποι οι οποίοι ζητούν το «Επισκεπτήριο» δεν έχουν κάποια οικονομική επιβάρυνση.
Έχουμε ακούσει πως η ιδέα και η πρόταση για τη δράση αυτή ξεκίνησε και έγινε από εσάς. Πώς ξεκίνησε;
Ι: Η δράση αυτή ξεκίνησε στα τέλη του 2014. Υπάρχει σχεδόν δυο χρόνια τώρα και καλώς εχόντων των πραγμάτων θα μπει στον τρίτο τον επόμενο χρόνο. Από την αρχή και μέχρι τον Μάιο του 2015 η ομάδα μας είχε τρία μέλη, το τρίτο άτομο ήταν ο Στέλιος ο Ανδρονίκου. Ο Στέλιος είναι Κύπριος και τώρα βρίσκεται στην Κύπρο, στην Λεμεσό, όπου και συνεχίζει την δράση σε συνεργασία με την Βαρβάρα Χριστοφή.
Η: Η δράση αυτή ήταν μια ανάγκη δική μου, καθώς έχω νοσήσει και εγώ. Όταν στην συνέχεια έγινα ηθοποιός και έπαιξα σε διάφορες σκηνές κάποια στιγμή άρχισα να αντιλαμβάνομαι πως ο θεατής δεν έχει πρόσωπο, είναι πάντα το κοινό. Παρόλα αυτά το κοινό αυτό έχει μια δική του ιστορία και ήθελα να την κοιτάξω από πιο κοντά. Οπότε άρχισα να οραματίζομαι ένα θέατρο που το κοινό θα κάθεται στο ίδιο επίπεδο με εμένα. Έκανα κάποιες τέτοιες παραστάσεις και έχοντας ζήσει και αυτό άρχισα να σκέφτομαι ότι θέλω να κάνω παράσταση στα νοσοκομεία. Και έτσι συνάντησα την Ιφιγένεια και τον Στέλιο, το προτείναμε στο Εθνικό Θέατρο επί κυρίου Χατζάκη, εκείνος το δέχτηκε, μας στήριξε, όπως και η πρώτη ΥΠΕ (Υγειονομική Περιφέρεια Αττικής), η οποία μας κλείνει τις παραστάσεις και παρουσιάσαμε την δράση σε όλους τους διοικητές των δημόσιων νοσοκομείων. Εγκρίθηκε λοιπόν και μέχρι σήμερα έχουμε φτάσει στις 360 περίπου παραστάσεις.
Στο πλαίσιο της δράσης σας δραματοποιείτε κάποιες ιστορίες. Ποιες είναι αυτές και τι σημασία έχουν για τη δράση;
Ι: Όλες οι ιστορίες είναι βασισμένες σε μυθιστορήματα και νουβέλες της παγκόσμιας λογοτεχνίας και είναι τέσσερις πλέον. «Η Υπομονή» είναι η ιστορία του Ιώβ από την Παλαιά Διαθήκη, «Η Αγάπη» είναι η ιστορία του Λέοντος Τολστόι «Από τι ζουν οι άνθρωποι;», «Η Δύναμη της Ανθρώπινης Ψυχής» είναι από το «Ο Γέρος και η Θάλασσα» του Έρνεστ Χέμινγκγουει, «Το Όνειρο ή ο Θάνατος» είναι από «Το Όνειρο Ενός Γελοίου» του Ντοστογιέφσκι. Οι άλλες δύο ιστορίες που είχαμε ήταν «Η Ιστορία της Μνήμης» που είναι από το «Η Εγκυκλοπαίδεια των Νεκρών» του Ντανίλο Κις και «Ο Έρωτας» από το «Έρωτας στα δάση της Μοραβίας» της Κβιέτα Λεγκάτοβα.
Η: Αυτά ήτανε ο καμβάς, η ραχοκοκαλιά του εγχειρήματος και ανάλογα με το πώς αφουγκραζόμασταν τον θεατή κάθε φορά αρχίσαμε να αυτοσχεδιάζουμε πάνω στην ιστορία αυτή. Στην αρχή μας απασχόλησε πολύ το τι θα πούμε σε αυτούς τους ανθρώπους. Και ήταν δύσκολο, σκεφτόμασταν για παράδειγμα «θέλουν να ακούσουν ευχάριστα και χαρούμενα πράγματα στην κατάσταση όπου βρίσκονται;». Συνειδητοποιήσαμε πως δεν είναι απαραίτητο να τους πούμε χαρούμενα πράγματα και πως αυτό που μετράει είναι ο τρόπος, το πώς θα τα πούμε δηλαδή. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν ανάγκη να ακούσουν τις λέξεις – ταμπού που εμείς οι «υγιείς» δεν μπορούμε να τις πούμε. Δηλαδή ένας ασθενής θέλει να λέει την λέξη «θάνατος», θέλει να λέει την λέξη «τρελός».
Ι: Να τις ακούει απενοχοποιημένα, να επιβεβαιώνει πως όντως υπάρχουν και είναι μέσα στην ζωή.
Η: Για αυτούς δεν είναι ταμπού, για εμάς είναι. Και έπρεπε να το αντιμετωπίσουμε αυτό, έτσι αρχίσαμε να δουλεύουμε πάνω σε έναν τρόπο – κλόουν, όπου όλα γεννιόντουσαν από μια παράλογη λογική, υπήρχε δηλαδή μια συνειρμική σκέψη και κάπως έτσι η ιστορία πήγαινε παρακάτω, πάντα σε σχέση και με τον θεατή. Αυτό το πράγμα από την πρώτη παράσταση μέχρι την τωρινή έχει αλλάξει πολύ ως μορφή, έχει περάσει από πολλά στάδια, και καλά και άσχημα και ακόμα εξελίσσεται.
Τι διάρκεια έχει ένα «Επισκεπτήριο»;
Ι: Η διάρκεια είναι περίπου 30 με 40 λεπτά. Η διαδικασία είναι μεταβαλλόμενη, έτσι η διάρκεια της εξαρτάται από πολλά πράγματα.
Το «Επισκεπτήριο» διαχωρίζεται σε στάδια; Εσείς θα χωρίζατε την διαδικασία σε στάδια με κάποια σημασία;
Η: Αρχικά, μπαίνουμε στο δωμάτιο, γνωριζόμαστε, αφουγκραζόμαστε την κατάσταση, έχουμε διάφορους προλόγους που κάνουμε, όπου το τι θα πούμε εξαρτάται πολύ από την διάθεση μας και βέβαια παρουσιάζουμε τις ιστορίες που έχουμε ώστε να διαλέξει ο θεατής. Ενώ άλλες φορές μπορεί ακόμα και εμείς να έχουμε την ανάγκη να πούμε μια συγκεκριμένη ιστορία και να παίξουμε αυτήν. Είναι αρκετά ελεύθερο, μας ενδιαφέρει πολύ να λειτουργήσει η στιγμή.
Ι: Όσο για τα στάδια, όχι, δεν τα διαχωρίζουμε. Είναι όλα εξίσου σημαντικά και είναι απρόοπτα, αυτό πρέπει να σου πούμε. Δεν ξέρεις πότε και πώς θα τελειώσει η παράσταση. Μπορεί ακόμα και να διακοπεί, γιατί για παράδειγμα ίσως να είναι η ώρα του φαγητού για τον ασθενή – θεατή ή να συμβαίνει οτιδήποτε άλλο, να συγκινηθεί πολύ ή αντίστοιχα και εμείς. Δεν μπορείς να το προβλέψεις αυτό, είναι πολύ ζωντανή η διαδικασία.
Παίζετε μόνο εντός Αττικής;
Ναι, παίζουμε στα δημόσια νοσοκομεία της Αθήνας. Θα θέλαμε να πάμε και σε άλλες πόλεις και στην επαρχία, όμως δεν εξαρτάται μόνο από εμάς. Το ευχόμαστε πάντως. Ίσως να συμβεί εν τέλει. Ανεξάρτητα από όλα αυτά το «Επισκεπτήριο» είναι μέρος της ζωής μας και εξαρτόμαστε και εμείς πλέον ψυχικά από αυτό.
Το «Επισκεπτήριο» λαμβάνει χώρα μόνο μέσα στο νοσοκομείο, στο δωμάτιο του ασθενή, ή μπορεί να γίνει και στον προσωπικό χώρο του ασθενή, όπως στο σπίτι του;
Η: Παλαιότερα υπήρχε μια δράση του Εθνικού Θεάτρου που γινόταν αυτό. Τώρα δεν υπάρχει. Παρόλα αυτά εμείς μέσω της δικής μας δράσης μπορεί να βρεθούμε και σε κάποιο σπίτι. Φαντάσου ότι είναι μια παράσταση – ασθενοφόρο, αν το ζητήσει κάποιος δεν μπορείς να πεις όχι.
Έχει σημασία για την παράσταση το μέρος στο οποίο λαμβάνει χώρα το «Επισκεπτήριο»;
Ι: Κοίταξε, σε κάθε περίπτωση είναι άλλη η συνθήκη όταν το «Επισκεπτήριο» γίνεται σε κάποιο σπίτι. Μας αρέσει και αυτό. Είναι σίγουρα πολύ διαφορετικό, όμως.
Η: Στο σπίτι σου έχεις μια συγκεκριμένη εικόνα για το πώς είναι ο χώρος σου και έρχεται κάποιος άλλος να προσθέσει κάτι διαφορετικό στον ίδιο αυτόν χώρο. Και σε αυτό το περιβάλλον το «Επισκεπτήριο» μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι τρομερά ωραίο, ίσως όχι πάντα εξίσου όμορφο όσο στο νοσοκομείο, καθώς για αυτόν τον χώρο σχεδιάστηκε. Δηλαδή φαντάσου να μπεις σε ένα δημόσιο νοσοκομείο που μπορεί να έχει κάθε είδους πρόβλημα και παρόλα αυτά τον ίδιο χώρο να τον μετατρέψεις σε έναν εξωτερικό χώρο, όμορφο. Ένα πιο απρόσωπο, δηλαδή, περιβάλλον το κάνεις να έχει ψυχή.
Θα λέγατε πως η δράση σας αυτή ορίζεται ως κοινωνικό θέατρο; Τι είναι το κοινωνικό θέατρο για εσάς;
Η: Ναι, απόλυτα. Αυτό είναι ένα είδος που εμείς τώρα το ανακαλύπτουμε, προέκυψε από δική μας ανάγκη. Πιστεύω ότι ανήκει στον κόσμο του κοινωνικού θεάτρου, είναι κοινωνικό θέατρο. Το κοινωνικό θέατρο καταρχήν μπορεί να γίνει οπουδήποτε, μετακινείται. Και εμείς πηγαίνουμε σε κόσμο που δεν μπορεί να δει θέατρο την δεδομένη στιγμή της ζωής του.
Ι: Κινείσαι μέσα στην ίδια την κοινωνία, δηλαδή δεν έχεις πια συγκεκριμένο χώρο, αν και όπως είπε ο Ηλίας, κοινωνικό θέατρο μπορείς να κάνεις και στον κλασσικό χώρο του θεάτρου και εκτός. Το γεγονός ότι πια φεύγεις από εκεί και πηγαίνεις στους δρόμους, στα στενά, στα καταγώγια, στα νοσοκομεία, σε χώρους ταμπού και ούτω κάθ’ εξής, αυτό από μόνο του δημιουργεί την συνθήκη αυτή της μετακίνησης. Επιπλέον, υπάρχει το γεγονός ότι η όλη κίνηση γίνεται με ένα «μοίρασμα». «Μοίρασμα» ανάμεσα στους συντελεστές της παράστασης και στον θεατή. Η δράση εξαρτάται άμεσα από αυτόν τον οποίον την βλέπει, αυτόν ο οποίος συμμετέχει. Έχει, λοιπόν, να κάνει άμεσα με τον άνθρωπο.
Η: Υποτίθεται πως έχουμε ως δεδομένο πως όλα τα είδη θεάτρου έχουν κοινωνικό χαρακτήρα. Αλλά δεν είναι έτσι. Κανονικά το θέατρο έπρεπε να είναι κοινωνικό, ό,τι και να είναι. Ακόμα και να είναι Σαίξπηρ σε μια μεγάλη κρατική σκηνή, καταρχήν έπρεπε να έχει χαρακτήρα κοινωνικό, έτσι δεν είναι; Σε αυτήν την περίπτωση μας ενδιαφέρει το πρόσωπο του άλλου, αυτού που μας βλέπει. Δεν με το πόσο καλά παίζεται ένας ρόλος, αλλά με το τι αφηγείται σε αυτόν που μας ακούει. Και αυτή ίσως είναι η διαφορά του κοινωνικού θεάτρου από το θέατρο ρεπερτορίου. Εδώ αυτό που μας απασχολεί είναι τι αφηγούμαστε στον άλλον. Θα τον μετακινήσουμε, θα του αγγίξουμε την ψυχή; Και ποιος είναι αυτός ο άλλος; Γιατί η ιστορία πάντα προσαρμόζεται στον αγώνα που κάνει. Επίσης, το κοινωνικό θέατρο πρέπει να δίνει ελπίδα, φως, να τονώνει.
Ι: Δεν είναι μόνο ένα «κατηγορώ», «κατηγορώ» την κοινωνία, για παράδειγμα, αλλά δίνει ένα φως, ένα πάτημα για να πας παραπέρα.
Η: Δεν περιγράφουμε δηλαδή μόνο το κακό που συμβαίνει γύρω μας. Και σε αυτό χρειάζεται πολύ το χιούμορ. Εγώ την λέξη «ελπίδα» έχω αρχίσει και την ξανά αγαπάω.
Πώς βιώνουν οι ασθενείς τη δράση αυτή κατά τα λεγόμενα τους ή και κατά τα μη λεγόμενα τους; Θέλετε να μοιραστείτε κάποιες εντυπώσεις του μαζί μας;
Η: Μερικοί άνθρωποι το βιώνουν ως ένα πράγμα τεράστιο, γιατί μπορεί να βρίσκονται σε τέτοιο σημείο της ζωής τους, ίσως λίγο πριν φύγουν, που όλα είναι επείγοντα, μεγάλα και τα επαναπροσδιορίζουν από την αρχή. Όταν πετυχαίνει είναι κάτι μεγάλο…
Ι: Δεν μπορούμε να ξέρουμε απόλυτα και με ακρίβεια πώς εκείνοι το βιώνουν. Όμως καθώς όλη η διαδικασία είναι πολύ ζωντανή, η ανατροφοδότηση είναι άμεση, αντιδράσεις υπάρχουν άμεσα και καθόλη την διάρκεια της παράστασης, γιατί οι άνθρωποι μπορούν να συμμετέχουν. Επειδή είναι τόσο έντονα όλα αυτά που ζούμε μέσα σε αυτό το σαραντάλεπτο ή όση ώρα αυτό διαρκέσει, δύσκολα μπορώ να σου μεταφέρω αυτό το οποίο συμβαίνει. Σίγουρα όμως συμβαίνει μια «μετακίνηση» και από τις δύο πλευρές και το καταλαβαίνουμε από την κατάσταση που επικρατεί μετά την παράσταση, από αυτό που μένει στο θάλαμο, από τα βλέμματα ακόμα. Υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις, όπως μια φορά που μας κάλεσαν σε ένα ογκολογικό νοσοκομείο για έναν μεγάλο άνθρωπο που μόλις την προηγούμενη μέρα διεγνώσθη με καρκίνο και ήθελε να παίξουμε την παράσταση. Εκείνος ετοίμασε τον θάλαμο, κάλεσε όλη του την οικογένεια και ήθελε η παράσταση να παιχτεί ως δώρο, ως παρακαταθήκη, ήτανε όλοι εκεί.
Η: Ήταν, λοιπόν, μια στιγμή για όλους τους. Και για όλους μας. Έχουν συμβεί και τέτοιες καταστάσεις. Όπως λέει και η Ιφιγένεια, αυτό είναι άρρητο και ανεκδιήγητο, είναι όπως όταν αισθάνεσαι κάτι μεγάλο που αν το ονομάσεις χάνει την ουσία του. Αυτό που αξίζει να αναφερθεί είναι πως στο τέλος αγαπιόμαστε όλοι, είναι μια πολύ τρυφερή εμπειρία. Πολύ. Κάθε μέρα η ζωή μας αλλάζει. Το θέμα είναι πώς όλο αυτό που ζούμε εκεί το πρωί το φέρνουμε στην συνέχεια και στην ζωή μας ή πόσο γρήγορα μπορεί να το ξεχάσουμε.
Υπάρχουν φορές που ο ασθενής εμπλέκεται ενεργά στην διαδικασία, παίρνοντας κάποιο ρόλο για παράδειγμα;
Ι: Οι παραστάσεις, αυτές οι «θεατρικές επισκέψεις», δεν είναι διαδραστικές. Δεν καλούμε τον θεατή επί τούτου να συμμετάσχει ενεργά στην παράσταση. Αρχικά βασίζουμε όλα όσα κάνουμε σε ιστορίες, παράλληλα όμως αυτοσχεδιάζουμε πάνω στον άξονα των ιστοριών. Δηλαδή έτσι κι αλλιώς υπάρχει κάποια ελευθερία από μόνη της ως συνθήκη, και ο θεατής έχει την δυνατότητα να συμμετάσχει με όποιον τρόπο θελήσει στην παράσταση, όπως με το να πει κάτι ή ακόμα και να σηκωθεί εάν το επιθυμεί και εμείς με τον τρόπο μας ό,τι κάνει το εντάσσουμε στην παράσταση.
Η: Τελικά ο ασθενής είναι ένας αυτόπτης μάρτυρας μπροστά σε κάτι που συμβαίνει, αλλά σίγουρα δεν είναι ο κλασσικός θεατής όπως τον ξέρουμε. Για εμάς ο ασθενής έχει πρόσωπο, όνομα. Κατά αρχήν αυτό που κάνουμε εμείς είναι ένα επισκεπτήριο.
Ι: Δεν φθάνουμε εμείς σα να λέμε «ήρθε το Θέατρο» και άρα υπάρχει μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε εμάς και στον θεατή. Γινόμαστε όλοι ένα. Με ό,τι και αν αυτό σημαίνει.
Η: Πολλές φορές δηλαδή φθάνουμε σε σημείο να παίζουνε οι θεατές και εμείς να παρακολουθούμε αυτό που συμβαίνει. Είναι μια «συνάντηση».
Πώς πιστεύετε πως συνδέεται ο ρόλος του θεάτρου με την «υγεία» και την «ασθένεια» στην ζωή του ανθρώπου; Πώς αντιμετωπίζει το θέατρο ένας άνθρωπος που θεωρείται υγιής ή ασθενής αντίστοιχα;
Η: Θα απαντήσω σε αυτό λέγοντας πως η ασθένεια δεν είναι μόνο κακό πράγμα. Έχουμε γνωρίσει πολλούς ασθενείς που επωφελήθηκαν από την ασθένεια τους πολύ περισσότερο από άλλους που θεωρούν τον εαυτό τους υγιή. Παρατηρείς τρομερή ζωή μέσα στο νοσοκομείο και όταν βγαίνεις από το νοσοκομείο βλέπεις πόσο δύσκολα είναι. Αυτό που θα πω δεν θα ήθελα να ακουστεί γραφικό, όμως υπάρχει και μια τέτοια πλευρά στην κατάσταση. Σίγουρα είναι τρομερό πράγμα το να αρρωσταίνεις, παρόλα αυτά ο ασθενής έχει κάποιον χρόνο, στον οποίο μπορεί να έρθει σε ρήξη με τον εαυτό του, να σκεφτεί την ζωή του, να μιλήσει σε ανθρώπους που αγαπάει. Ο συγγενής συνήθως είναι ο «υγιής» άνθρωπος και σε αντιδιαστολή με την κατάσταση του ασθενούς είναι σα να «συγκρούεται» η ζωή με τον θάνατο. Αλλά ο θάνατος είναι ένα οργανικό πράγμα. Αυτό μπορεί να ακούγεται θεωρητικό αλλά εμείς το βιώσαμε. Είδαμε και νιώσαμε την γλύκα αυτού του πράγματος, την μετάνοια. Έχουμε από τη μία γνωρίσει ανθρώπους που εξέπεμπαν τρομερό φως και μας έδωσαν πολύ μεγάλη δύναμη, και από την άλλη και την μικροπρέπεια που μπορεί υπάρχει έξω από το νοσοκομείο. Βέβαια και στο νοσοκομείο θα δεις ανθρώπους που θύμωσαν επειδή αρρώστησαν και δεν πετυχαίνουν αυτό για το οποίο μιλάμε τώρα. Όλα αυτά απλώς τα παρατηρείς, δεν μπορείς να απαντήσεις.
Ι: Υπάρχουν όλα. Αλλά η σχέση των συγγενών με τους ασθενείς είναι ακριβώς αυτή η «σύγκρουση» ζωής και θανάτου για την οποία μιλήσαμε, όπου δεν αντέχει ο άλλος να πιστέψει πως ο θάνατος είναι τόσο κοντά, δίπλα.
Η: Πάντως για εμάς έχουν αλλάξει όλες αυτές οι λέξεις. Θάνατος, καρκίνος, νοσοκομείο, αρρώστια.
Ι: Γιατί και η ζωή συνεχίζεται. Δεν σταματάει εκεί. Δεν σταματάει στην ανακοίνωση ότι «ασθενείς κατά τον τάδε τρόπο», συνεχίζεται και ενδεχομένως κερδίζεται.
Επομένως έχετε παίξει αρκετές φορές στις οποίες είναι παρόντες συγγενείς των ασθενών-θεατών;
Ι: Ναι, αρκετές. Βιώνουμε συνέχεια το να υπάρχει κάποιος ασθενής σε τελικό στάδιο και οι γύρω του να τον έχουν θρηνήσει ήδη. Προστίθεται στον αγώνα του και η προσπάθεια να παρηγορήσει τους κοντινούς του ανθρώπους. Το έχουμε συναντήσει και με πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι μετά από ατύχημα καθηλώθηκαν με αναπηρία. Πολλές φορές, λοιπόν, ειδικά στις τελευταίες περιπτώσεις, οι οποίες συνήθως είναι και μη αναστρέψιμες, τυχαίνει να παίζουμε στο θάλαμο και να υπάρχουν και οι συγγενείς στο δωμάτιο. Και επίσης πολλές φορές υπάρχουν περιπτώσεις συγγενών, στους οποίους έχει συσσωρευτεί η κούραση και ο θυμός, να μην θέλουν να παιχτεί η παράσταση, δηλαδή να έχουν μεγαλύτερη αντίρρηση αυτοί από τους ασθενείς. Αυτό είναι κάτι που συναντάμε συχνά. Αλλά στο τέλος βλέπεις να γελούν, να χαλαρώνουν κι εκείνοι…
Η: Και πολλές φορές οι συγγενείς το είχαν και μεγαλύτερη ανάγκη. Δηλαδή υπάρχουν φορές που ο ασθενής κοιτάει τον συγγενή και συγκατανεύει. Βλέπει πως και εκείνος καταλαβαίνει τώρα. Μα όλοι είμαστε «ασθενείς». Πάντως εγώ μετά το «Επισκεπτήριο» όπου και να παίζω αισθάνομαι πως όλοι είμαστε ασθενείς, δεν υπάρχει καμία διαφορά μέσα μου.
Το «Επισκεπτήριο» συνδέεται με την έννοια της δραματοθεραπείας κατά την γνώμη σας; Θα την χαρακτηρίζατε ως μια «δραματοθεραπευτική διαδικασία;
Ι: Σε θεωρητικό επίπεδο ενδεχομένως να υπάρχει μια σύνδεση, όμως στην δράση αυτή δεν έχουμε τους στόχους που μπορεί να υπάρχουν στην δραματοθεραπεία. Υπάρχει μια καθαρή θεατρική πρόθεση και γίνεται μια ανθρώπινη συνένωση με τον κόσμο και από εκεί προκύπτει ό,τι προκύπτει.
Έχετε όνειρα ή σχέδια για μελλοντικές δράσεις σας με παρόμοιο κοινωνικό περιεχόμενο;
Ι: Τώρα ασχολούμαστε με το «Επισκεπτήριο» και δεν σκεφτόμαστε άμεσα κάτι άλλο. Θα συνεχιστεί και καλώς εχόντων των πραγμάτων με το νέο έτος θα γίνουν αλλαγές στο υλικό μας, στο ρεπερτόριο μας.
Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι σε όσα έχουμε πει μέχρι στιγμής;
Η: Αυτό που θα ήθελα εγώ να μείνει είναι πως θαυμάσαμε πολλούς ανθρώπους σε αυτό το σύστημα υγείας έτσι όπως είναι. Δηλαδή ανατράπηκε μέσα μας ό,τι ακούγαμε πριν από αυτή την δράση για το προσωπικό. Σίγουρα είναι ένα «άρρωστο» σύστημα, παρόλα αυτά να ακουστεί και το ότι υπάρχουν μέσα σε αυτό και άγιοι άνθρωποι. Ειλικρινά το λέω, είτε είναι ιατροί είτε είναι νοσηλευτές, ή οποιοσδήποτε δουλεύει σε αυτά τα νοσοκομεία. Είναι απίστευτο το πώς αυτή η χώρα υπάρχει.
Ι: Γιατί υπάρχει ακριβώς λόγω αυτών.
Η: Και είναι αδικία να μην τιμάμε και τους ανθρώπους αυτούς.
Εάν ενδιαφέρεστε να επικοινωνήσετε με τους ηθοποιούς του «Επισκεπτηρίου» αυτά είναι τα τηλέφωνα επικοινωνίας τους:
Ιφιγένεια Γρίβα: 6945580664
Ηλίας Κουνέλας: 6955560403
Στέλιος Ανδρονίκου: 0035799679579