ΕΥΘΥΜΗΣ ΜΑΥΡΕΠΗΣΚείμενο: Ευθύμης Μαυρεπής
Φοιτητής Ιστορίας και Αρχαιολογίας/ Ιστορίας της Τέχνης
Εάν αναζητήσει κάποιος πληροφορίες σχετικά με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον ναζισμό σε ιστορικά βιβλία και άρθρα, θα παρατηρήσει ότι σε ορισμένα από αυτά επισημαίνεται ως προοπτική ή δυναμική και σε άλλα ως καταστροφικός και ολέθριος. Στην τελική, η ιστορία ενδείκνυται πολλών και διαφορετικών αναγνώσεων, τα συμπεράσματα της όμως είναι καθολικά και αδιαμφισβήτητα. Η «ιστορική επιστήμη», η οποία μελετά τα απτά γεγονότα, έχει αποφανθεί με ασφαλή συμπεράσματα τόσο για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όσο και για τις ιδεολογικές καταβολές του. Η εμπειρία μου έχει διδάξει πως για να αξιολογήσω και για να εκμαιεύσω πολύπλευρα συμπεράσματα για το «ιστορικό γίγνεσθαι», πρέπει να ανατρέχω στην έγκυρη και γνωστικά εμβριθή ιστορία. Άλλωστε, η καθημερινότητα μας έχει εξοικειώσει με τις φασιστικές πρακτικές και με την νεοναζιστική ρητορική. Ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία πλέον κατακλύζουν τις ζωές μας, υπενθυμίζοντας αφοπλιστικά πως το «φασιστικό τέρας» ανασαλεύει και μας φέρνει αντιμέτωπους με την συνείδηση μας. Ο Φασισμός και ο Ναζισμός αποτελούν κεφάλαιο της ιστορίας που δεν έκλεισε ποτέ. Αντιθέτως, μερικές από τις πιο σκοτεινές σελίδες του γράφονται ως και σήμερα.
Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ σημείωσε χαρακτηριστικά για το «Έπος του ‘40»: “Στο εξής πρέπει να λέμε όχι ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες.” Είναι κάτι που συχνά ακούω με κάθε αφορμή, που παραληρηματικά ηχεί σε ακροδεξιά ακροατήρια. Ο ακρότατος μεγαλοϊδεατισμός και η ακατάπαυστη φαιδρολογία των «ευπατρίδων» θιασωτών και υμνητών του φασιστικού και ναζιστικού σκότους όμως, που καπηλεύεται και υφαρπάζει την δήλωση αυτή, στηλιτεύει και εκμηδενίζει την οντολογική της ύπαρξη. Εάν ο Τσόρτσιλ γνώριζε πως η φράση του αυτή θα αποτυπωνόταν στην συνείδηση του νεοναζί Έλληνα ως τεκμήριο της φυλετικής ανωτερότητας του και του επαρμένου εθνικισμού του, σίγουρα θα ανασκεύαζε.
Ο νεοναζί Έλληνας, εξάλλου, εξαίρεται με τέτοιου είδους δηλώσεις και καταφέρνει να μεταστρέψει την έξαρση αυτή σε βία. Είναι ο ίδιος νεοναζί Έλληνας, που θα παραλάβει με την γαλανόλευκη! Ανάμεσα στους κυματισμούς της, δεν θα καταφέρει να διακρίνει ποτέ τις συλλαβές της λέξης «ελευθερία». Εξάλλου συνήθισε να το κάνει από τα μικράτα του. Ο Έλληνας που αυτοπροσδιορίζεται ως «Έλληνας» εντός των συνόρων του, στα όρια της επικράτειας του! Έτσι αντιλαμβάνεται εκείνος το τι θα πει Ελλάδα! Μια Ελλάδα, ασφυκτικά κεκλεισμένη και περικυκλωμένη από άρματα μάχης και όπλα… Ενώ έξω από αυτήν, βρίσκεται ο πάσα γης εχθρός, ο βάρβαρος, ο πας μη Έλλην. Ήσυχος πως τα σύνορά του είναι φυλαγμένα από τον εχθρό, πως στρατιές επαγρυπνούν ετοιμοπόλεμες προκειμένου να απωθήσουν κάθε εισβολή. Ζει με τον εχθρό μέσα στην καρδιά του, στην συνείδηση του. Μέσα στο νου του ή τουλάχιστον μέχρι εκεί που πάει ο νους του. Δεν τον έμαθε εξάλλου, να πηγαίνει παραπέρα, να βλέπει παραπέρα. Μονάχα μέχρι τα ορατά σύνορα, εκεί στα ακριτικά. Στα ακραία αν, θες καλύτερα. Επαναπαύτηκε και άφησε τα σύνορα του ίδιου του εαυτού ακάλυπτα, ανοιχτά. Έτσι και ο εχθρός τον άλωσε!
Ένας εχθρός που ζει στην καθημερινότητά του…
Ο πάλαι ποτέ εχθρός, που έγινε «φίλος»! Σύμμαχος και καθοδηγητής της ζωής του! Για ποιον άραγε μιλάω; Φασισμός και ναζισμός. Νίκησε εκεί, που ο εκκολαπτόμενος φασίστας γεννήθηκε. Κατακυρίευσε ότι πιστεύει, ότι πράττει. Ασφαλής από τον εξωτερικό εχθρό και μη έχοντας να πολεμήσει κάποιον, ο νεοναζί Έλληνας έμαθε να θεωρεί εχθρό οποίον συναντά ένδοθεν. Εχθρός του είμαι εγώ, εσύ, εκείνος! Ο διαφορετικός, ο αλλόθρησκος, με διαφορετικό χρώμα, από άλλη φυλή, μιλώντας σε άλλη γλώσσα, με άλλα έθιμα, με αντίθετη πολιτική άποψη, με αλλότρια στάση ζωής, με άλλο σεξουαλικό προσανατολισμό! Δεν παρατήρησε πότε, πως στην γαλανόλευκη κυματίζουν εννέα ρίγες. Αν όχι ξεχωριστές, τουλάχιστον μοναδικές! Κάθε μία και μια διαφορετική συλλαβή του Ελευθερία ή Θάνατος. Εννέα ρίγες, που καθεμία έχει πάνω της κάθε ξεχωριστό άνθρωπο που ζει στην χωρά αυτή. Έστω και μια αν λείψει, τότε θα πάψει να θυμίζει Ελλάδα. Όλες μαζί και όχι μία, σχηματίζουν το μοτίβο της «περηφάνιας». Δεν είναι μάλιστα και λίγες οι φορές που ο «υπερπατριώτης», δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει την σημαία του σε πράξεις μίσους, να την κάνει «όπλο» του σε εγκλήματα. Την σημαία που φέρει πάνω της την έννοια «Ελευθερία», να την στρέψει κατά της ίδιας της «ελευθερίας». Το κοντάρι της σημαίας του νεοναζί είναι βαρύ και ξύλινο σαν ρόπαλο. Η σημαία του Νεοναζί – δες αποφεύγω να πω γαλανόλευκη- θα συνθλίψει το κεφάλι κάποιου «διαφορετικού», θα σπάσει την βιτρίνα από το μαγαζί κάποιου αλλοδαπού, θα πλήξει την ίδια δημοκρατία. Η σημαία του Νεοναζί, μαύρη, αιματοβαμμένη, έτοιμη να προκαλέσει πόνο και δυστυχία!
Και κάπου εδώ επιστρέφω στον Τσόρτσιλ. Ως εν δυνάμει ιστορικός, γνωρίζω την σημασία του νικηφόρου ελληνοϊταλικού πολέμου για την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων (λειτουργώντας ως ανάχωμα και αντιπερισπαστικός παράγοντας που ετεροχρόνισε την Γερμανική επίθεση στην Ρωσία) και για την συνεισφορά στην παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων. Από ιστορική σκοπιά, προσεγγίζοντας αμερόληπτα αλλά και με επιστημονική αρτιότητα, οι Έλληνες πατριώτες πολέμησαν το ’40 ως ήρωες.
Πολέμησαν όμως ποιον;
Και εδώ η ακροδεξιά παραφιλολογία όπως είναι φυσικό, δεν δύναται να απαντήσει. Εν έτει 2016, κάθε πολίτης με ευθιξία και ορθή ιστορική μνήμη, οφείλει να απαντά πως: “οι Έλληνες ήρωες του ’40 πολέμησαν τον Ιταλό φασίστα. Με αυταπάρνηση ρίχθηκαν στην μάχη κατά των κτηνωδών σχεδίων της Ναζιστικής Γερμανίας.” Έτσι αρμόζει να απαντήσει, απέναντι στον φίλα προσκείμενο και ιδεολογικά συγγενή Έλληνα νεοναζί/ φασίστα, που η ιστορική ημιμάθεια και συμπλεγματική μικροπρέπεια του, τον οδήγησε στο εσφαλμένο συμπέρασμα πως: “οι Έλληνες πολέμησαν ηρωικά, απλά τον Ιταλό κατακτητή και τον σύμμαχο του Γερμανό”. Εν έτη 2015, το «Έπος του ‘40» είναι η παρακαταθήκη, το νικηφόρο παράδειγμα ενάντια στην Φασιστική και Ναζιστική λαίλαπα. Μια μάχη πρώτα και πάνω απ όλα είναι ιδεολογική και εν συνεχεία εδαφική ή αμυντική! Μια μάχη που εκ των πραγμάτων μαίνεται ακόμα στα μικρά και καθημερινά! Ο φασισμός της μικροπρέπειας, όπως λέω. Γιατί εξάλλου ο φασισμός στα «Μεγάλα» ηττήθηκε, παραμονεύει όμως στις καρδιές των ανθρώπων. Ως συντονισμένος ψίθυρος στις συνειδήσεις τους…
Είμαστε άραγε καταδικασμένοι να βλέπουμε την Ιστορία να επαναλαμβάνεται;
Σημασία έχει να καταλάβουμε πώς μπορούν ν’ αλλάξουν τα πράγματα, όχι πώς θα επαναληφθούν. Οι εμπειρίες που διαμορφώνουν το παρόν μας, οι ιδέες που κυκλοφορούν γύρω μας, δεν οφείλονται σε παρθενογένεση. Πόσο μάλλον τα τελευταία χρόνια, που ο φασισμός και ο ναζισμός συγκαλύπτεται με πλακάτ σε κομματικές εκδηλώσεις, μεταγράφεται ως σύνθημα σε δρόμους και τείχους αλλά κυρίως ως ψίθυρος στις ζωές μας. Υπάρχουν κάποιες φράσεις, όπως αυτή του Τσόρτσιλ, που ακόμα και αν κάποιος τις πει, δεν του είναι απόλυτα κατανοητές και αγνοεί πώς αποκρυσταλλώθηκαν. Εντούτοις, έχουν θρονιαστεί στη συλλογική συνείδηση και συχνά επικαιροποιούνται για να υποστηρίξουν σκωπτικά συμπεράσματα. Φυσικά, η ιστορική πραγματεία φρόντισε να συγκαταλέξει στα «μαύρα γράμματα» τόσο τον φασισμό όσο και τον ναζισμό. Αν πολλοί παραμονεύουν για να αναβιώσουν αυτό το «ιστορικό σκότος», αναρωτιέμαι, θα τους αφήσουμε;
Και θα μου πεις τώρα, το «Όχι» ένας φασίστας σε φασίστα δεν το είπε; Για ποιες ιδεολογίες μιλάς; Με ιστορική ακρίβεια η απάντηση του, ήταν: «Alors, c’est la guerre- Λοιπόν, έχουμε πόλεμο». Για το «Όχι» του Μεταξά, ας μιλήσει καλύτερα ο Γ. Σεφέρης: “Όταν ήρθε η 28η, δεν μπόρεσε να ιδεί [ο Μεταξάς] ότι τότε μόνο, και όχι στις εορτές του Σταδίου, ολόκληρος ο λαός ήταν μαζί του, μαζί με την απάντηση που έδωσε στον Grazzi την αυγή. Δεν μπόρεσε να καταλάβει ότι η ημέρα εκείνη δεν επικύρωνε αλλά καταργούσε την 4η Αυγούστου”