Σεξισμός: Πόσο ενισχύεται από τις ίδιες τις γυναίκες;

Συντάκτρια: Κατερίνα Τσιτούρα
Φιλόλογος

---

Πριν από κάποιες μέρες παρευρέθην σε φιλική συντροφιά και με έκπληξη άκουσα μια καλεσμένη γύρω στα 35 να υποστηρίζει με στόμφο που θα ζήλευε και ο πιο παθιασμένος σωβινιστής της δεκαετίας του 30 ότι ‘μια γυναικά μετά τα 40 θεωρείται χαμένη υπόθεση’. Η συγκεκριμένη φράση με έκανε ν’ αναρωτιέμαι : ‘ Αν οι φεμινίστριες, πίσω στο χρόνο, ‘έκαιγαν τα σουτιέν τους’ , μήπως απλώς ενοχοποιούσαν τον ερωτισμό τους , αμελώντας να κάψουν τις αληθινές ρίζες ανόητων προκαταλήψεων;’ . Και, επίσης: ‘ Αποτελεί, άραγε, ο σεξισμός μια έννοια που οφείλει την εξαιρετική της ανθεκτικότητα στη χαμηλή αυτοεκτίμηση ορισμένων εκπροσώπων του θηλυκού γένους;’

Σε περίπτωση που ανατρέξεις στο λεξικό σου θα διαπιστώσεις ότι ο σεξισμός ταυτίζεται με την αντίληψη πως τα άτομα ενός φύλου υστερούν σε διανοητική ή άλλη ικανότητα από εκείνα του άλλου φύλου. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει το ιδιαίτερο είδος καταπίεσης που ασκείται σε βάρος των γυναικών και εμπερικλείει δύο έννοιες: Η πρώτη ότι η γυναίκα είναι λιγότερο σημαντική από τον άντρα και η δεύτερη ότι ο ρόλος της περιορίζεται στην προσφορά ευχαρίστησης και υποστήριξης στο σύντροφο-σύζυγο.

Σκέψου το λίγο… Η Σταχτοπούτα απέδρασε από τη μίζερη ρουτίνα της με μοναδικό όχημα την αστραφτερή της εμφάνιση. Ήταν εκείνη ακριβώς η εμφάνιση που προσέλκυσε το ενδιαφέρον του γοητευτικού πρίγκιπα και λειτούργησε ως το απόλυτο εισιτήριο για μια καθημερινότητα πασπαλισμένη με τη χρυσόσκονη παραμυθιού. Η κακιά μητριά της Χιονάτης πορευόταν με την αγωνία για το αν κάπου κάποτε θα γεννηθεί μια ύπαρξη με ανώτερο φυσικό κάλλος από το δικό της. Φαίνεται, συνεπώς, ότι η ευτυχία συνδέεται άρρηκτα με το αψεγάδιαστο δέρμα, τους γραμμωμένους κοιλιακούς και τις θελκτικές καμπύλες.

Ωστόσο, εάν εκπροσωπείς το αντίθετο φύλο, δύνασαι να ανασάνεις με ανακούφιση, εξαιρώντας τον εαυτό σου από τον παραπάνω κανόνα. Ναι, καθόλου δεν θέλω να ανησυχείς. Εσύ μπορείς να δεις τη μορφή σου να γεμίζει βαθιές ρυτίδες, αφού θα τις εξωραϊσουμε με την ευγενική συνδρομή του επιθετικού προσδιορισμό ΄γοητευτικές’. Θα προσδίδουν κύρος, δύναμη, εμπειρία. Σύμφωνοι μέχρι εδώ; ‘Όσο για τα στρώματα λίπους που διακρίνω κάτω από το μάλλινο πουλόβερ σου…Μην αγχώνεσαι … Τι θα έλεγες να τα βαφτίσουμε ‘ευζωία’; Ναι, αυτό θα κάνουμε. Είσαι ένας άντρας που ξέρει να απολαμβάνει τις μικροχαρές, όσες τουλάχιστον εισχωρούν στις ενισχυμένες δόσεις σοκολάτας και στους ακατέργαστους υδατάνθρακες.

Τώρα, εάν φτάσεις αισίως τα πενήντα σου χρόνια και βρεις την αφεντιά σου να επιδεικνύει στις σχέσεις μια ανωριμότητα που θα φθονούσε και ο Πίτερ Παν στα πρώτα του βήματα, χαλάρωσε σε παρακαλώ.. Αυτή η ανωριμότητα αποτελεί απλώς αναπόσπαστο κομμάτι της αιωνίως νεανικής και άπιαστης γοητείας σου. Πως να στο θέσω καλύτερα; Ανήκεις στους ανυπότακτους, σιτεμένους ιππότες, που περιφέρονται στα μπαράκια της πόλης αναζητώντας αιθέριες υπάρξεις για να τους μεταδώσουν γενναιόδωρα λίγη από τη σοφία των γκρίζων κροτάφων. Στην αντίστοιχη, βέβαια, περίπτωση που είσαι γυναίκα ίδιας ηλικίας, ανύπαντρη, χωρίς παιδιά και τολμάς να διεκδικήσεις το δικαίωμα στην ελεύθερη σεξουαλική έκφραση, τότε φυσικά αποτελείς μονάχα μια αξιοθρήνητη οντότητα που αναζητά απελπισμένα παρηγοριά στο κατώφλι των τρομαχτικών γηρατειών.

Διακρίνεις κάποια ανισότητα μέχρι εδώ; Δε νομίζω… Το ακόμη πιο παράδοξο, ωστόσο, ταυτίζεται με το γεγονός ότι φορείς των παραπάνω αναχρονιστικών απόψεων κρύβονται ακόμη και πίσω από καλοσιδερωμένα κοστούμια, αβρούς τρόπους, φιλελελεύθερες πολιτικές πεποιθήσεις, διδακτορικές διατριβές. Κρύβονται, όμως, και πίσω από τόσες γυναίκες που κυκλοφορούν εκεί έξω και που, με άνεση, ακόμη και μικρή δόση περηφάνιας, αναπαραγάγουν τον σεξισμό. Είναι όλες εκείνες που, κάπου στην πορεία, πείστηκαν πως η αληθινή τους αξία απορρέει από την αρσενική επιδοκιμασία. Πολλές διαθέτουν μόρφωση και απολαμβάνουν την επαγγελματική καταξίωση. Ωστόσο, κανένα πτυχίο δεν μοιάζει να εισχωρεί στα έγκατα της ύπαρξης τους για να εξουδετερώσει, ή έστω να μετριάσει, το βαθύ σύμπλεγμα κατωτερότητας.

Θυμήθηκα εκείνον τον τύπο που, ένα βράδυ με άφθονο κρασί και λαχταριστούς μεζέδες, ερμήνευε τον γάμο νεαρών καλλονών με ώριμους κύριους ως μια δίκαιη ανταλλαγή αγαθών. “Εξάλλου μια γυναίκα πορεύεται πάντα με βασικό της όπλο την ομορφιά και ένας άντρας την δύναμη”, υπήρξε η κατακλείδα πρόταση του πύρινου λόγου. Η συνοδός του δίπλα χαμογελούσε αυτάρεσκα, καθώς εκείνη ευτυχώς είχε προλάβει να συνάψει τη σωτήρια συμφωνία ,προτού επέλθει η ημερομηνία λήξης της. Μια σταγόνα ομορφιάς και μιαν άλλη οικονομικής ευρωστίας ισοδυναμούν, άραγε, με έναν ευτυχισμένο γάμο; Όσο για την αυτοεκτίμηση, ίσως κρίθηκε περιττή στην παρασκευή του παραπάνω κοκτέιλ …

 

Και ο κόσμος θα συνεχίζει να προχωρά με εμάς αλλά και χωρίς εμάς Το φάντασμα του σεξισμού θα εγκαταλείψει τα υπόγεια των συνειδήσεων μας μονάχα μόλις εμείς αντικρίσουμε κατάματα την αληθινή αξία του ανθρώπου, εκείνου που ζει, ονειρεύεται, απογοητεύεται, ελπίζει, πέφτει μα και ξανασηκώνεται. Είναι ένας τελικά. Δε γνωρίζει φύλο, χρώμα, εθνικότητα. Δεν αλλοιώνεται από τη φθορά του χρόνου, μονάχα από τα φθαρμένα μυαλά. Δεν αποκτά υπόσταση από ευκατάστατους γάμους και προστατευτικές αγκαλιές αφού κλείνει στα ελεύθερα χέρια του το σύμπαν ατόφιο.

---

Το βραβείο Billboard για τη γυναίκα της χρονιάς 2016 απονεμήθηκε σε μια καλλιτέχνιδα που εδω και δεκαετιές πρωταγωνιστει στη παγκόσμια μουσική σκηνή. Το όνομά της Madonna. Μια προσωπικότητα αμφιλεγόμενη μα και ένα ίνδαλμα που αντέχει στο χρόνο. Ο λόγος της τόσο διαφορετικός και αληθινός αγγίζει τα παραμύθια πίσω από τη χρυσόσκονη τους και τολμά να φέρει στο φως δράκους και πνιχτά κλάματα. Τα δάκρυα και οι απώλειες πίσω απο τα φλας των φωτογράφων, η πικρία για ένα σύστημα τόσο σεξιστικό όσο και η ίδια η κοινωνία μας και η πίστη σε εκείνον τον εαυτό που πολεμά και τελικά κερδίζει. Μια ομιλία τόσο δυνατή όσο και οι άνθρωποι που δίεψευσαν τις προφητείες και έγραψαν με τη δική τους πένα το πεπρωμένο τους.

---

Cellins Cobuild English Language Dictionary – London and Glasgow, 1987.