Θάρρος ή αλήθεια;

Συντάκτης: Ευθύμης Μαυρεπής
Φοιτητής Ιστορίας και Αρχαιολογίας/ Ιστορίας Τέχνης
Επιμέλεια: Ίριδα Γουδέλη
Εκπαιδευτικός

Τι συμβαίνει με τα ψέματα; Γιατί τα λες; Σε ποιους τα λες; Ποιοί θες να σε πιστέψουν;  Θάρρος ή αλήθεια;

Εγώ δεν καταλαβαίνω τον διαχωρισμό. Θέλει θάρρος για να πεις την αλήθεια. Όμως μερικές φορές θέλει περισσότερο θάρρος για να την ακούσεις. Γιατί η αλήθεια είναι, πως η αλήθεια πονάει. Αναλογίσου λοιπόν, πως αν μια φορά η αλήθεια πονάει, τότε φαντάσου ότι το ψέμα πονάει διπλά. Είναι ανάλογο της προσπάθειας που έκανες για να το δημιουργήσεις και του χρόνο που σπατάλησες προκειμένου, σκωπτικά να πείσεις.

Ξέρω μπορεί να πεις, ότι δεν λες «ψέμματα». Όμως και η προσπάθεια σου, να  πείσεις πως κάτι είναι «αλήθεια», μετράει και πονάει το ίδιο.  Σίγουρα η αλήθεια δεν είναι εύκολο πράγμα. Όπως επίσης ξέρω και πως δεν λέγονται όλα. Γι’ αυτό καλύτερα πολλές φορές δεν χρειάζεται να μιλήσεις. Το παράξενο βέβαια με τα ψέματα, είναι πως τα δημιουργούμε νομίζοντας ότι θα κάνουν την ζωή μας πιο εύκολη. Σαν φτάσει όμως, η ώρα να αποκαλυφθούν τότε η ζωή μας γίνεται ακόμα πιο δύσκολη. Γιατί το καλό με τα ψέματα, είναι ότι αναιρούνται λογικά.

Όσο και αν η καρδιά θέλει, μια φορά να τα πιστέψει, όσο και αν οι αισθήσεις σου πλανιόνται εύκολα, όσο και αν έχεις ανάγκη να τα ακούσεις, όσο και αν τα ώτα σου είναι ευήκοα, η εσωτερική φωνή σου γρήγορα θα αντιδράσει, θα φωνάξει πως «όλα ήταν ψέμα», αλίμονο αν της εναντιωθείς.  Όσο κι αν εκτιμούμε βέβαια, την ειλικρίνεια, τη διαφάνεια και την ακεραιότητα, συμβαίνει σε όλους μας να βρεθούμε κάποιες φορές στη θέση του «Πινόκιο».  θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι όλοι οι άνθρωποι λέμε ψέματα, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο, άλλοι μικρότερα και άλλοι μεγαλύτερα, άλλοι σοβαρότερα και άλλοι αγαθότερα.

Μερικοί λένε αυτό που σκέφτονται, καμία φορά και αυτό που αισθάνονται. Και αυτό είναι ότι πιο αληθινό.  Κάποιοι επιλέγουν να πουν αυτό που πρέπει. Και τις περισσότερες φορές είναι ψέμα. Ενώ άλλοι, προτιμούν να μην μιλήσουν καθόλου. Και αυτό είναι το πιο ειλικρινές. Βλέπεις, πάντα η επιλογές σου είναι τρεις. Είτε θα πεις την αλήθεια. Είτε  θα σκαρφιστείς κάποιο ψέμα. Είτε ακόμα καλύτερα θα είσαι ειλικρινής. Και θα μου πεις τώρα, κάποιος που είναι ειλικρινής δεν λέει την αλήθεια; Και έχεις δίκιο. Πράγματι, αυτός που είναι ειλικρινής λέει την αλήθεια. Αλλά προσέχει πάντα πως θα την πει. Η αλήθεια, είναι πάντα ατόφια, αφτιασίδωτη, μερικές φορές άκομψη και σχεδόν πάντα κοφτερή. Αντίθετα η ειλικρίνεια, είναι η αρετή που επιτάσσει την αλήθεια να ειπωθεί την κατάλληλη στιγμή και με τον πιο ανώδυνο τρόπο. Και αν πάντα η αλήθεια λέγεται, το αργά ή γρήγορα εξαρτάται. Και εξαρτάται από σένα. Δεν υπάρχει τίποτα πιο αντιπαραγωγικό και άγονο, από μια αλήθεια που δεν λέγεται στον σωστό χρόνο.

Εξάλλου, αν δεν είσαι «φιλόσοφος», απλά εκφέρεις μια οπτική η οποία μπορεί εν μέρει να βασίζεται στην αλήθεια, αλλά σε καμία περίπτωση δεν την περιγράφει στο σύνολο της. Ο Σωκράτης και αργότερα ο μαθητής του Πλάτωνας, θεωρούσαν ως μοναδική αποστολή της φιλοσοφίας, την διδαχή και την συμφιλίωση με την αλήθεια. Και οι ίδιοι όμως, παραδέχονταν πως πολλές φορές η πίστη σε ένα γεγονός ή μια κατάσταση δεν είναι απαραίτητα η αλήθεια, ακόμα και αν αυτή έχει αποδειχθεί επαρκώς. Πολλές φορές, η αλήθεια είναι κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που πιστεύεις ή νομίζεις. Ακριβώς επειδή την προσέγγισες με «πίστη»,  ενώ στην πραγματικότητα η αλήθεια δεν χρειάζεται «πίστη» αλλά «ερμηνεία». Η πίστη ή καμία φορά η πειθώ, οδηγούν ακριβώς στο αντίθετο. Δηλαδή το ψέμα, που πολλές φορές έχει την ικανότητα να κρύβεται καλά. Μια ικανότητα, που ευτυχώς για εμάς, δεν διακρίνει και την αλήθεια. Η αλήθεια  πάντα ή μάλλον σχεδόν πάντα, φαίνεται. Αρκεί να μην έχεις μάθει να βλέπεις με τα μάτια και να ακούς με τα αυτιά.

Με άλλα λόγια οι αισθήσεις είναι αυτές που σε προδίδουν.  Όσο και αν μερικοί συμφωνούν με το ρητό: « Mundus vult decipi, ergo decipiatur » (μτφρ: ο κόσμος θέλει να εξαπατηθεί, άσ’ τον λοιπόν να εξαπατηθεί). Είναι καλύτερο και πάλι, να επιλέξεις εσύ ποιο ψέμα θέλεις να πιστέψεις. Η αλήθεια είναι, πως μερικοί άνθρωποί προτιμούν να ονειροβατούν ή ακόμα και να έχουν ψευδαισθήσεις, θες γιατί έτσι έχουν μάθει, θέλεις γιατί η πραγματικότητα τους έχει αδιέξοδα, θέλεις γιατί δεν μπορούν να κάνουν και διαφορετικά.  Και πάλι όμως οφείλουν να γνωρίζουν την αλήθεια, έστω και αν προτιμούν να ζουν στο ψέμα. Ίσως κάποιοι, γνωρίζεται τι και πως συμβαίνει, τι ισχύει και τι αναντίρρητα αποδεικνύεται, αλλά να μην ενδιαφέρεστε να το αποκαλύψετε. Ακόμα και αν γνωρίζετε την αλήθεια ή ότι πως κάποιος σας είπε ψέματα, συνειδητά επιλέγετε την σιωπή. Καμία φορά η σιωπή δηλώνει συνενοχή ή αν το θέλεις καλύτερα επικρότηση. Αλλά και η σιωπή είναι μια πράξη ειλικρίνειας. Ακόμα και αν ξέρεις την αλήθεια, όταν κάποιος σου λέει ψέματα, έχεις κάθε δικαίωμα να μην μιλήσεις. Σε κάθε περίπτωση όμως οφείλεις, να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου. Σκωπτικά προσπαθεί να σε πείσει ή με γελοίο τρόπο  σου αραδιάζει έναν σωρό ψεμάτων, ασυνάρτητα σε παραμυθιάζει, καλύτερα σώπασε, μην πεις κάτι που θα του δώσει την ευκαιρία να πει κάτι ακόμα. Απομόνωσε την εσωτερική σου φωνή, με κάθε ειλικρίνεια θα σε καθοδηγήσει.  Η σιωπή είναι δύναμη. Γιατί η ματιά σε κάποια γεγονότα εξαρτάται από τον τρόπο που θέλεις να τα αντικρίσεις.   Βεβαία, το να ακούς τα ψέματα είναι ένα υπέροχο πράγμα,  επειδή σε οδηγεί απευθείας  στην αλήθεια.  Και πολλές φορές είναι ο μόνος ανώδυνος δρόμος για να φτάσεις ως εκεί.

Και τα μυστικά; Κρύβουν την αλήθεια ή συνηγορούν στο ψέμα; Εδώ η απάντηση είναι κάπως δύσκολη.   Απ’  την μια αναγνωρίζεται μια προσπάθεια να αποκρύψεις την αλήθεια, αλλά ταυτόχρονα όμως δεν επιχειρείς να πεις και κάποιο ψέμα.  Μάλλον και πάλι επιλέγεις την σιωπή. Εξάλλου, δεν έχω εμπιστοσύνη ποτέ σε αυτούς που αποκαλύπτουν τα μυστικά κάποιου άλλο, ακόμα και αν επιβάλλεται. Και αυτό γιατί,  μια αλήθεια που λες με κακή πρόθεση, επηρεάζει πιο πολύ απ’ όλα τα ψέματα που μπορείς να επινοήσεις.  Τα μυστικά είναι «μικρές στιγμές αλήθειας» σε μια πραγματικότητα ψεύτικη. Έχω την αξίωση πως τα μυστικά, ακόμα και αν διαμορφώνουν ένα ψέμα, καθώς δρομολογούν καταστάσεις, γεγονότα και συμπεριφορές αντίστοιχες της πραγματικότητας , καταλήγουν τελικά να είναι η μόνη αλήθεια. Για την ακρίβεια η μόνη αλήθεια που δεν λέγεται. Τα μυστικά, είτε ενοχικά είτε σκοτεινά είτε εσκεμμένα είτε κατά συνθήκη,  λειτουργούν προστατευτικά για την αλήθεια. Αρκεί κάποια στιγμή, αυτός που τα κρατά να τα αποκαλύψει.

Έμαθες να ζεις στα αλήθεια, σε ένα κόσμο που προτιμά να γίνεται καλύτερος με ψέμα. Να ζεις με την αλήθεια, αλλά ποτέ σου, να μην την λες. Θάρρος ή αλήθεια; Ακόμα και αν δεν ξέρεις τι απ’ τα δυο να επιλέξεις.  Τουλάχιστον διάλεξε το τίμημα που είσαι διατεθειμένος να ξεπληρώσεις για όποιο απ’ τα δυο.