Γιώργος ΜπρεκουλάκηςΆρθρο: Γιώργος Μπρεκουλάκης
Ψυχολόγος, M.Sc. Ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου
Επιμέλεια: Μαρία-Ανδρονίκη Τραυλού
Φιλόλογος-Γλωσσολόγος
Kordale και Kaleb Lewis: οι Gay μπαμπάδες που έγιναν Viral πρωταγωνιστούν στην καμπάνια της Nikon.
“Αυτοί είμαστε εμείς, ξυπνάμε στις 5.30 το πρωί και ετοιμάζουμε τις κόρες μας για το σχολείο. Οι φωτογραφίες που ανεβάζαμε στο Instagram ήταν αθώες και όμως, έγιναν “viral”. Aκόμα εκπλήσσομαι… Γιατί οι φωτογραφίες μας να γίνουν viral;”
“Gay Fatherhood”
Στη σύγχρονη εποχή η έννοια της οικογένειας έχει διευρυνθεί σημαντικά. Η ετεροφυλόφιλη πυρηνική οικογένεια μοιράζεται όλο και περισσότερο τη θέση της και με τις LGBT οικογένειες (lesbian, gay, bisexual, trans) στις δυτικές κοινωνίες. Η παγκόσμια έρευνα επιβεβαιώνει πως δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα παιδιά που μεγαλώνουν από ομόφυλους γονείς και στα παιδιά που μεγαλώνουν από ετερόφυλους αναφορικά με ψυχολογικές διαταραχές, κοινωνική ποιότητα ζωής ή θέματα ως προς το φύλο και τον σεξουαλικό προσανατολισμό (Allen & Burrell, 1997; Golombok, 2007; Tellingator & Patterson, 2008).
Ωστόσο, λόγω της ετεροκανονικότητας (heteronormativity) και της ομοφοβίας (homophobia), το να ολοκληρωθεί ένας ομοφυλόφιλος άνθρωπος μέσω της σημαντικής ταυτότητας του γονέα δεν αποτελεί συχνή επιλογή αν και, τα τελευταία χρόνια, έχουν σημειωθεί έντονες αλλαγές ως προς την γονεϊκότητα και την παρενθετότητα (surrogacy). Πιο συγκεκριμένα, όλο και συχνότερα δίνεται στα ομόφυλα ζευγάρια η δυνατότητα να συνδεθούν στενά με μια παρένθετη μητέρα και να έρθουν σε επαφή με τον γονεϊκό τους ρόλο και την ευθύνη που προκύπτει από αυτόν, ακόμα και από το πρώιμο στάδιο της σύλληψης του εμβρύου.
Στην έρευνα των Shenkman και Shmotkin (2014) μελετήθηκε η ποιότητα ζωής των ομοφυλόφιλων ανδρών χωρίς παιδιά και των ομοφυλόφιλων ανδρών με παιδιά. Τα ευρήματα σημείωσαν πως οι ομοφυλόφιλοι γονείς αισθάνονται πως η ζωή τους έχει περισσότερο νόημα από εκείνους που δεν έχουν παιδιά. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να θεωρηθεί αβάσιμο μιας και για να πάρει ένας ομοφυλόφιλος την απόφαση να γίνει γονέας χρειάζεται να επεξεργαστεί σημαντικά ερωτήματα και να περάσει από δύσκολα στάδια που απαιτούν έντονη συναισθηματική επαφή, όπως το θέμα της υιοθεσίας, της παρενθετότητας κ.α.. Έτσι λοιπόν, οι ομοφυλόφιλοι γονείς έχουν συνήθως αυξημένο κίνητρο και ωριμότητα, κάτι που αποτελεί θρίαμβο απέναντι σε όλες αυτές τις απόψεις ότι οι ομοφυλόφιλοι δεν είναι κατάλληλοι για γονείς (Armesto, 2002).
Οι έρευνες ακόμη, παρουσιάζουν τις δυσκολίες που οι ομοφυλόφιλοι συναντούν στην προσπάθειά τους να γίνουν γονείς. Για παράδειγμα στις Η.Π.Α., ορισμένοι φορείς που ασχολούνται με το πλαίσιο της υιοθεσίας αρνούνται να συνεργαστούν με ομοφυλόφιλους ή τους πιέζουν να κρύψουν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό (Downing, Richardson, Kinkler & Goldberg, 2009). Ταυτόχρονα, υπολογίζεται ότι ενώ το 40% των ετερόφυλων ζευγαριών μεγαλώνουν παιδιά, μόνο το 17% ομόφυλων ζευγαριών μπορούν να έχουν αυτήν την ευκαιρία (Tellingator & Patterson, 2008).
Αυτή η κοινωνική ανισότητα θα μπορούσε να αποδοθεί στο γεγονός πως τα ομόφυλα ζευγάρια καλούνται να αμφισβητήσουν τις νόρμες αναφορικά με το φύλο και τη σεξουαλικότητα, τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις πως «ως ομοφυλόφιλοι συνδέονται μόνο σεξουαλικά και δεν είναι πρόθυμοι να δεσμευτούν και συναισθηματικά» (Monto & Supinski, 2014). Στο αντίβαρο όμως, έχει εδραιωθεί η άποψη πως η γέννηση ενός παιδιού στον κύκλο των φιλικών σχέσεων, η συνάντηση με άλλους ομόφυλους γονείς και η αποδοχή της κοινωνίας μπορούν να δώσουν ένα ισχυρό νόημα για την κοινωνική ταυτότητα των ομοφυλόφιλων (Fatherhood identity, Berkowitz and Marsiglio, 2007). Οι Brinamen & Mitchell (2008) προτείνουν ένα μοντέλο έξι σταδίων για τη διαμόρφωση της ομόφυλης ταυτότητας από τη γνωστοποίηση του σεξουαλικού προσανατολισμού (coming out of the closet) μέχρι τη γονεϊκότητα:
- Αμφισβήτηση της γονεϊκής ταυτότητας
- Άνεση στην ομοφυλόφιλη ταυτότητα
- Αναγνώριση των ομοφυλοφίλων οικογενειών
- Αναζήτηση προτύπων και καθοδηγητών
- Αναγνώριση του θάρρους και της δύναμης ενός ομοφυλόφιλου γονέα
- Σύνθεση μιας διευρυμένης ταυτότητας
Surrogacy (Παρενθετότητα)
Για τους ομοφυλόφιλους άνδρες που θέλουν να γίνουν γονείς η παρενθετότητα προσφέρει μια βιολογική εναλλακτική στην υιοθεσία ή σε άλλες πολύπλοκες οικογενειακές σχέσεις (οικογένεια κολεκτίβα) στις οποίες τις περισσότερες φορές η ίδια η κοινωνία γίνεται το εμπόδιο. Υπάρχουν δύο τύποι παρενθετότητας: η παραδοσιακή (traditional) και η gestational. Στην παραδοσιακή παρενθετότητα αξιοποιείται η βιολογική μητέρα και το σπέρμα του δότη για να επιτευχθεί η εγκυμοσύνη μέσω τεχνητής γονιμοποίησης, ενώ στη gestational παρενθετότητα δεν υπάρχει βιολογική σύνδεση με το παιδί, καθώς στην περίπτωση αυτή γίνεται εμφύτευση του εμβρύου αφού έχει γονιμοποιηθεί στον σωλήνα (προχωρημένη αναπαραγωγική τεχνολογία-ART). Η έρευνα έχει δείξει προκατάληψη, ετεροσεξισμό και ομοφοβία στις κλινικές γονιμοποίησης, καθώς ομόφυλα ζευγάρια ανδρών προσπαθούν να πετύχουν εγκυμοσύνη μέσω της διαδικασίας ART (Ryan & Berkowitz, 2009).
Κλείνοντας, είναι αναμφισβήτητο πως τα παιδιά που μεγαλώνουν με ομοφυλόφιλους γονείς θα αντιμετωπίσουν ορισμένες προκλήσεις και θα αναγκαστούν να αναπτύξουν δεξιότητες που θα τα βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τη σκληρότητα του κοινωνικού περίγυρου, την προκατάληψη σε σχέση με τους γονείς τους και κατ’ επέκταση και με τους ίδιους ή τις ίδιες. Όσο πιο συνειδητοποιημένοι είναι όμως οι γονείς σε σχέση με τη δική τους σεξουαλικότητα, τόσο πιο εύκολο είναι τα παιδιά να αναπτύξουν τέτοιου είδους δεξιότητες. Δεξιότητες που τα παιδιά ετεροφυλόφιλων γονιών αναγκάζονται να αναπτύξουν πολύ αργότερα ή καμιά φορά και καθόλου. Τουλάχιστον, τα μέχρι τώρα ερευνητικά δεδομένα δηλώνουν ομόφωνα πως η ανάπτυξη των παιδιών που μεγαλώνουν σε οικογένειες με γονείς του ίδιου φύλου δεν διαφέρει από την ανάπτυξη των υπόλοιπων παιδιών. Γίνεται επομένως εμφανές ότι τον σημαντικότερο ρόλο παίζει η σχέση γονέα και παιδιού και όχι η σεξουαλική ταυτότητα των γονέων. Ενισχύεται έτσι η άποψη πως τα επιχειρήματα για την παρεμπόδιση δημιουργίας οικογενειών με γκέι γονείς δεν έχουν επιστημονική βάση, αλλά στηρίζονται στα δεκανίκια της προκατάληψης και της φοβίας απέναντι στον ομοερωτικό τρόπο ζωής.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Allen, M. & Burrell, N. (1997). Comparing the impact of homosexual and heterosexual parents on children. Journal of Homosexuality, 32 (2), 19 – 35.
Anderssen, N., Amlie, C. & Ytteroy, E. A. (2002). Outcomes for children with lesbian or gay parents. A review of studies from 1978 to 2000. Scandinavian Journal of Psychology, 43, 335-351.
Armesto, J. C. (2002). Developmental and contextual factors that influence gay fathers’ parental competence: a review of the literature. Psychology of Men & Masculinity, 3, 67- 78.
Bergman, K., Rubio, R. J., Green, R.J., & Padron, E. (2010). Gay men who become fathers via surrogacy: the transition to parenthood. Journal of GLBT Family Studies, 6, 111-141.
Berkowitz, D. & Marsiglio, W. (2007). Gay men: Negotiating procreative, father and family identities. Journal of Marriage and Family, 69 (2), 336- 381.
Brinamen, C. F. & Mitchell, V. (2008). Gay men becoming fathers: a model of identity expansion. Journal of GLBT Family Studies, 4 (4), 521- 541.
Downing, J., Richardson, H., Kinkler, L. & Goldberg, A. (2009). Making the decision: choice of an adoption path. Adoption Quarterly, 12, 247- 271.
Farr, H. R., Forssell, L. S. & Patterson, J. C. (2010). Gay, Lesbian, and Heterosexual Adoptive Parents: Couple and Relationship Issues. Journal of GLBT Family Studies, 6, 199–213.
Fedewa, A. L., Black, W. W., & Ahn, S. (2015). Children and adolescents with same-gender parents. A meta-analytic approach in assessing outcomes. Journal of GLBT Family Studies, 11 (1), 1-34.
Fitzgerald, B. (1999). Children of lesbian and gay parents: A review of the literature. Marriage & Family Review, 29(1), 57-75.
Goldberg, A. E. (2010). Lesbian and gay parents and their children: Research on the family life cycle. Washington, DC: American Psychological Association.
Golombok, S. (2007). Foreword: Research on gay and lesbian parenting: an historical perspective across 30 years. Journal of GLBT Family Studies, 3 (2-3), xxi- xxvii.
Golombok, S. (2015). Modern families: parents and children in new family forms. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Monto, M. A. & Supinski, J. (2014). Discomfort with homosexuality: a new measure captures differences in attitudes toward gay men and lesbians. Journal of Homosexuality, 61 (6). 899- 916.
Patterson, C. J. (2004). Gay Fathers. In M. E. Lamb (ED.), The role of the father in child development. New York: Wiley.
Ryan, M. & Berkowitz, D. (2009). Constructing gay and lesbian parent families “beyond the closet”. Qualitative Sociology, 32 (2), 153- 172.
Shenkman, G., & Shmotkin, D. (2014). Kids are joy: psychological welfare among Israeli gay fathers. Journal of Family Issues, 35, 1926- 1939.
Stacey, J. (2006). Gay parenthood and the decline of paternity as we knew it. Sexualities, 9 (1), 27- 55.
Tasker, F. (2005). Lesbian mothers, gay fathers and their children: a review. Journal of Developmental and behavioural paediatrics. 26 (3), 224- 240.
Tasker, F. & Bigner, J. (2007). Gay and lesbian parenting. New directions. New York, NY: Haworth Press.
Tellingator, C. J. & Patterson, C. (2008). Children and adolescents of lesbian and gay parents. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 47 (12), 1364- 1368.