Αnimartists
Eπιμέλεια Ερωτήσεων : Μαρία Πολυκρέτη
Ψυχολόγος-Αφηγηματική Ψυχοθεραπεύτρια-Υπεύθυνη Πολιτισμού
Επιμέλεια Συνέντευξης:Ίριδα Γουδέλη
Εκπαιδευτικός
18-28 Φλεβάρη μια πρωτοποριακή και με άρωμα Ελλάδας έκθεση ανοίγει τις πόρτες της με ελεύθερη είσοδο στο Αθηναϊκό κοινό, στον πολυχώρο «Λυκαβηττός», στην οδό Σαρανταπήχου 5 και Ισιδώρου 35, κάθε Δευτέρα- Παρασκευή 10.00 π.μ. με 18.00 μ.μ. και κάθε Σάββατο 10.00 π.μ. με 16.00 μ.μ. Πυρήνας της έκθεσης, όπως εύλογα κατανοεί κανείς, βάση του τίτλου, ο περίφημος στίχος του Γ. Σεφέρη από το ποίημα του “Με τον τρόπο του Γ.Σ.”. Ο στίχος αυτός αποτελεί έπαινο προς την μοναδική ομορφιά της Ελλάδας, γεγονός που ελκύει και τους καλλιτέχνες της έκθεσης για δημιουργική έκφραση. Εξυψώνοντας την χώρα μας και την δύναμη της να ανταπεξέρχεται τα δεινά της, ο Σεφέρης γράφει αυτόν τον στίχο, εμπνέοντας με την ίδια ιδέα και τους καλλιτέχνες της έκθεσης που υποστηρίζουν μέσα από τα έργα τους τις προσωπικές τους θέσεις πάνω στην κοινωνία της Ελλάδας του σήμερα. Θεματολογία της έκθεσης αποτελεί δυναμική της ελληνικής κοινωνίας σε διαχρονικούς ρόλους και εποχές κρίσης και η θέση της από την ματιά μια σύγχρονης τέχνης, των κόμικ. Τα κόμικς και η Τέχνη αυτή καθ΄ αυτή. Η επιμελήτρια της έκθεσης, Βέρα Καρτάλου, μας ξεναγεί στα έργα αυτά, μέσα από μια διαδικτυακή της συνέντευξη στο περιοδικό μας.
Πώς πήρατε την απόφαση να επιμεληθείτε μια έκθεση σαν αυτήν και ποια η αφόρμηση για την ιδέα της έκθεσης;
Το έναυσμα για την έκθεση δόθηκε αρχικά από το Πολιτιστικό Πάρκο, που θέλησε να φιλοξενήσει μία έκθεση κόμικ καθώς και να εντάξει γενικότερα την διδασκαλία της τέχνης των κόμικ στα βιωματικά εργαστήρια που πραγματοποιεί. Η ιδέα για το θέμα της έκθεσης ήρθε από την γενικότερη επιλογή μου ως επιμελήτρια να δημιουργώ διαλόγους με διαφορετικά είδη τέχνης και να δίνω την δυνατότητα τους καλλιτέχνες να εμπνέονται από εναλλακτικές θεματολογίες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση επιλέξαμε την λογοτεχνία και συγκεκριμένα το κλασικό ποίημα του Σεφέρη που, όπως αποδείχτηκε, άγγιξε με διαφορετικό τρόπο όλους τους σχεδιαστές.
Πως προέκυψε η επαφή τόσων καλλιτεχνών υπό το πρίσμα μιας ενιαίας θεματικής;
Όπως συμβαίνει και στις περισσότερες ομαδικές εκθέσεις, η ύπαρξη μία ενιαίας θεματικής είναι απαραίτητη για να μπορεί και το κοινό να αντιληφθεί καλύτερα τα έργα και τον τρόπο σκέψης του κάθε καλλιτέχνη. Ωστόσο για μένα προσωπικά είναι απαραίτητο οι καλλιτέχνες να εμπνέονται από το θέμα που έχουμε θέσει και να νιώθουν την ανάγκη να εκφράσουν την άποψή τους κι αυτό ακριβώς είναι η δυσκολία και ταυτόχρονα η επιτυχία μίας ομαδικής έκθεσης.
Συμμετέχετε και εσείς στην έκθεση, πέρα από την επιμέλεια που έχετε αναλάβει. Πότε ήταν η πρώτη σας επαφή με την Τέχνη των Κόμικς τόσο ως αναγνώστρια όσο και ως δημιουργός, πλέον, αυτών;
Η συστηματική επαφή μου με τον χώρο μετράει πλέον τρία χρόνια, πέντε εκθέσεις, καθώς και τέσσερα κόμικ ως σεναριογράφος. Η πρώτη μου επαφή ως αναγνώστρια ήρθε σε μικρή ηλικία μέσα από κλασικά κόμικ και αργότερα με τον Αρκά. Ωστόσο ως συγγραφέας με τράβηξε ο χώρος πριν από τρία χρόνια, όταν αποφάσισα να κάνω την πρώτη μου συνεργασία, επειδή θεώρησα ότι ο συνδυασμός εικόνας-κειμένου ταίριαζε στον τρόπο γραφής μου που είναι συνειδητά λιτός σε περιγραφικό επίπεδο.
Θα θέλαμε να μας δώσετε μια προσωπική περιγραφή του πως είναι να είσαι σεναριογράφος κόμικ, να εκφράζεσαι με εικόνες και με λόγο ταυτόχρονα, σε μια βάση με άξονα την φαντασία σας. Είναι διαφορετική η πηγή έμπνευσης και το σκεπτικό κάθε φορά;
Στην Ελλάδα του σήμερα εν αντιθέσει με το εξωτερικό δεν υπάρχει καμία σχολή δημόσια ή ιδιωτική που να διδάσκει σε έναν συγγραφέα πώς να γίνει σεναριογράφος κόμικ. Οι περισσότεροι σεναριογράφοι λοιπόν ξεκινούν εμπειρικά και καθοδηγούνται πολλές φορές από τους ίδιους τους σχεδιαστές, ώστε να μετατρέψουν τα κείμενα τους σε σενάρια. Εγώ προσωπικά διάβασα ορισμένους οδηγούς όπως το Understanding Comics του Σκοτ Μακ Λάουντ, που με βοήθησαν να καταλάβω πως αντιλαμβάνεται ο ανθρώπινος εγκέφαλος την εικόνα. Έτσι προσπαθώ τα σενάρια μου να μην είναι η μετατροπή κάποιου υπάρχον κειμένου, αλλά η καθαρή δημιουργία τους από την αρχή με την λογική ότι οι πληροφορίες δίνονται τόσο μέσα από τον λόγο, όσο και από το σχέδιο.
Τι δυνατότητες θα λέγατε πως σας παρέχει μια ομαδική έκθεση και ποια η σημασία της πολύπλευρης δημιουργικής προσέγγισης ενός θέματος σε σχέση με την διατήρηση του προσωπικού στοιχείου κάθε καλλιτέχνη;
Ο κάθε καλλιτέχνης χρησιμοποιεί πάντοτε την τεχνική του για να δημιουργήσει ένα έργο, που σχεδόν για όλους τους έλληνες σχεδιαστές είναι μοναδική και αναγνωρίσιμη. Έτσι υπάρχει σίγουρα η υπογραφή του καθενός από άποψη σχεδίου ή στησίματος του έργου. Όμως το εξαιρετικά ενδιαφέρον για μένα είναι το πώς αντιλαμβάνονται το θέμα, που συνήθως έχει αρκετές συνισταμένες και φυσικά ποια είναι τελικά η τοποθέτηση τους. Έστω κι αν είχαμε ένα πολύ απλοϊκό ή μονόπλευρο θέμα, είμαι σίγουρη ότι όλα τα έργα θα ήταν τελείως διαφορετικά μεταξύ τους κι αυτό μας δείχνει τελικά την ψυχοσύνθεση του κάθε καλλιτέχνη.
Η τέχνη των κόμικς είναι σχετικά πρόσφατη, αν την ορίσουμε με την σημερινή της μορφή. Τα κόμικς ενώ αρχικά χρησιμοποιήθηκαν για να εικονογραφηθούν καρικατούρες και για να διασκεδάσουν, έχουν πλέον εξελιχτεί σε μορφή τέχνης, με πολλά υποκατηγορίες. Πόσο εύκολο είναι να έρθει κανείς σε επαφή με τα κόμικς σήμερα, τόσο ως αναγνώστης, όσο ως δημιουργός, και κατά πόσο, πιστεύετε, πως ο κόσμος έχει δεχτεί την ιδιαιτερότητα και την ποικιλομορφία του χαρακτήρα τους;
Η τέχνη των κόμικς έχει περάσει από διάφορα στάδια παγκόσμια, όμως συγκεκριμένα στην Ελλάδα είχε διαφορετική εξέλιξη. Για παράδειγμα τις δεκαετίες του ‘70 και ‘80, όταν υπήρχε μόνο η κρατική τηλεόραση με περιορισμένο πρόγραμμα, τα κόμικς ήταν εξαιρετικά δημοφιλή. Ύστερα για κάποιους λόγους δημιουργήθηκε η αντίληψη ότι τα κόμικ είναι παιδική ή εφηβική διασκέδαση, ενώ ταυτόχρονα υπήρχε η έντονη σύνδεσή τους με συγκεκριμένες πολιτικές κατευθύνσεις. Πλέον και ειδικά τα τελευταία χρόνια μέσα από τις ταινίες του σινεμά, τα κόμικ έχουν έρθει έντονα στο προσκήνιο ως ψυχαγωγικό μέσο ενηλίκων και έχουν γίνει ευρέως αποδεκτά και αγαπητά από το κοινό. Σε αυτό βοήθησε φυσικά και το ίντερνετ που διευκόλυνε τους αναγνώστες να έρθουν σε επαφή με τους αγαπημένους τους δημιουργούς, όπως και τα συνέδρια και φεστιβάλ κόμικ, που γίνονται συστηματικά στην χώρα μας.
Μέσα από την έκθεση αυτή, διακρίνεται η αναφορά στο διαχρονικό με μέσο το σύγχρονο. Με ποιον τρόπο γεφυρώνεται το διαχρονικό, όπως ο ελληνικός πολιτισμός με το σύγχρονο, τα κόμικς, και ποια στοιχεία βοηθούν στην γεφύρωση αυτή;
Η έννοια του ελληνισμού από τα ιδεώδη και τον τρόπο σκέψης, έως τον πολιτισμό και τα έργα τέχνης μετράει μία ιστορία τουλάχιστον 2.500 ετών. Οι Έλληνες υπήρξαν πρωτοπόροι, αν όχι όρισαν οι ίδιοι το τι σημαίνει τέχνη. Τα κόμικ μπορεί να θεωρούνται λανθασμένα ένα νέο είδος, ωστόσο μετράνε πολλούς αιώνες, αν το εξετάσουμε ιστορικά. Πιστεύω ότι αν ανατρέξει κανείς στο παρελθόν θα παρατηρήσει ότι οι έλληνες καλλιτέχνες όλων των εποχών υιοθέτησαν χωρίς καμία ιδιαίτερη δυσκολία την όποια νέα μορφή τέχνης και την υπηρέτησαν πιστά.
Τα κόμικς αποτέλεσαν κατά καιρούς, όχι μόνο μέσο ψυχαγωγίας με περιεχόμενο απλουστευτικό, αλλά και πηγές έκφρασης βαθύτερων νοημάτων και προβληματισμών που επεκτείνονται σε κοινωνικά ζητήματα. Πώς δύναται να επηρεάσει ένα έργο κόμικς την οπτική ενός αναγνώστη, αναφορικά με την κοινωνική πραγματικότητα;
Κάθε έργο τέχνης προκαλεί τις ανθρώπινες αισθήσεις, διεγείροντας τον νου ή το συναίσθημα. Η επικοινωνία του καλλιτέχνη με το κοινό είναι δεδομένη, αν όχι επιτακτική ανάγκη. Εν αντιθέσει με τους δημοσιογράφους που επικεντρώνονται στην ενημέρωση της επικαιρότητας, οι καλλιτέχνες μέσα από τα έργα τους ερμηνεύουν τα συναισθήματα που τους προκάλεσαν αυτά τα γεγονότα. Σε αυτό το σημείο ταυτίζονται οι θεατές με τα έργα, επειδή δεν έρχονται απλά αντιμέτωποι με ένα γεγονός, αλλά με τις συνέπειες αυτού.
Η Ελλάδα έχοντας διανύσει αιώνες υπό συνθήκες πολέμου, διχασμών, κρίσεων κάθε μορφής, εξακολουθεί να στέκεται γερή. O Γ. Σεφέρης πίστευε πως η Ελλάδα είναι τόσο δυνατή ύπαρξη που αναγεννιέται κάθε φορά μέσα από τις στάχτες της, σαν φοίνικας. Τι πιστεύετε πως είναι αυτό που την κάνει να λαμβάνει ιδιότητες παρόμοιες με αυτές του μυθικού φοίνικα και πως αντιλαμβάνεστε την θέση του μεγάλου μας ποιητή;
Ο φοίνικας είναι ένα πανίσχυρο σύμβολο που αφομοιώνει τη δύναμη του ανθρώπου να αναγεννιέται από τις δυσκολίες του και να γίνεται ακόμα πιο δυνατός. Ο Σεφέρης στα χρόνια που έζησε είδε μεταξύ άλλων δυο Παγκοσμίους Πολέμους, τον Κυπριακό αγώνα, καθώς και την Μικρασιάτικη καταστροφή, ενώ ήταν και ο ίδιος ουσιαστικά μετανάστης. Είδε την Ελλάδα να καταστρέφεται και να αναγεννάτε αμέτρητες φορές και μετέφερε μέσα από τα έργα του πληθώρα γεγονότων που τον σημάδεψαν. Ωστόσο η ελπίδα δεν λείπει από το έργο του και πως θα μπορούσε άλλωστε; Χωρίς αυτή και χωρίς βαθιά πίστη στον ελληνισμό δεν θα μπορούσε να υπηρετήσει την πατρίδα μας με τον τρόπο που το έκανε. Η ελπίδα ήταν πάντοτε εκεί, μία ελπίδα για ειρηνικότερες μέρες που δυστυχώς ο ίδιος δεν πρόλαβε να ζήσει.
Τι ρόλο λαμβάνουν οι καλλιτέχνες στην αναγέννηση της χώρας μας, είτε αυτοί είναι ποιητές, είτε σχεδιαστές κόμικ; Την αναγέννηση αυτή πως την αντιλαμβάνεστε;
Εάν ανατρέξει κανείς στην παγκόσμια ιστορία θα παρατηρήσει ότι σε περιόδους κρίσης και βαθιάς οικονομικής ύφεσης, οι τέχνες γνώρισαν την μεγαλύτερη ανάπτυξη. Αυτό το σχετικά οξύμωρο φαινόμενο θα μπορούσε να ερμηνευτεί εύκολα, αν αναλογιστεί κανείς ότι τα ερεθίσματα για τους καλλιτέχνες σε τέτοιες περιόδους ήταν πολλαπλά. Η αναγέννηση είναι πάντοτε μία σκληρή κι επίπονη διαδικασία, όμως τα έργα τέχνης λειτουργούν για τον λαό ως μέσο αφύπνισης και συσπείρωσης που σταδιακά τους μετατρέπουν από απλούς παρατηρητές σε ενεργούς πολίτες.
“Μελέτησε το παρελθόν, αν θες να ορίσεις το μέλλον”, είχε διατυπώσει ο Κομφούκιος στην προσπάθεια του να βρει ο ίδιος κοινά σημεία στον χρονικό άξονα “παρελθόν – παρόν – μέλλον”. Πώς αντιλαμβάνεστε την άποψη αυτή και πως θεωρείτε ότι μπορεί να χρησιμεύσει στην δική μας προσωπική προσπάθεια για ατομική και συλλογική ανέλιξη;
Το «να γνωρίζει κανείς την ιστορία του και από που προέρχεται» είναι μία φράση που την ακούμε συχνά στην ζωή μας. Οφείλω να ομολογήσω ότι κι εγώ η ίδια αδυνατούσα να αντιληφθώ αρχικά την πραγματική της σημασία. Η μελέτη την ιστορίας, των γεγονότων, των αιτιών και των λαθών μπορεί να μας διδάξει πολλά, τόσο σε εθνικό, όσο και σε προσωπικό επίπεδο. Μας βοηθάει για αποκτήσουμε την απαραίτητη αυτογνωσία, ώστε να εξελιχθούμε πραγματικά. Φυσικά το βλέμμα μας πρέπει να είναι πάντοτε στραμμένο στο μέλλον, όμως η γνώση και η αποδοχή του παρελθόντος θα κάνει τον δρόμο μας σαφώς πιο εύκολο.
Ετοιμάζετε κάτι για το μέλλον ατομικά ή ως ομάδα;
Ετοιμάζομαι για τα διάφορα φεστιβάλ κόμικ που έχουμε μπροστά μας τους επόμενους μήνες, όπου θα παρουσιάσω το τελευταίο μου κόμικ με τίτλο «Ο Βρυκόλακας Θανάσης Βάγιας», που είναι η μεταφορά σε κόμικ του ομώνυμου ποιήματος του εθνικού μας ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη σε σχέδιο του Νίκου Παπαμιχαήλ. Επίσης προετοιμάζω την παρουσίαση για τις δύο μου νουβέλες με τίτλο «Ο Μπάσταρδος και το μεγάλο κόλπο του Νότου Ι & ΙΙ». Πρόκειται για αστυνομικές περιπέτειες φαντασίας, που είναι εικονογραφημένες από τον Κώστα Παντούλα και το εξώφυλλο είναι σχεδιασμένο από τον Νίκο Παπαμιχαήλ.
Υπάρχουν τρεις λέξεις που οδηγούν στην Αναγέννηση του κόσμου μας;
Ελπίδα, επιμονή, αποφασιστικότητα
Έχετε μια ευχή για τους Animartists;
Να μην σταματήσετε ποτέ!