ΑnimartistsΕπιμέλεια Ερωτήσεων: Μαρία Πολυκρέτη
Ψυχολόγος- Αφηγηματική Ψυχοθεραπεύτρια, Υπεύθυνη Πολιτισμού
Μετάφραση: Δήμητρα Στασινού
Απόφοιτος Αγγλικής Φιλολογίας- Μεταφράστρια
Επιμέλεια: Ίριδα Γουδέλη
Εκπαιδευτικός
Η Θάλεια Βραχοπούλου αποτελεί μια δυναμική προσωπικότητα στον χώρο της Τέχνης, και ιδίως την ζωγραφικής, με την οποία ασχολείται ως επιμελήτρια πιο έντονα τα τελευταία χρόνια. Ως καθηγήτρια εικαστικών τεχνών PhD στο John Jay College of Criminal Justice of the City of New York University, γνωρίζει, ενημερώνεται και αναζητά συνεχώς τις δυνατότητες των εικαστικών τεχνών. Φέτος, μόλις, επιμελείται την έκθεση, με τίτλο: «Το Δικαίωμα να είσαι Άνθρωπος», σύμπραξη του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, του Ινστιτούτου Goethe Θεσσαλονίκης, της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ και με την υποστήριξη του Δήμου Θεσσαλονίκης, όπου συνυπάρχουν διάφορες αντιλήψεις Βέλγων, Ολλανδών, Γερμανών, Αμερικανών και Ελλήνων καλλιτεχνών, οι οποίοι με έργα ζωγραφικής, εγκαταστάσεις, περφόρμανς, φιλμ, διεξάγουν έναν διάλογο υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης. (Από τις 9 Φλεβάρη έως τις 17 Μαρτίου 2017). Παράλληλα, συμμετείχε στην παρουσίαση της έκθεσης Form & Content (Φόρμα & Περιεχόμενο) με πέντε ζευγάρια, Έλληνες και Ασιάτες καλλιτέχνες να ερευνούν την νέα προσέγγιση στην ζωγραφική και την γλυπτική. Χωρίς να έχουν πρόθεση την κατάργηση του παρελθόντος, απλά αναζητούν την νέα οπτική στην Τέχνη.
Πάνω σε αυτήν την έκθεση θα μιλήσουμε.
Πότε συνειδητοποιήσατε την κλίση σας προς τις εικαστικές τέχνες;
Από μικρό παιδί ασχολήθηκα με κάθε είδος τέχνης όμως όχι με την τέχνη της Ιστορίας, με την οποία και ασχολούμαι τώρα. Σαν παιδί συχνά σχεδίαζα εικόνες ή έφτιαχνα έργα και πιο μετά στη ζωή μου σχεδίαζα ρούχα για τη μπουτίκ μου. Αλλά στα 34 μου, συνειδητοποίησα ότι είχα ανάγκη μια πιο προκλητική και απαιτητική καριέρα και έτσι, επέστρεψα στο Πανεπιστήμιο να σπουδάσω τη Φιλοσοφία της Τέχνης της Ιστορίας.
Ασχολείστε η ίδια με την ζωγραφική ή με κάποιου άλλου είδους τέχνης;
Μόνο σαν χόμπι και με πολύ απλά πράγματα. Όμως τώρα είμαι επαγγελματίας ιστορικός τέχνης και πλέον, καθηγήτρια Τέχνης και Εικαστικών Τεχνών στο John Jay College of Criminal Justice City του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Εκεί διδάσκω Σύγχρονη Τέχνη και Ασιατικές Τέχνες από ιστορική και φιλοσοφική οπτική.
Από την παρατήρηση της Τέχνης και την συμμετοχή του ατόμου ως δέκτης, μέχρι την διδασκαλία σε αυτήν, τι μεσολαβεί;
Αυτή είναι μια δύσκολη και μεγάλης ανάλυσης ερώτηση για να την απαντήσουμε αλλά θα προσπαθήσω να απλοποιήσω την απάντησή μου χάριν χρόνου και χώρου. Ένα άτομο μπορεί να εκτιμήσει την τέχνη μέχρι ένα συγκεκριμένο βαθμό, ακόμη και ως παιδί που δε διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις ή ως ενήλικας που δεν έχει εκτεθεί ποτέ σε αυτήν. Μπορεί να τη θαυμάσει όσον αφορά τα τυπικά χαρακτηριστικά της και ακόμη, να την ερμηνεύσει βάσει της δικής του οπτικής από τις προσωπικές του εμπειρίες. Για να την εκτιμήσει κάποιος σε θεωρητικό, ιστορικό και φιλοσοφικό επίπεδο, πρέπει να έχει προπονηθεί πάνω σε αυτή, ώστε να έχει μια πιο πλούσια εμπειρία. Για να γίνει κανείς καλός δάσκαλος χρειάζεται πρώτον, να αγαπά τους ανθρώπους γενικότερα, καθώς αυτή δεν είναι μια καριέρα που ακολουθεί με σκοπό το κέρδος. Πρέπει να είναι αφοσιωμένος στους μαθητές του, να τους κατανοεί και να μπορεί να βάζει τον εαυτό του στη δική τους θέση. Επέλεξα αυτή την καριέρα από αγάπη, θυμούμενη ότι σαν παιδί η αγαπημένη μου απασχόληση ήταν να προσποιούμαι ότι είμαι δασκάλα. Έχω ιδιαίτερο δέσιμο με τους μαθητές μου, οι οποίοι αισθάνονται άνετα να μου πουν την αλήθεια και να μου ζητήσουν βοήθεια όταν τους είναι απαραίτητη. Τους προκαλώ και προσδοκώ από αυτούς να τα καταφέρουν με τη βοήθειά μου και είμαι πολύ περήφανη όταν, μετά από χρόνια, τους βλέπω σε σημαντικές θέσεις.
Η εκπαίδευση που χρειάζεται για να γίνει κανείς Ιστορικός Τέχνης στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι πολύ απαιτητική και χρειάζεται επίσης, πολλή προσήλωση. Ένας Ιστορικός Τέχνης χρειάζεται πρώτα, να κάνει προπτυχιακές σπουδές πάνω σε τομείς της Ιστορίας της Τέχνης και στη συνέχεια, σταδιακά, να εξειδικευτεί σε επιλεγμένους τομείς στο M.Phil και Ph.D. Για την ολοκλήρωση αυτού χρειάζονται περίπου 16 χρόνια, μαζί με τη διατριβή, επομένως απαιτείται προσήλωση και συγκέντρωση για αυτό το επάγγελμα, το οποίο είναι ένα επάγγελμα αγάπης. Η Ιστορία της Τέχνης μας διδάσκει, όχι μόνο να εκτιμούμε τα παλιά πρότυπα αλλά επίσης, να βλέπουμε μέσα από τους φακούς της κοινωνίας, τα επιτεύγματα και τα ιστορικά γεγονότα, καθώς και τις φιλοσοφικές/πολιτισμικές τάσεις κάθε εποχής.
Ποια η αφόρμηση σας για την επιμέλεια της έκθεσης ‘ Abstract/Abstracted’; Ήταν δική σας ιδέα η συγκέντρωση των καλλιτεχνών υπό το πρίσμα μιας θεματικής;
Ναι, εγώ επέλεξα τον τίτλο και το θέμα λόγω των διαφόρων καλλιτεχνών που ήθελα να επιδείξω μαζί και, καθώς τους εξέταζα όλους μαζί, προέκυψε το συγκεκριμένο θέμα, με βάση τα έργα τους.
Τι θέλετε να πετύχετε μέσα από αυτό το εγχείρημα;
Το θέμα Abstract/Abstracted αφορά τους διαφορετικούς τύπους ύπαρξης και τις καινούριες αφαιρετικές έννοιες, κάποιες από τις οποίες δεν έχουν κανένα αναγνωρίσιμο αντικείμενο θέματος και άλλα που διαθέτουν ίχνη αναγνωρίσιμων μορφών. Ενδιαφέρθηκα ιδιαίτερα στο να συνδυάσω κάποιους από τους Ασιάτες καλλιτέχνες, όπως τον Ταϊβανό Lishih Pao με τη δουλειά της Τίνας Καραγεώργη ή τη δουλειά του Νοτιοκορεάτη Jinsoo Kim με αυτή του Γιάννη Χρηστάκου, σε ένα διάλογο μοτίβων και φιλοσοφικών εργασιών της Ανατολής και της Δύσης.
Ποιος ορίζει τα όρια της Τέχνης και κατά πόσο θεωρείτε η κοινωνία της Ελλάδας του σήμερα είναι ανοιχτή σε θέματα πρωτοπορίας;
Μια ακόμα περίπλοκη ερώτηση. Το κέντρο της εμπορικής αγοράς παραμένει η Νέα Υόρκη αλλά, λόγω της παγκοσμιοποίησης, οι καλές τέχνες έχουν εξαπλωθεί σε όλες τις ηπείρους, όπως βλέπουμε στις διάφορες εκθέσεις τέχνης και Biennials. Υπάρχουν ελληνικής καταγωγής καλλιτέχνες οι οποίοι έχουν διαπρέψει στον κόσμο της τέχνης, όπως είδαμε στη Νέα Υόρκη, το Τόκυο και άλλες μεγάλες πόλεις στον κόσμο. Αλλά θα με ενθουσίαζε να δω περισσότερη προσπάθεια από τη μεριά των Ελλήνων καλλιτεχνών στο να έχουν παγκόσμιες φιλοδοξίες και να επιζητούν περισσότερες ευκαιρίες έκθεσης στο εξωτερικό. Ίσως αυτό αλλάξει στο μέλλον, αφότου ξεφύγουμε από αυτή την στενή περίοδο οικονομικής λιτότητας και κρίσης.
Ποιον χαρακτήρα χρειάζεται να λαμβάνουν οι παρελθούσες μορφές τέχνης σε σχέση με τις δυνατότητες της τέχνης σήμερα; Ποια τα σημεία γεφύρωσής τους, αν υπάρχουν;
Για να είναι άριστη η τέχνη δε χρειάζεται μόνο να είναι καλοφτιαγμένη αλλά επίσης, να έχει αξία για το θεατή, να είναι ικανή να τραβήξει το ενδιαφέρον του, να διαθέτει ένα βαθύ και ουσιώδες σενάριο, να έχει δικό της χρόνο και ακόμη, να μπορεί να παρακινεί το σχετικό κοινό για ένα καλύτερο και πιο συλλογικό μέλλον. Η γέφυρα μεταξύ των τεχνών είναι πολιτισμικής, ιστορικής και κοινωνικής αξίας, που συνδέει το παρελθόν με το παρόν, τόσο μακρόχρονα όσο και σε ποικιλία.
Θεωρείτε ότι οι νόρμες κάθε εποχής επηρεάζουν την εσωτερική ανάγκη του καλλιτέχνη να εκφραστεί διαφορετικά και πώς τελικά οι νόρμες αυτές μπορούν να προεκταθούν και έξω από την Τέχνη, στην καθημερινή ζωή και τις κινήσεις μας;
Φυσικά αυτό είναι δυνατό, εάν ο καλλιτέχνης είναι ευεπηρέαστος, νέος και έχει βρει τη δική του, προσωπική γλώσσα. Επιπλέον, εάν ένας καλλιτέχνης επιζητά να γίνει εμπορικός, θα μιμηθεί τις νόρμες. Όμως, η τέχνη, συνήθως λειτουργεί σαν τον επιτηρητή της κοινωνίας και πολύ περισσότερο από αυτό. Η Τέχνη ωθεί, εμπνέει και παρακινεί τους ανθρώπους προς την κοινωνική δικαιοσύνη, για αυτό λοιπόν και η δημιουργικότητα- για να δημιουργήσει κανείς ένα καλύτερο μέλλον μπορεί να το καταφέρει μερικές φορές μέσω της κριτικής τέχνης.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της έκθεσης είναι ο συγκερασμός Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Ποια δυναμική κρύβει η συνεργασία λαών σε μια έννοια βάση, όπως η Τέχνη και τι δύναται αυτή να προσφέρει τόσο στην εξέλιξη της Τέχνης όσο και στην προσωπική ανασυγκρότηση του καλλιτέχνη;
Το καλύτερο παράδειγμα που θα μπορούσα να σου αναφέρω θα ήταν αυτό ενός Έλληνα καλλιτέχνη, του Σαράντη Γκάγκας, και ενός Κορεάτη, του Jundo Jung, οι οποίοι ασχολούνται με το κείμενο στα έργα τους. Η δουλειά του Γκάγκα περιλαμβάνει σκίτσα που εμφανίζονται σαν παλίμψηστα άλλων γραμμών γραφής που, όσον αφορά τη φυσική τους εμφάνιση, είναι παρόμοια καθώς ο Jung χρησιμοποιεί επίσης, κείμενο. Όμως, αναφορικά με τις σημασίες τους, έχουν διαφορές. Οι γραφές του Γκάγκα έχουν να κάνουν με ένα αρχαίο έγγραφο, το καταστατικό του Κύρου από τον 6ο αιώνα π.Χ. Αυτό το κείμενο βρέθηκε σε ένα περσικό, πήλινο κύλινδρο και συγκροτεί τη διακήρυξη της Αχαιμενιδικής Φυλής του Κύρου του Μέγα. Είναι αυτό που έγινε γνωστό ως το πιο αρχαίο αντικείμενο που περιέχει το καταστατικό των παγκόσμιων, ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Jung συχνά χρησιμοποιεί καλλιγραφικά κείμενα για να κάνει αναφορές στις περιοχές των Ταοϊστών και Βουδιστών που περιέχουν θεωρίες των αντιθέτων ή δίνουν έμφαση στον Τρόπο του Τάο, που μεταφράζεται ως το Σωστό Μονοπάτι που βρίσκεται πίσω από όλα τα πράγματα. Επομένως, παρόλο που και οι δύο καλλιτέχνες έχουν το κείμενο ως κοινό σημείο, τα υποβόσκοντα μηνύματα των γραφών τους έχουν πολύ διαφορετικά κοινωνικά συγκείμενα και αναφέρονται σε ένα εναλλασσόμενο, κοινωνικό σύστημα.
Ο Δυτικός τρόπος ζωής, συχνά μας προσκαλεί να αλληλεπιδρούμε συνδυάζοντας πολλές πτυχές των ικανοτήτων μας, τόσο στον χώρο της εργασίας, όσο και στον χώρο της εκπαίδευσης και της επιστήμης. Μπορεί να συμβαίνει και το ίδιο όσον αφορά τις τέχνες;
Θεωρώ πως, είτε ανατολικός είτε δυτικός, ο σημερινός τρόπος ζωής είναι αρκετά παρενοχλημένος και δείχνει ακριβώς πόσα έχουμε κοινά μεταξύ μας. Όσον αφορά τις τέχνες, δοκιμάζονται ακόμα περισσότερο στη σημερινή εποχή, όπου όλα έχουν εξαπλωθεί ακόμη περισσότερο από το παρελθόν. Οι καλλιτέχνες, προκειμένου να επιτύχουν σήμερα, πρέπει να σκεφτούν αναφορικά με την παγκόσμια ύπαρξή τους, η οποία τους προξενεί ακόμα περισσότερο άγχος και τους εγκαταλείπει χωρίς πόρους, δεδομένη την πολιτική ατμόσφαιρα της εποχής. Ένα καλό παράδειγμα είναι η σταδιακή κατάργηση της Εθνικής Χορηγίας για τις Τέχνες καθώς και οι πρόσφατες συζητήσεις για την επίσης σταδιακή κατάργηση της Εθνικής Χορηγίας για τις Ανθρωπότητες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Με όλα να ιδιωτικοποιούνται, ακόμη και τα συστήματα κάθειρξης, έχει γίνει ακόμα πιο δύσκολη η επιβίωση για τους καλλιτέχνες. Είναι καθήκον μας, ως πολίτες του κόσμου, να βοηθούμε όπου μπορούμε είτε αυτό είναι να περνάμε νόμους σχετικά με θέματα δημιουργίας ή σχολικά προγράμματα, είτε σε συζήτηση με άλλους.
Έχετε μια ευχή για τους Αnimartists:
“Keep on Truckin” όπως λέει το τραγούδι του Edie Kendricks.
Τρεις λέξεις που θα έκαναν έναν καλύτερο κόσμο:
Δημιουργικά Πνεύματα Ενωθείτε