Μαρία ΠολυκρέτηΣυνέντευξη με τη συγγραφέα παιδικών παραμυθιών Τάνια Ιωακειμίδου
Συνέντευξη: Μαρία Πολυκρέτη
Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Μαρία-Ανδρονίκη Τραυλού
Φιλόλογος-Γλωσσολόγος
Θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια για τον εαυτό σας και τα αγαπημένα σας ενδιαφέροντα.
Γεννήθηκα στον Πειραιά και μεγάλωσα στη Νέα Σμύρνη, γνήσιο παιδί της πόλης. Σπούδασα Διοίκηση Επιχειρήσεων στο ΤΕΙ της Αθήνας και εργάστηκα επί σειρά ετών στον τραπεζικό τομέα. Είμαι διαζευγμένη και μητέρα του 10χρονου Μάριου. Τα ενδιαφέροντά μου περιλαμβάνουν διάβασμα, σινεμά, αθλητισμό και φυσικά δραστηριότητες με τον γιο μου, κάτι που απολαμβάνω ιδιαίτερα!
Πότε ανακαλύψατε την κλίση σας προς τη συγγραφή παιδικών παραμυθιών και πώς μπορεί να επηρέασε την οπτική σας ως μητέρα;
Το γράψιμο δεν είναι κάτι καινούριο για μένα. Πάντα έγραφα, απλά δεν είχα μπει ποτέ στη διαδικασία να εκδώσω τα γραπτά μου. Δεν επηρέασε το γράψιμο την οπτική μου ως μητέρα, μάλλον το αντίθετο συνέβη. Η οπτική μου ως μητέρα ήταν αυτή που με έκανε να αναζητήσω εκδότη για το βιβλίο μου, προκειμένου να περάσω στα μικρά παιδιά τα μηνύματα που ήθελα και που θεωρούσα σημαντικά.
Σας γνωρίσαμε μέσα από το πρώτο σας παιδικό παραμύθι «Η μαμά μου η καροτσάτη». Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για την ιστορία αυτής της δημιουργίας σας;
«Η μαμά μου η καροτσάτη», ένα αυτοβιογραφικό παιδικό βιβλίο, όπως συνηθίζω να λέω. Μια ιστορία που, ουσιαστικά, περιγράφει τους δικούς μου φόβους και τις δικές μου ανησυχίες που είχα μετά την απόκτηση της αναπηρίας μου, περασμένες όμως μέσα από τα μάτια του ήρωα του βιβλίου, του μικρού Ιάσονα. Η μαμά του μικρού Ιάσονα αποκτά μια κινητική αναπηρία λόγω ενός ατυχήματος και όταν πια γυρνάει στο σπίτι κινείται με αναπηρικό αμαξίδιο. Όλη αυτή η αλλαγή αγχώνει τον ήρωα του βιβλίου που αναρωτιέται αν θα είναι η ζωή του όπως πριν ή όλα θα αλλάξουν. Στην πορεία όμως οι φόβοι του κατευνάζονται και τελικά βλέπει ότι η μαμά του ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει και η ζωή τους είναι το ίδιο όμορφη και διασκεδαστική!
Τι σήμαινε για εσάς η μεταφορά πραγματικών βιωμάτων στη σφαίρα του φανταστικού; Υπήρξε κάτι που σας διακίνησε να επιλέξετε το παιδικό παραμύθι ως συγγραφικό είδος;
Ήμουν πολύ εξοικειωμένη με το παιδικό παραμύθι καθώς πάντα μου άρεσε να διαβάζω παραμύθια στον γιο μου πριν κοιμηθεί. Επίσης, χρησιμοποιούσα τα παραμύθια για να του περάσω τα μηνύματα που ήθελα. Θεωρώ ότι το παιδικό βιβλίο μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικό εργαλείο στα χέρια του γονιού ή του παιδαγωγού. Μάλλον αυτό λειτούργησε υποσυνείδητα και αποφάσισα τα βιώματά μου να τα μεταφέρω σε ένα παιδικό βιβλίο και όχι σε κάποιο άλλο είδος γραφής.
Τι σημαίνει για εσάς το μοίρασμα της ιστορία σας και το συγγραφικό σας έργο, να στέκονται ως σύμβολα έμπνευσης, δύναμης και ανθεκτικότητας στις απροσδόκητες εκβάσεις της ζωής τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες;
Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη για την αποδοχή που έχει το βιβλίο μου από τα παιδιά αλλά και τους ενήλικες. Χαίρομαι πολύ όταν παιδαγωγοί μου λένε ότι τους αρέσει το βιβλίο. Ακόμα, έχουν υπάρξει γονείς κινητικά ανάπηροι που με πλησίασαν, μου είπαν ότι χάρηκαν όταν διάβασαν το βιβλίο στα παιδιά τους και ήταν πολύ ικανοποιημένοι που επιτέλους μπορούσαν να τους διαβάσουν ένα βιβλίο με ήρωα έναν γονιό σαν και αυτούς. Προσωπικά όταν χτύπησα, θυμάμαι ότι έψαχνα εναγωνίως να βρω άλλους γονείς που ήταν στην ίδια θέση με εμένα και να τους ρωτήσω τι επίδραση είχε αυτό στα παιδιά τους, και τότε είχα δυσκολευτεί αρκετά. Και βέβαια, ενώ έχουν γραφτεί αρκετά βιβλία με ήρωα ένα παιδί με αναπηρία, δεν υπήρχε κάποιο όπου ο γονιός είναι ανάπηρος. Θέλω να πιστεύω ότι «Η μαμά μου η καροτσάτη» αντιπροσωπεύει πλέον αυτήν την μερίδα των ανθρώπων.
Πρόκειται για ένα παραμύθι που μπορεί να αξιοποιηθεί (ψυχο)εκπαιδευτικά για την εξοικείωση των παιδιών με την έννοια της αναπηρίας και συνεπώς με την αποδοχή της. Συνδέεται με κάποιες σημαντικές για εσάς αξίες και ιδανικά, σχετικά με την ανατροφή των παιδιών;
Σαφώς και μπορεί να αξιοποιηθεί (ψυχο)εκπαιδευτικά και να δώσει ένα ερέθισμα στα μικρά παιδιά για εξοικείωση με την αναπηρία και κατ’ επέκταση για την αποδοχή της. Άλλωστε, γι’ αυτό ακριβώς αποφάσισα να το εκδώσω και αυτό κάνω και στις επισκέψεις μου στα σχολεία και τα νηπιαγωγεία όπου το παρουσιάζω. Αφού διαβάσω το παραμύθι, ξεκινάω μια συζήτηση γύρω από αυτό η οποία επεκτείνεται γενικότερα στο θέμα της αναπηρίας. Ενθαρρύνω τα παιδιά να με ρωτήσουν ό,τι θέλουν χωρίς να ντρέπονται. Αφού λύσω τις απορίες τους, και πιστέψτε με είναι πολλές, κάνουμε μαζί κάποια δραστηριότητα όπως ζωγραφιές ή ασκήσεις, ανάλογα με την ηλικία τους. Έτσι τα βοηθώ να γνωρίσουν καλύτερα την ετερότητα και να σταματήσουν να τη φοβούνται, γιατί πιστεύω ακράδαντα ότι, όταν εξοικειωνόμαστε με το διαφορετικό, παύουμε να το φοβόμαστε. Γενικά τα μηνύματα που προσπαθώ να τους περάσω είναι δύο: καταρχήν να σεβόμαστε τους ανθρώπους που είναι διαφορετικοί από εμάς αλλά και να μην το βάζουμε κάτω όταν μας τυχαίνει κάποια σοβαρή δυσκολία ή εμπόδιο στη ζωή 🙂
Ανακαλύψατε νέες πτυχές στον εαυτό σας, τόσο ως μητέρα, ως γυναίκα και ως σύζυγος, μετά το ατύχημα;
Η αλήθεια είναι ότι μετά το ατύχημά μου, η ζωή μου άλλαξε πολύ. Καταρχήν ανακάλυψα δυνατότητες τις οποίες δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι διέθετα. Εξελίχθηκα σαν άνθρωπος και συνειδητοποίησα τι πραγματικά έχει αξία στη ζωή. Έμαθα να είμαι πιο ανοιχτή και να έχω περισσότερη ενσυναίσθηση σε σχέση με τους άλλους. Άλλαξε η οπτική μου για τη ζωή και νιώθω ότι προχώρησα και ωρίμασα περισσότερο.
Χρειαστήκατε χρόνο ώσπου να κατακτήσετε την ανεξαρτησία σας με το αναπηρικό αμαξίδιο; Τι θα λέγατε ότι μάθατε μέσα από αυτήν την προσπάθεια;
Σαφώς υπήρξε μια περίοδος προσαρμογής τόσο ψυχικής όσο και σωματικής η οποία διήρκησε περίπου 3 χρόνια. Στην αρχή δεν μπορούσα να αποδεχτώ την αναπηρία μου με αποτέλεσμα να πέσω σε κατάθλιψη και να δυσκολεύομαι να προχωρήσω. Μόνο όταν αποδέχτηκα τις καινούριες συνθήκες της ζωής μου, άρχισα σιγά-σιγά να κάνω βηματάκια προς την ανεξαρτησία και την αυτονομία μου. Τώρα πια μπορώ να πω ότι “στέκομαι στα πόδια μου” αφού είμαι πλήρως ανεξάρτητη. Τι έμαθα από αυτήν την προσπάθεια; Κάτι που έγινε και το μότο μου: Ότι ποτέ δεν ξέρεις πόση δύναμη έχεις μέσα σου, μέχρι να χρειαστεί να τη χρησιμοποιήσεις. Η φράση αυτή έχει απόλυτη εφαρμογή στη ζωή μου 🙂
Πόσο σημαντικό, μέσα από την εμπειρία σας, είναι για έναν άνθρωπο να αποδέχεται τις νέες καταστάσεις στη ζωή του ακόμη κι όταν αυτές σηματοδοτούν πολύ μεγάλες αλλαγές στην καθημερινότητά του;
Η προσαρμογή σε νέες καταστάσεις είναι πολύ σημαντική για κάθε άνθρωπο και σας το λέω εγώ, που δεν ήμουν ιδιαίτερα προσαρμόσιμος άνθρωπος πριν χτυπήσω. Όταν βέβαια η αλλαγή στην καθημερινότητα είναι πολύ μεγάλη, χρειάζεται στήριξη από το ευρύτερο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον προκειμένου κάποιος να καταφέρει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Τίποτα όμως δεν είναι αδύνατο, γιατί η ζωή συνεχίζει να είναι όμορφη, ακόμα και με τα προβλήματα και τις δυσκολίες της.
Ποια κομμάτια του εαυτού σας και της ζωής σας, στάθηκαν ως εφόδια στήριξης και δύναμης στη στάση σας προς τις συνέπειες του ατυχήματος;
Μάλλον η επιμονή που είχα πάντα. Όταν έβαζα έναν στόχο ήθελα να τον πετύχω. Και η αγάπη μου βέβαια για τον γιο μου η οποία υπήρξε βασικό κίνητρο προκειμένου να ανακάμψω.
Υπήρξαν νέα ενδιαφέροντα και δραστηριότητες που ξεκινήσατε μετά το ατύχημα;
Ναι, βέβαια! Ξεκίνησα να ασχολούμαι με το canoe-kayak. Ένα άθλημα που ποτέ δεν είχα σκεφτεί ότι μπορεί να με ενδιέφερε και τώρα το αγαπώ πολύ. Επίσης ασχολήθηκα με τα κοινά, συμμετέχοντας στο Δ.Σ. κάποιων συλλόγων κινητικά αναπήρων. Τώρα τελευταία, παρακολουθώ μαθήματα e-learning του Πανεπιστημίου Αθηνών στη “Συμβουλευτική Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων”, κάτι που μου αρέσει πολύ και μου δίνει ιδιαίτερη ικανοποίηση και ευκαιρίες για προσωπική ανάπτυξη.
Η μετακίνηση με το αναπηρικό αμαξίδιο επηρέασε την κοινωνική και οικογενειακή σας ζωή; Αν ναι, πώς αντεπεξήλθατε σε αυτό;
Την οικογενειακή μου ζωή δεν μπορώ να πω ότι την επηρέασε τόσο. Απ’ τη στιγμή που κατάφερα να είμαι ανεξάρτητη μέσα στο σπίτι ουσιαστικά τα πράγματα είναι όπως ήταν πριν, απλά μου παίρνει περισσότερο χρόνο να κάνω κάτι. Επίσης με βοηθάει και μια οικιακή βοηθός που έρχεται 2 φορές την εβδομάδα για να κάνει κάποιες δουλειές που εγώ δεν μπορώ να κάνω. Η κοινωνική μου ζωή επηρεάστηκε πιο πολύ καθώς στην πόλη μας, και στη χώρα μας γενικότερα, δεν υπάρχουν οι υποδομές για να κινηθεί κάποιος άνθρωπος με αναπηρία. Φανταστείτε ότι αν θελήσω να βγω έξω για φαγητό ή ποτό σε κάποιο μαγαζί που δεν έχω ξαναπάει, πρέπει πάντα να τηλεφωνήσω πριν για να ρωτήσω αν υπάρχει πρόσβαση, ράμπες και τα σχετικά, πράγματα που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα στην Ελλάδα του 2017. Το ίδιο συμβαίνει και στα θέατρα ή στο χώρο του τουρισμού. Έτσι λοιπόν, αν και οδηγώ και μπορώ να πάω οπουδήποτε θελήσω, η έλλειψη υποδομών με φρενάρει πολλές φορές. Προσπαθώ, όσο μπορώ να μην αφήνω όλη αυτήν τη δυσκολία που υπάρχει στη μετακίνηση να με αποτρέπει από το να κάνω πράγματα που θέλω, όμως δυστυχώς κάποιες φορές αυτό είναι αδύνατο.
Πώς αντιλαμβάνεστε τη στάση της κοινότητας απέναντι στην αναπηρία; Έχετε επιλέξει να συμμετάσχετε στον δημόσιο διάλογο γύρω από τα δικαιώματα και τις κοινωνικές δυσκολίες των ανθρώπων με κινητική αναπηρία;
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει κάποια πρόοδος στη στάση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους κινητικά αναπήρους. Σε αυτό έχει συντελέσει πολύ και η προβολή που έχει γίνει μέσω των Παραολυμπιακών Αγώνων. Ωστόσο, είμαστε ακόμα πολύ πίσω στο να θεωρηθούν οι άνθρωποι με αναπηρία ίσοι με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Γενικά ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι η αναπηρία είναι μια ζώσα κατάσταση και ορίζεται πολύ από το περιβάλλον. Όταν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές η αναπηρία παύει να υφίσταται και όλοι, ανάπηροι και μη, έχουν τις ίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες. Όπως ανέφερα και πριν, μέσω του Δ.Σ. του συλλόγου στον οποίο ανήκω, προσπαθώ να συμμετάσχω κι εγώ στον δημόσιο διάλογο για τα δικαιώματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με αναπηρία.
Έχετε κάποια συγγραφικά πλάνα για το μέλλον;
Ναι, βέβαια! Η δημιουργία δεν σταματάει ποτέ. Έχω ήδη γράψει ένα δεύτερο παιδικό βιβλίο, πολύ διαφορετικό από το πρώτο και θα ξεκινήσω την προσπάθεια για εύρεση εκδότη.
Θα θέλατε να δώσετε ένα μήνυμα στους αναγνώστες μας;
Ναι. Νομίζω ότι είναι χρέος του κάθε ανθρώπου απέναντι στον εαυτό του, να προσπαθήσει να βρει τι είναι αυτό που πραγματικά τον θρέφει και να το ακολουθήσει. Να μην το βάζει ποτέ κάτω, όσες δυσκολίες και αν βρεθούν στον δρόμο του. Μόνο έτσι θα φτάσει στην αυτοπραγμάτωση και την προσωπική ευτυχία και ολοκλήρωση.