ΑnimartistsΣυνέντευξη: Αθανάσιος Μανουσάκης
Δημοσιογράφος
Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Χασαπλαδάκης
Φιλόλογος
ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕ ΤΙΤΛΟ «ΕΙΔΩΛΙΟ. ΈΝΑΣ ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ ΑΠΟ ΠΗΛΟ»
Απαντήσεις Ουρανίας Πάλλη αρχαιολόγου Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης (ΑΜΘ), μιας από τις επιμελήτριες της έκθεσης ” Ειδώλιο από πηλό ” στις ερωτήσεις του περιοδικού ”Animartists ”
Η συγκεκριμένη έκθεση αποτελείται από την ειδική κατηγορία των ”πήλινων ειδωλίων ” . Ποία θα λέγατε ότι είναι η ειδοποιός διαφορά τους ,όσον αφορά τον πηλό ως πρώτη ύλη ;
Ο άνθρωπος πλάθει τον εαυτό του, τον πραγματικό και τον κόσμο της φαντασίας του, στην πέτρα, το οστό, τον πηλό ήδη από τα προϊστορικά χρόνια. Στη νεολιθική εποχή ο πηλός θα αποτελέσει το κύριο υλικό κατασκευής των ειδωλίων. Η ιδιαιτερότητα του πηλού ως υλικού έγκειται στο ότι είναι ιδιαίτερα εύπλαστος, διευκολύνοντας την κατασκευή ομοιωμάτων κάθε είδους.
Τι αντιπροσωπεύει η λέξη ειδώλιο στην αρχαία και νεώτερη εποχή , και ποία είναι η σημασία τόσο για την καταγραφή της ιστορίας των πολιτών τότε, τόσο για την καταγραφή της ιστορίας του σήμερα ;
Το ειδώλιο προέρχεται από την αρχαία λέξη εἴδωλον με αρχική ρίζα τη λέξη οἶδα που σημαίνει βλέπω. Για τους αρχαίους το ειδώλιο ήταν το μικρό αγαλματίδιο. Οι αρχαιολόγοι χρησιμοποιούν τον όρο χαρακτηρίζοντας μια μεγάλη τυπολογική κατηγορία αντικειμένων που περιλαμβάνει ομοιώματα θεών, ανθρώπων, ζώων και ποικίλλων αντικειμένων. Για τους αρχαίους τα ειδώλια ήταν πολυσήμαντα αντικείμενα, η «βιογραφία» των οποίων περιλάμβανε παραπάνω από μια χρήσεις από λατρευτικά αντικείμενα έως παιδικά παιχνίδια. Ήταν δημόσια αλλά και προσωπικά αντικείμενα. Για το λόγο αυτό περικλείουν μεγάλο εύρος πληροφοριών για την δημόσια και ιδιωτική ζωή των αρχαίων ανάλογα με τις επικρατούσες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, τις θρησκευτικές αντιλήψεις και τις λαϊκές δοξασίες της κάθε περιόδου.
Στην σημερινή εποχή το ειδώλιο αναφέρεται αποκλειστικά στο αρχαίο αντικείμενο.
Ποία είναι η γεωγραφική προέλευση των εκθεμάτων ,και πως εξηγείτε την χρήση πηλού ως βασικό υλικό κατασκευής ειδωλίων στις συγκεκριμένες περιοχές ;
Τα εκθέματα προέρχονται από τον βορειοελλαδικό χώρο (συμμετέχουν οι Εφορείες Αρχαιοτήτων Περιφέρειας Θεσσαλονίκης, Πόλης Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής & Αγίου Όρους, Ημαθίας, Πέλλας, Πιερίας Κοζάνης, Γρεβενών, Καστοριάς, Φλώρινας, Κιλκίς, Σερρών, Δράμας, Καβάλας-Θάσου, Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου). Η χρήση του πηλού ήταν διαδεδομένη σε όλο τον ελλαδικό χώρο ήδη από τη Νεολιθική περίοδο. Ο πηλός λόγω του ότι είναι τόσο εύπλαστος αποτέλεσε από πολύ νωρίς μια από τις πρώτες φυσικές πρώτες ύλες που αξιοποίησε ο άνθρωπος.
Ποίες είναι οι βασικές πληροφορίες που μπορεί να αντλήσει κάποιος από την θέα ενός πήλινου ειδωλίου ,τόσο για την τέχνη κατασκευή του, τόσο για την τέχνη του ειδωλίου;
Οι πληροφορίες που μπορεί να αντλήσει κανείς από ένα ειδώλιο είναι πάρα πολλές και πολυεπίπεδες και προέρχονται από τα ανασκαφικά συμφραζόμενα και από τη μελέτη της τεχνολογικής και τυπολογικής εξέλιξης των αντικειμένων. Ένα ειδώλιο εμπεριέχει κατά περίπτωση πληροφορίες για τον χρόνο, τον τρόπο και τον τόπο κατασκευής του, τις χρήσεις και τους συμβολισμούς του, αντικατοπτρίζοντας «στιγμιότυπα» της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής.
Οι τέχνες ειδωλίων απεικόνιζαν συγκεκριμένες θεματικές με τα έργα τους ; Ποίες είναι οι συνήθεις συμβολισμοί ,που παρατηρεί κανείς σε αυτό τον μικρόκοσμο ;
Οι κηροπλάθοι έφτιαχναν ειδώλια που προορίζονταν ως αναθήματα στους ναούς, ως κτερίσματα στους τάφους, αλλά και ως οικιακά αντικείμενα, με σκοπό τη θρησκευτική χρήση εντός της οικίας αλλά και τη διακόσμηση και το παιχνίδι. Έτσι βρίσκουμε «τυποποιημένες» θεματικές που αντλούν την έμπνευση τους από τη λατρεία, τις δοξασίες, τη μυθολογία, το θέατρο, την καθημερινή ζωή κ.α.
Θα μπορούσαμε να πούμε πως οι σημερινές μινιατούρες ,από πλαστικό υλικό,σιλικόνη η γυαλί είναι συνέχεια της ιστορίας αυτής της τέχνης, και πως διαφέρει στην χρήση της ως παιχνίδια ως παιχνίδια, η ως μέσα θεατρικού παιχνιδιού ;
Οι σύγχρονες μινιατούρες συνδέονται με τα αρχαία ειδώλια στο επίπεδο που και οι δύο κατηγορίες αποτελούν την προσπάθεια του ανθρώπου να αναπαράγει τον εαυτό του και τον κόσμο του. Σε επίπεδο συμβολισμών, βέβαια, οι ερμηνείες και οι χρήσεις είναι πολύ διαφορετικές με εξαίρεση ίσως τα παιχνίδια και το διακοσμητικό χαρακτήρα των αντικειμένων.
Ποία είναι τα προγράμματα κυρίως εκπαιδευτικά ,που απευθύνονται στο ευρύ κοινό με στόχο την ανάδειξη των ευρημάτων της έκθεσης ;
Από τον Σεπτέμβριο και καθ’ όλη τη διάρκειά της έκθεσης θα πραγματοποιείται οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο της έκθεσης. Για τους επισκέπτες, ήδη έχουν πραγματοποιηθεί ειδικές ξεναγήσεις –και αυτό θα συνεχιστεί έως το τέλος της έκθεσης- με αφορμή διεθνείς ημέρες εορτασμού των μουσείων κ.α. Παράλληλα, κυκλοφορεί ο κατάλογος της έκθεσης με πλήθος πληροφοριών για την έκθεση.
Πότε θα υλοποιηθεί πρωτοβουλία διεθνούς συνεδρίου για την κοροπλαστική τι ακριβώς σημαίνει η συγκεκριμένη ονομασία, και τι αντιπροσωπεύει στον ελληνικό χώρο ;
Το ΑΜΘ διοργανώνει τον Οκτώβριο του 2018 διεθνές επιστημονικό συμπόσιο με τίτλο
Το ειδώλιο στον βορειοελλαδικό χώρο από την Προϊστορία έως τους Ρωμαϊκούς Χρόνους. Κοροπλάθους ονόμαζαν στην αρχαιότητα «τοὺς ἐκ πηλοῦ ἢ κηροῦ ἤ τινος τοιαύτης ὕλης πλάττοντας κόρας ἢ κόρους». Οι ειδικοί επιστήμονες υιοθέτησαν την λέξη και έτσι η ειδωλοπλαστική από τους ιστορικούς χρόνους και μετά αναφέρεται ως κοροπλαστική. Η κοροπλαστική αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες κατηγορίες αρχαιολογικών ευρημάτων για τον ελληνικό χώρο.
Είστε ικανοποιημένοι ως αρχαιολογικό μουσείο, η από την προσέλευση ενδιαφέρον του κοινού έως τώρα, για την συγκεκριμένη έκθεση;
Είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από την προσέλευση του κοινού. Να σημειώσουμε εδώ ότι το ΑΜΘ διενεργεί, παράλληλα με την έκθεση, έρευνα κοινού στην οποία μπορούν να συμμετέχουν ελεύθερα και ανώνυμα οι επισκέπτες με σκοπό την αξιολόγηση της έκθεσης.
Ένα μήνυμα στους αναγνώστες του περιοδικού μας ,για αυτή την πολύ σημαντική έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης ;
Και το μήνυμα για τους αναγνώστες; Σας περιμένουμε με χαρά να επισκεφτείτε την έκθεση!
Ουρανία Πάλλη
Αρχαιολόγος ΑΜΘ
