ΑnimartistsΕπιμέλεια ερωτήσεων: Μαρία Πολυκρέτη
Ψυχολόγος, Αφηγηματική Ψυχοθεραπεύτρια – Υπεύθυνη Πολιτισμού
Ο Νέαρχος Κουρσάρος με καταγωγή από την Λεμεσό της Κύπρου και απόφοιτος του τμήματος της Κλασικής Φιλολογίας και Δημοσιογραφίας, αυτήν την εποχή εργάζεται πάνω στο διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης. Λάτρης του θεάτρου και της μουσικής μας «ξεναγεί» στο πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Αντίο στο μεταίχμιο».
Το βιβλίο σας «Αντίο στο μεταίχμιο» είναι το πρώτο σας συγγραφικό έργο. Πως προήλθε η ιδέα για αυτό και τι σημασία κρύβει ο τίτλος του τόσο για εσάς όσο και για τις ιστορίες που πραγματεύεστε;
Η ιδέα προήλθε όταν έγραψα και την πρώτη ιστορία, που τώρα είναι το πρώτο διήγημα στο βιβλίο με τίτλο «Το δεύτερο αντίο». Η ιστορία αυτή είναι η μόνη που αφορά σε πραγματικά γεγονότα της οικογένειάς μου. Για να είμαι ειλικρινής όμως από πάντα ήθελα να γράψω κάτι, να προσφέρω στα ελληνικά γράμματα και τον πολιτισμό. Επειδή δεν μπορείς ποτέ να γνωρίζεις ποιος θα είναι ο τελικός τίτλος, αυτό το αποφασίζεις μόλις ολοκληρώσεις την όλη προσπάθεια. Εκεί διαπίστωσα ότι όλοι οι ήρωες πάλευαν σ’ ένα επίπεδο συγκρουσιακό αλλά μεταξύ της ψυχικής ηρεμίας και της αστάθειας. Ο τίτλος έχει συνεπώς διττή σημασία: από τη μια οι ήρωες αφήνουν / εγκαταλείπουν ένα κομμάτι τους, είτε αυτό είναι η ανηλικότητα, η αφέλεια, η παλιά ζωή τους κ.ο.κ. και παραμένουν σε μια κατάσταση ενδιάμεση με ποικίλα συναισθήματα, άρα βρίσκονται στο μεταίχμιο, είτε οι ίδιοι πάλι ήρωες ή και ο κάθε αναγνώστης που ενδεχομένως θα ταυτιστεί με κάποιον απ’ αυτούς, αποχαιρετούν τη «μεταιχμιακή κατάσταση» και ορίζουν τις κινήσεις τους με γνώμονα τα καινούργια δεδομένα της ζωής τους. Αυτό εναπόκειται στον καθένα ξεχωριστά ν’ αποφασίσει βάζοντας και το δικό του τέλος στην κάθε ιστορία.
Ο χώρος των κλασικών σπουδών φέρνει τον άνθρωπο πιο κοντά σε έργα σημαντικών συγγραφέων που επιδρούν συχνά καταλυτικά στο κόσμο των ιδεών του. Κατά τα χρόνια των σπουδών σας υπήρξε κάποιο πρόσωπο που σας κέντρισε το ενδιαφέρον και σας ενέπνευσε να εκφραστείτε και εσείς μέσα από την ιδιαίτερη πένα σας;
Ομολογουμένως, οι κλασικές σπουδές φέρνουν τον άνθρωπο σ’ επαφή με αυτό που είθισται να ονομάζουμε «μεγαλείο της Αρχαίας Ελλάδας», τον εισάγουν στην αρχαία ελληνική σκέψη και τον βοηθούν ν’ αναπτύξει κρίση και ταυτότητα συνειδητοποιώντας συγχρόνως από πού ξεκίνησε η ιστορία των ιδεών. Επομένως, η οποιαδήποτε επαφή με τα κλασικά γράμματα, και εννοώ τόσο την αρχαία ελληνική όσο και τη λατινική λογοτεχνία, σίγουρα θ’ αφήσουν το στίγμα τους στον κάθε αναγνώστη και θα επηρεάσουν βαθιά την οπτική γωνία με την οποία αντικρίζει τα πράγματα. Στη δική μου περίπτωση θα ήταν ψέμα αν έλεγα ότι δεν έχω επηρεαστεί από τον τρόπο με τον οποίο έγραφαν όχι μόνο οι αρχαίοι συγγραφείς αλλά και οι νεοελληνιστές, όπως ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο Εμμανουήλ Ροίδης, καθώς επίσης και οι μεταπολεμικοί ποιητές και δοκιμιογράφοι. Το σημαντικό όμως δεν είναι απλώς να επηρεαστείς, αλλά ν’ αφομοιώσεις δημιουργικά τα στοιχεία από τ’ αναγνώσματά σου, ώστε να μπορέσεις και να διαφωνήσεις και ν’ αμφισβητήσεις και κατ’ επέκταση να δημιουργήσεις, πράγμα που απαιτεί πολύ πνευματικό κόπο. Οι κλασικές σπουδές είναι το καταφύγιό μου.
Στο βιβλίο σας ξεδιπλώνονται δέκα μικρές ιστορίες που θίγουν ποικίλα θέματα που πραγματεύονται ζητήματα σχετικά τόσο με την κοινωνία όσο και με την ιστορία. Τι θα λέγατε ότι στάθηκε η αφορμή ή τι σας διακίνησε σε θέματα βίας, φύλου, σεξουαλικότητας κ.α.;
Ο κάθε συγγραφέας γράφει γιατί θέλει να πει, να φωνάξει, να θίξει κάτι διαμέσου των λέξεων. Ο κάθε όμως συγγραφέας είναι και παιδί της δικής του εποχής και άρα όσο κι αν οι ιδέες μετακινούνται από το ένα λογοτεχνικό είδος στο άλλο κατά το πέρασμα των χρόνων, δεν μπορεί παρά να έχει επηρεαστεί και από το πλέγμα της κοινωνίας στην οποία κι αυτός ζει. Η βία, η έχθρα προς το διαφορετικό, ο ρατσισμός σε οτιδήποτε ελληνικό και μη αλλά και ο τρόπος με τον οποίο τα στερεότυπα διεισδύουν στη ζωή μας ήταν κάποιες από τις αφορμές που με ώθησαν στο να γράψω. Ξέρετε ο ευαίσθητος άνθρωπος πονάει τον τόπο του και θέλει να τον βοηθήσει να προχωρήσει και να εξελιχθεί. Ο πόθος μου να προσφέρω κι εγώ με τη σειρά μου στον πολιτισμό, η αγάπη μου προς τις δυο μου πατρίδες (Ελλάδα και Κύπρος) με ώθησαν στο να πραγματευτώ τέτοια καθημερινά θέματα.
Με ποιον τρόπο υπό την δική σας οπτική τα παραπάνω ζητήματα ενδημούν στην κοινωνία μας; Υπάρχει κάποια κοινή προβληματική / κάποια κοινή αφήγηση που υποσκάπτει την ευημερία μίας κοινωνίας;
Προβλήματα βίας, διαφορετικότητας, φύλου, σεξουαλικότητας, στερεότυπα ιστορικά και κοινωνικά δεν είναι σημεία των καιρών αλλά πάντοτε υπήρχαν. Νομίζω όλοι μας διαβάζουμε και ακούμε περιστατικά επί καθημερινής βάσεως τα οποία έγιναν εντονότερα επειδή πλέον προβάλλονται και περισσότερο. Το ερώτημα δεν είναι «γιατί υπάρχουν αυτά τα φαινόμενα» αλλά «πώς μπορούμε εμείς να τα εξοβελίσουμε από τον κοινωνικό ιστό». Το πρόβλημα εστιάζεται περισσότερο, θεωρώ, στη χρησιμοθηρική παιδεία που λαμβάνουμε. Όταν βομβαρδίζεσαι αδιάλειπτα από στείρες γνώσεις χωρίς να προσπαθείς ν’ αναπτύξεις κριτική σκέψη είναι επόμενο να μην μπορείς να δεχθείς αυτό που σου φαίνεται «ανοίκειο» και συγχρόνως να μην γνωρίζεις γιατί και ποιος σε οδήγησε να διαμορφώσεις μια τέτοια αντίληψη. Επιβάλλεται μια περισσότερο σφαιρική προσέγγιση και έμφαση στην ανθρωπιστική παιδεία. Η κοινωνία είμαστε εμείς. Εμείς την φτιάχνουμε, εμείς την αλλάζουμε, εμείς πρωταγωνιστούμε. Η επίτευξη της κοινωνικής ομαλότητας είναι αυτή που θα φέρει και την ευημερία.
Ένα κύριο στοιχείο στο βιβλίο σας αποτελεί η σχέση του ατόμου με την ιστορία. Ποια θέση πιστεύετε ότι λαμβάνει το άτομο, ως πολιτικό ον, σε σχέση με την ιστορία που γράφεται στον κόσμο καθημερινά και είναι ίδια με εκείνη της εποχή του 1974, χρονολογία καθοριστική για τα γεγονότα του έργου σας;
Αναμφίβολα, τα δυο ελληνικά κράτη υπήρξαν πρωταγωνιστές στις περισσότερες πολεμικές συγκρούσεις και τραγωδίες του σύγχρονου ελληνισμού. Η ιστορία είναι γεγονότα και όχι πολιτικά πεπραγμένα και δυστυχώς δεν έχει γίνει αυτό σαφές στη συνείδηση όλων μας. Ανήκω στη γενιά του «μετά», ήτοι των ατόμων που δεν έζησαν παρά μόνο μέσα από αφηγήσεις των γονιών τους ή άλλων πρωταγωνιστών των γεγονότων του 1974. Η χρονική απόσταση έχει, αφενός, ως όφελος το ότι μπορείς ν’ αξιολογήσεις τα πράγματα πιο αντικειμενικά. Καραδοκεί,όμως, ο κίνδυνος του ν’ αδιαφορήσεις ή εν τέλει να θες να ξεχάσεις. Μα λαός που ξεχνά την ιστορία του είναι καταδικασμένος να ξαναζήσει. Η σχέση του ατόμου με την ιστορία είναι καίριας, λοιπόν, σημασίας. Οφείλεις να γνωρίζεις ώστε να μπορέσεις ν’ αποφύγεις την επανάληψη οδυνηρών σφαλμάτων. Πέραν τούτου, το άτομο είναι μια αυθύπαρκτη οντότητα που πρέπει να έχει ιστορική συνείδηση. Το ζήτημα δεν είναι να θυμάσαι με μίσος αλλά να μπορείς να διακρίνεις χωρίς να προπαγανδίζεις άνευ λόγου και αιτίας.
Ιστορία και Κοινωνία είναι δυο μεταβλητές συνεχώς αλληλοεξαρτώμενες στον χρόνο. Ποιοι παράγοντες θεωρείτε πως επιδρούν στην μεταξύ τους σχέση και ποιες «γέφυρες» θα προτείνατε να χτιστούν για να συμβαδίζουν αρμονικά;
Όπως το είπατε. Δυο μεταβλητές αλληλοεξαρτώμενες. Η κοινωνία διαμορφώνεται και διαμορφώνει, ορίζει και ορίζεται και η ιστορία έπεται και περιγράφει. Είναι ένας αέναος και αδιάσπαστος δεσμός. Χωρίς κοινωνική συνοχή είσαι ζούγκλα και χωρίς ιστορία είσαι ανύπαρκτος. Νομίζω το ταξίδι προς την αλήθεια είναι η πεμπτουσία της συλλογικής αρμονίας.
Περιγράφοντας το βιβλίο, αναφέρεστε σε καταστάσεις που προσπερνάμε. Ποιες καταστάσεις μπορεί να είναι αυτές και οι ποιοι λόγοι που συνειδητά τις αποφεύγουμε;
Όπως ανέφερα η ιστορία είναι γεγονότα. Είναι γεγονός η εισβολή και κατοχή της Κύπρου, είναι γεγονός παραδεκτό οι παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας, είναι γεγονός ότι έχουμε ρατσιστικά επεισόδια. Είναι επίσης πασιφανές η τάση του κόσμου να σιωπά απέναντι π.χ. σ’ ένα ομόφυλο ζευγάρι, σε μια γυναίκα που πάσχει από επιλόχειο κατάθλιψη, σ’ ένα διαφυλικό άτομο, σε μια πόρνη που θέλει ν’ αλλάξει ζωή και άλλα τόσα περιστατικά που βιώνουμε. Η αποσιώπηση, επομένως, είναι η κεντρομόλος δύναμη που μας κάνει να προσπερνάμε καταστάσεις καθόλα καθημερινές με αποτέλεσμα ν’ αδιαφορούμε εσκεμμένα. Κι όμως, όσο αδιαφορείς τόσο λιγότερο μπορείς να συνεισφέρεις και συγχρόνως γίνεσαι συνένοχος σε περιστατικά ανήκουστα για μια ευνομούμενη πολιτεία. Το βιβλίο δεν στοχεύει στο να καταστεί ένα πολιτικό μανιφέστο. Είναι λογοτεχνικό και έχει στόχο να προβληματίσει για ιστορικά και κοινωνικά φαινόμενα τα οποία τείνουμε να κλείνουμε συνεχώς στο χρονοντούλαπο. Ήρθε εντούτοις η ώρα να τα κοιτάξουμε κατάματα. Το «Αντίο στο μεταίχμιο» καθρεφτίζει το σύγχρονο κοινωνικό μας γίγνεσθαι απτά, ωμά και ρεαλιστικά.
Κομμάτι της ιστορίας θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι και η Δημοσιογραφία, καθώς αποτελεί μέσο πληροφόρησης και ενημέρωσης για γεγονότα της επικαιρότητας. Η ενασχόληση σας με την δημοσιογραφία πως επηρέασε την σκέψη σας και οπτική σας πάνω στα γεγονότα της ιστορίας;
Η δημοσιογραφία έχει το ρόλο της ενημέρωσης. Και βεβαίως, ο τύπος εν γένει αποτελεί κομμάτι της ιστορίας ενός λαού όχι όμως και το μοναδικό. Η ενασχόλησή μου με τον κλάδο θεωρώ ότι υπήρξε και μια από τις αιτίες της συγγραφής. Όταν καθημερινά στον αγώνα του ρεπορτάζ συναντάς τέτοιες καταστάσεις, έχεις μια πιο καθαρή εικόνα του τι συμβαίνει γύρω σου. Δεν έπαψα και δεν νομίζω να σταματήσω ποτέ να είμαι δημοσιογράφος, μιας και στόχος μου είναι η είδηση και η αλήθεια, μια αλήθεια που πολλοί την ξεχνάνε στο δωμάτιο φεύγοντας.
Κλείνοντας, θα ήταν χαρά μας να μας πείτε αν,
Ετοιμάζετε κάτι για το μέλλον.
Προτιμώ να σκέφτομαι το παρόν. Άλλωστε ο συγγραφικός οίστρος ποτέ δεν προγραμματίζεται.
Τρεις λέξεις που θα άλλαζαν/ομόρφαιναν τον κόσμο.
Αγάπη, αλήθεια και ειλικρίνεια
Μια ευχή για τους Animartists.
Συνεχίστε τον αγώνα που κάνετε. Η βοήθειά σας είναι πολύτιμη. Καλή δύναμη!
Ευχαριστούμε πολύ!