Αλεξάνδρα ΔεδικούσηΆρθρο: Δεδικούση Αλεξάνδρα
Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Γιάννα Τζιρίτα
Φιλόλογος
Ας δοκιμάσουμε κάτι: Προσπάθησε να θυμηθείς την πιο πρόσφατη φορά που έζησες αποκλειστικά στο τώρα, που έκανες κάτι χωρίς την παρουσία κάποιου εσωτερικού υποβολέα που να μιλά για το πριν ή το μετά. Αν δυσκολεύεσαι να επαναφέρεις μια τέτοια ανάμνηση ή αν νιώθεις διψασμένος για αυτήν, μείνε μαζί μου και συνέχισε την ανάγνωση. Δεν είμαστε οι δύο μας, είμαστε πολλοί σε αυτό το ταξίδι, σε αυτήν την ουρά για το συσσίτιο της ψυχής.
Υπάρχουμε σε έναν κόσμο, σε μια πραγματικότητα που οι απαιτήσεις της γεννούν ανθρώπους multitaskers, thinkers and doers, γεννούν ζογκλέρ του πριν του μετά και του τώρα, ακροβάτες πάνω σε σκοινιά λεπτά και ηλεκτροφόρα. Και μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα, ξεχνάμε. Ξεχνάμε το τώρα και τη στιγμή μας, παρακάμπτουμε το βίωμα και πισωγυρίζουμε στον προγραμματισμό πριν τη δράση ή μεταπηδούμε στο αποτέλεσμα.
Μα η ζωή ξεκινά εκεί που τελειώνει ο προγραμματισμός, εκεί που πέφτει σε χειμερία νάρκη ο έλεγχος και αυτό το σημείο το ψυχικό είναι τόσο δύσκολο να βρεθεί πλέον.
Χρειάζεται εκπαίδευση, λοιπόν, εκπαίδευση από το άτομο στον εαυτό του για να αλλάξει σταδιακά η εστίαση του ενδιαφέροντος από το γνωστικό στο θυμικό σύστημα και, επιπλέον, εκπαίδευση του ψυχικού συστήματος στην αποδοχή της έλλειψης ελέγχου που χαρακτηρίζει το συναίσθημα και μείωση του φόβου που αυτό επισύρει. Είναι μόνο λογικό εάν όλη μου τη ζωή σκέφτομαι και αναλύω, πριν, μετά και κατά τη διάρκεια της πράξης, όταν μου ζητήσουν να μη σκέφτω να νιώσω μια βαθιά αίσθηση ανασφάλειας. Η ανασφάλεια αυτή πηγάζει από υπαρξιακή ασυνέχεια, δημιουργείται ένα κενό μεταξύ του ποιος πιστεύω ότι είμαι και του ποιος είμαι σύμφωνα με τις πράξεις μου. Το κενό αυτό είναι ένας μικρός υπαρξιακός θάνατος. Αφού δεν είμαι αυτό που νόμιζα ότι ήμουν, δεν υπάρχω. Είναι σαν να καλούμαι να μιλήσω μια ξένη γλώσσα που δε διδάχθηκα ποτέ, να αφήσω το βίωμα να περάσει αφιλτράριστα στο είναι μου και να φύγει αβίαστα επίσης. Η δέσμευση με το Τώρα αποτελεί την καλύτερη και δυσκολότερη άσκηση απώλειας ελέγχου και πολλές φορές δημιουργεί «αναφυλακτικό σοκ» στις κρυμμένες νευρώσεις μας.
Μην ξεγελαστείς από τον προσηλυτισμό της λογικής, «ποιος έχει χρόνο να καθίσει και απλώς να βιώσει, ο χρόνος τρέχει, υπάρχουν υποχρεώσεις». Δεν θα καταστραφεί η ζωή σου αν βάλεις μικρά διαλείμματα βιώματος στη μέρα σου, δεν θα πάει πίσω το πρόγραμμα σου, δεν θα σου τελειώσει ο χρόνος. Αντίθετα, οι μικρές αυτές ανάπαυλες θα σε εστιάσουν πιο βαθιά και αποτελεσματικά στην κάθε δραστηριότητα που θα αντιμετωπίσεις από εδώ και πέρα, θα ανεβάσουν την αποδοτικότητα σου και θα μειώσουν την κούραση που συνοδεύει την επίτευξη τους.
Κάνε το θαρραλέο βήμα, για δέκα λεπτά κάθε μέρα, και όταν μπορείς και περισσότερο, να δωρίζεις στον εαυτό σου καθαρό, ανάλαφρο Τώρα. Πάρε το παιδί που πάντα είχες και πάντα θα έχεις μέσα σου για παγωτό στο πάρκο, δέκα λεπτά σου ζητάει, πήγαινε και απλά φάτε παγωτό χωρίς να φοβάστε για το αν θα πονέσει ο λαιμός του μετά, χωρίς να συζητάτε για εκείνη τη φορά που ανέβασε πυρετό.
Δύο τεχνικές βοηθούν στη βίωση του Τώρα. Η πρώτη αφορά στην επισταμένη παρατήρηση της σκέψης. Παρατήρησε την εσωτερική φωνή μέσα σου, αυτή που μιλά ασταμάτητα και σχολιάζει κάθε πράξη και σκέψη και πρόθεση σου και δώσε ιδιαίτερη προσοχή σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα σκέψης που μπορεί να υπάρχουν. Βαρύνουσα σημασία έχει το ρήμα παρατήρησε. Παρατηρώ σημαίνει μένω ουδέτερος, απλά βλέπω, δεν κρίνω. Το Τώρα κρύβεται μέσα στην συνειδητοποίηση ότι αυτή τη στιγμή δρω απλώς παρατηρώντας τη σκέψη μου. Εκεί κρύβεται η ύπαρξη. Στην αποστασιοποιημένη θέαση της διαδικασίας της σκέψης. Εάν η παραπάνω διαδικασία πετύχει, η σκέψη τις περισσότερες φορές χάνει τη δύναμή της και υποχωρεί, αφήνοντας χώρο για το Τώρα. Στην αρχή το κενό της μη σκέψης θα είναι ολιγόλεπτο, στην πορεία θα μεγαλώσει τόσο όσο χρειάζεται ο εκάστοτε ψυχισμός.
Η δεύτερη τεχνική αφορά στην έντονη συνειδητοποίηση του Τώρα. Όταν λέω Τώρα, εννοώ την παρούσα στιγμή, την παραμικρή κίνηση που κάνεις και όχι το τώρα σαν υπαρξιακή κατάσταση, για παράδειγμα «τώρα βρίσκομαι στη δουλειά, τώρα πλένω τα πιάτα, τώρα προσπαθώ να κοιμηθώ». Ζήσε και συνειδητοποίησε το Τώρα σου στις πιο απλές και γεμάτες ρουτίνα δραστηριότητες σου και δώσε απόλυτη προσοχή σε αυτές. Όταν βρίσκεσαι στη δουλειά, επικεντρώσου στο μολύβι που κρατάς ανάμεσα στα δάκτυλα σου και τις αισθήσεις γύρω από αυτό, όταν πλένεις τα πιάτα στον τρόπο που το νερό αγγίζει τα χέρια σου, όταν προσπαθείς να κοιμηθείς στο ρυθμό της αναπνοής σου και την αίσθηση του σεντονιού στα γυμνά σου πόδια. Η επιτυχία της τεχνικής αυτής κρίνεται από το βαθμό εσωτερικής ηρεμίας που ακολουθεί τη συνειδητοποίηση.
Δεν είναι απίθανο οι δύο παραπάνω προτάσεις να φαντάζουν υπεραπλουστευμένες, ρομαντικές, ακόμη και μη ρεαλιστικές. Σε όλα τα τέρατα του ελέγχου, σε όλες τις υπερμηχανές του σύγχρονου lifestyle έτσι φαντάζουν. Και να σου πω την αλήθεια, πολλές φορές έτσι φαντάζουν και σε μένα. Ένα πράγμα είναι σίγουρο: έχουμε τόσο απομακρυνθεί από τη φυσική μας κατάσταση, έχουμε μπουκώσει τόσο τη συνειδητότητά μας, έχουμε γεμίσει τόσο βαθιά με άγχος, που οι ανάγκες και τα θέλω μας, ο πυρήνας του Εγώ μας, μας φαίνονται σαν κακομαθημένα πεντάχρονα που τραβούν το φουστάνι της μαμάς φωνάζοντας «θέλω αυτήν την κούκλα» μέσα σε μια αγορά που γίνεται χαμός. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι στο παραπάνω παράδειγμα, και οι δύο έχουν δίκιο! Και η μάνα που πρέπει να αντιμετωπίσει το χαμό και το πεντάχρονο που θέλει την κούκλα. Όλα είναι, επομένως, θέμα μέτρου και ισορροπίας, και την ισορροπία μπορώ να την αποκτήσω μόνον εφόσον έχω συνειδητότητα όλων των διαστάσεων που με απαρτίζουν.
Ας εκπαιδεύσουμε, λοιπόν, τους εαυτούς μας στην τριχοτόμηση του εσωτερικού μας συστήματος και ας χτίσουμε ασφαλιστικές δικλείδες μεταξύ τους, για να μην πνίγει το μετά το Τώρα μας. Άλλωστε, το δυαδικό σύστημα λειτουργεί για τους υπολογιστές και τα μηχανήματα και οι άνθρωποι σίγουρα δεν είναι φτιαγμένοι για να ζουν σαν αυτά.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία:
Eckhart Tolle (1997). The Power of Now: A Guide to Spiritual Enlightenment. Vancouver, BC: Namaste Publishing Inc.