Μαρία Μαθιουδάκη‘Αρθρο: Μαρία Μαθιουδάκη
Φοιτήτρια Ψυχολογίας
Επιμέλεια: Θεοδώρα Βαγιώτη
Φιλόλογος
Νότες σε τζαζ και χριστουγεννιάτικους ρυθμούς ξεπηδούν από τα ραδιόφωνα των σπιτιών και των καφέ… Οι μυρωδιές από τα μελομακάρονα και τους κουραμπιέδες μπερδεύονται με τις χριστουγεννιάτικες μουσικές πλημμυρίζοντας τον αέρα. Τα παιδιά τρέχουν για να αγοράσουν τα δώρα τους, πότε Χριστουγεννιάτικα βιβλία, πότε ρούχα και φυσικά..παιχνίδια! Οι μεγάλοι τρέχουν και εκείνοι για τις απαραίτητες ετοιμασίες…Το κόκκινο, το κυπαρισσί και το glitter φιγουράρει στις βιτρίνες. Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο έχει πάρει την τιμητική του θέση από νωρίς και τα σχέδια για τις διακοπές των γιορτών ξεκίνησαν προ πολλού. Ακόμη και ο Καρυοθραύστης, ο φύλακας των Χριστουγέννων, έχει βγει από το κουτί του. Η θέση του τώρα είναι κάτω από το δέντρο.
Το ημερολόγιο είναι σαν και να φωνάζει: «Σβέλτα, γρήγορα! Σβέλτα, γρήγορα! Η πιο λαμπερή γιορτή του χρόνου είναι εδώ!! Πρέπει να ετοιμαστείς, να προλάβεις, να φορέσεις το χαμόγελο σου, να στολίσεις, να βγεις». Χρυσόσκονη παντού, ενθουσιασμός, χαρά, αλλά και μελαγχολία….
Όσο απίστευτο και αν φαίνεται η μελαγχολία την περίοδο των γιορτών, για πολλούς ανθρώπους, είναι μια υπαρκτή κατάσταση, μια πραγματικότητα συνυφασμένη με τα Χριστούγεννα. Για πολλούς τα Χριστούγεννα είναι μια περίοδος ενδοσκόπησης και αυτό-αξιολόγησης, μια κατάσταση που από μόνη της προκαλεί άγχος, καθώς το να αφουγκραστεί κανείς τους ψιθύρους της ψυχής πολλές φορές είναι επώδυνο. Φυσικά το κάδρο έρχονται να συμπληρώσουν αυτοί οι άσπονδοι φίλοι μας, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, τα οποία συμβάλλουν ενίοτε στη δημιουργία φιλοδοξιών και επίπλαστων αναγκών, η μη ικανοποίηση των οποίων συνεπάγεται ματαίωση και απογοήτευση. Άλλοτε πάλι, έρχονται οι αναμνήσεις του παρελθόντος που καταφέρνουν να βρουν το κλειδί της εξόδου και έρχονται στην επιφάνεια ανοίγοντας σαν άλλοι ναύτες του Οδυσσέα τον Ασκό του Αιόλου, μέσα από τον οποίο ξεπηδά η νοσταλγία. Έτσι έχουμε εμπειρίες, πληγωμένες φιλοδοξίες, γεγονότα του παρόντος, αλλά και την επιβολή μιας χαρούμενης διάθεσης να περιπλέκουν το γιορτινό κλίμα, ζωγραφίζοντας μια σκιά πάνω από τον εαυτό μας και τα Χριστούγεννα.
Φαίνεται ότι η μελαγχολία αυτή μοιάζει με μια θλίψη για μια περισσότερο συμβολική παρά πραγματική απώλεια. Πρόκειται για ένα συναίσθημα (;) το οποίο απορρέει από μια απώλεια. Μόνο που αυτή τη φορά δεν πρόκειται για την απώλεια κάποιου προσώπου ή για την απώλεια κάποιου απτού αντικειμένου, αλλά για μια μεταφορική απώλεια, σαν και να χάνουμε κάτι το ιδανικό, κάτι που θα θέλαμε να έχουμε και δεν το αποκτήσαμε. Και τα Χριστούγεννα το έχουν αυτό. Τα Χριστούγεννα είναι μια εικόνα, μια παραμυθένια κατάσταση, είναι η γιορτή της αφθονίας, της χαράς, της οικογένειας, της λάμψης. Όταν λοιπόν όλες αυτές οι μικρές λεξούλες δεν πραγματώνονται, πολλοί νιώθουν σα να χάνουν μια πτυχή του εαυτού τους και αυτό τους προκαλεί θλίψη.
Η λύπη όμως είναι ένα συναίσθημα, όπως η χαρά. Γιατί λοιπόν να προσπαθούμε να το κρύψουμε, να το κλειδώσουμε σε ένα ντουλαπάκι; Επειδή είναι Χριστούγεννα ; Επειδή οφείλεις να συμμετέχεις στο διάχυτο κλίμα ενθουσιασμού;
Όχι, θα έλεγα εγώ. Το πώς αισθανόμαστε δεν υπακούει και ούτε πρέπει να μάθει να υπακούει σε κάποιο savoir vivre. Άλλωστε για μένα Χριστούγεννα είναι εκεί όπου η καρδιά μας ζεσταίνεται. Για κάποιους λοιπόν η μαγεία μπορεί να κρύβεται σε ένα μεγάλο και εντυπωσιακό γιορτινό τραπέζι, ενώ για άλλους σε ένα φλιτζάνι αχνιστό καφέ παρέα με αγαπημένα πρόσωπα.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία:
Freud, S. (1917). Πένθος και μελαγχολία (μτφρ. Χρηστίδης, Ν). – 1η έκδ. – Αθήνα: Principia, 2015.
Gregoire, C.(2017). Why We Get Depressed At The Holidays, And How To Deal. Ανακτήθηκε: https://www.huffingtonpost.com/entry/holidaydepression_us_5a2ab899e4b073789f6941c0