Γιατί χρειάζεται να απαλλαγείς από τη νευρική βουλιμία;

Άρθρο: Βιβή Κατσαρού
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Μsc, Ψυχολόγος

Επιμέλεια: Γιάννα Τζιρίτα
Φιλόλογος

Μία από τις πιο γνωστές διατροφικές διαταραχές είναι η νευρική ή ψυχογενής βουλιμία. Με βάση το DSM 5 για να διαγνωσθεί ένα άτομο με νευρική βουλιμία πρέπει να ικανοποιεί τρεις προϋποθέσεις: α) να έχει συχνά επεισόδια υπερφαγίας ενώ ταυτόχρονα να βιώνει μία αίσθηση απώλειας ελέγχου β) να χρησιμοποιεί συστηματικά ακραία εξισορροπητικά μέσα όπως ο αυτο-προκαλούμενος έμετος, η χρήση καθαρτικών ή διουρητικών, η υπερβολική γυμναστική και η στερητική δίαιτα γ) να ανησυχεί για το σχήμα του σώματος, το βάρος ή και τα δύο σε τέτοιο βαθμό που η ανησυχία του αυτή να κυριαρχεί όλη του τη ζωή. Τα επεισόδια υπερφαγίας και οι εξισορροπητικές συμπεριφορές θα πρέπει να συμβαίνουν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για τρεις μήνες, διαφορετικά δεν μιλάμε για διαταραχή (American Psychiatric Association, 2013).

Εάν πιστεύεις ότι έχεις και εσύ νευρική βουλιμία, συνέχισε να διαβάζεις το άρθρο. Το πιθανότερο είναι ότι δεν έχεις αναζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό, παρόλο που μπορεί να ζεις χρόνια με αυτή. Μπορεί να μην έχεις αναζητήσει θεραπεία γιατί ίσως πιστεύεις πως με τις εξισορροπητικές μεθόδους που εφαρμόζεις όπως ο έμετος, ελέγχεις αποτελεσματικά το βάρος σου, παραβέποντας το γεγονός ότι αυτές ενισχύουν τη διαταραχή.

Γιατί όμως είναι σημαντικό να αναζητήσεις θεραπεία;

Γιατί αυτή η διαταραχή έχει επιπτώσεις που μπορεί να είναι πολύ σοβαρές. Αυτές έχουν να κάνουν είτε με την υπερβολική πρόσληψη τροφής από τη μία και τη στέρηση θρεπτικών συστατικών κατά τις περιόδους αυστηρής δίαιτας από την άλλη, είτε με τις εξισορροπητικές μεθόδους που έχεις επιλέξει, για παράδειγμα της πρόκλησης εμέτου.

Όσον αφορά την πρώτη ομάδα επιπτώσεων, αυτές σχετίζονται με το φαινόμενο «γιο γιο», δηλαδή με την τακτική της εναλλαγής μεταξύ στερητικών διαιτών και υπερφαγίας. Η συχνή αυξομείωση του βάρους σου αλλάζει τη σύνθεση του σώματός σου όσον αφορά το λίπος και τη μυϊκή μάζα, και μειώνει το μεταβολικό ρυθμό, δηλαδή μειώνει τις καύσεις του σώματος. Έτσι, με την πάροδο του χρόνου δυσκολεύεσαι όλο και περισσότερο να χάσεις βάρος ή αντίστοιχα βάζεις κιλά πιο εύκολα. Εάν είσαι γυναίκα, είναι πιθανό να έχεις προβλήματα με το ορμονικό σου σύστημα καθώς οι μισές γυναίκες με νευρική βουλιμία έχουν προβλήματα με την έμμηνο ρύση τους. Ακόμη, έχεις αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσεις κατάθλιψη, λόγω της δυσλειτουργίας της σεροτινίνης.

Όσον αφορά τις επιπτώσεις των εξισορροπητικών τακτικών, αυτές είναι ισχυρότερες στην περίπτωση της πρόκλησης εμέτου. Ο συχνός έμετος φθείρει τα δόντια, διογκώνει τους σιελογόνους αδένες και μπορεί να προκαλέσει τραυματισμούς στον φάρυγγα και τον οισοφάγο. Η συχνή χρήση καθαρτικών και διουρητικών προκαλούν κυρίως αφυδάτωση και κατά συνέπεια ηλεκτρολυτικές διαταραχές οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακές αρρυθμίες (Butryn, Juarascio, & Lowe, 2011).

Σημαντικές είναι και οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της νευρικής βουλιμίας. Ίσως έχεις παρατηρήσει ότι το φαγητό και το βάρους του σώματός σου, σου έχουν γίνει εμμονή και επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα της ζωής σου. Ο φαύλος κύκλος της αυστηρής δίαιτας και της υπερφαγίας είναι και αιτία και αποτέλεσμα της διαταραχής καθώς οι αυστηρές δίαιτες με άκαμπτους κανόνες αποτυγχάνουν και ταυτόχρονα ενθαρρύνουν τη βουλιμία. Η πρόκληση εμέτου περιστασιακά δεν αποτελεί ένδειξη διατροφικής διαταραχής. Εάν όμως καταφεύγεις συχνά σε αυτή την τακτική και νιώθεις ότι δεν μπορείς να αντισταθείς, τότε σίγουρα υπάρχει πρόβλημα. Ίσως ανήκεις στο ένα τρίτο περίπου των ατόμων με βουλιμία που παίρνουν καθαρτικά και ή στο ένα στα δέκα που παίρνει διουρητικά. Αυτές οι τακτικές μπορεί να χρησιμοποιούνται μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με την πρόκληση του εμέτου. Καθώς δίνουν την αίσθηση ότι απαλλάσσουν από τις θερμίδες που έχουν καταναλωθεί αλλά και την ικανοποίηση ότι το στομάχι είναι άδειο, ενισχύουν τη βουλιμία. Τέλος, είναι πιθανόν να καταφεύγεις σε έντονη γυμναστική σε βαθμό εμμονής, και συχνά να τραυματίζεσαι καθώς μπορεί να το παρακάνεις. Τα άτομα που εκδηλώνουν συχνότερα εξισορροπητικές συμπεριφορές είναι αυτά που έχουν χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος και που έχουν τη μεγαλύτερη απόκλιση μεταξύ του τωρινού βάρους από το υψηλότερο που είχανε στο παρελθόν.

Μπορεί να έχεις τόσο έντονες εμμονές με την εμφάνιση και το βάρος σου που να νιώθεις ότι καθορίζουν όλη σου τη ζωή. Η διάθεσή σου εξαρτάται από το δείκτη της ζυγαριάς. Ζυγίζεσαι πολύ συχνά, από μία έως και πολλές φορές την ημέρα, ωστόσο κατά περιόδους, όταν το συνεχές ζύγισμα σε εξαντλεί, δεν ζυγίζεσαι καθόλου. Μπορεί να αποφεύγεις να εκθέτουν το σώμα σου σε άλλους ακόμα και στον ίδιο σου τον εαυτό, καθώς το θεωρείς απαίσιο και αηδιαστικό. Αυτές οι ανησυχίες για την εικόνα του σώματός σου σε κάνουν να ασχολείσαι όλο και περισσότερο με διάφορες δίαιτες, την πρόκληση εμέτου ή άλλων εξισσοροπητικών τακτικών που με τη σειρά τους ενισχύουν τη βουλιμία. Για αυτό και η εικόνα σώματος αποτελεί βασικό κομμάτι της θεραπείας.

Η νευρική βουλιμία μειώνει την αυτοπεποίθησή σου και επηρεάζει τη διάθεσή σου. Πόσες φορές δεν έχεις αποφύγει τις κοινωνικές εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν φαγητό ή έκθεση του σώματος; Ακόμα και οι σχέσεις με τους συγγενείς και φίλους σου μπορεί να έχουν διαταραχθεί καθώς έχεις γίνει ευέξαπτη/ος. Σχετίζεται με το άγχος και την κατάθλιψη, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και με απόπειρες αυτοκτονίας (Pisetsky et al., 2015).

Μπορεί να νιώθεις ότι μέσω της διαταραχής καταφέρνεις και διατηρείς ένα καλό βάρος σώματος ή τουλάχιστον προστατεύεσαι από την αύξηση βάρους. Από όλα τα παραπάνω όμως, φαίνεται πως αυτή η συμπεριφορά μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχολογική σου υγεία. Ακόμη και αν έχεις χρόνια μια τέτοια διαταραχή, δεν χρειάζεται να συνεχίσεις να ζεις με αυτή. Είναι σημαντικό να γνωρίζεις πως μπορείς να απαλλαγείς από αυτή και να μάθεις να διαχειρίζεσαι το βάρος σου με υγιείς τρόπους, καθώς και να βελτιώσεις την εικόνα σώματός σου, απευθυνόμενη/ος σε έναν ειδικό σε θέματα διατροφικών διαταραχών. Να θυμάσαι πως αξίζεις να έχεις μια καλή σχέση με τον εαυτό σου, να χαίρεσαι και να απολαμβάνεις ένα υγιές σωματικό βάρος και να νιώθεις ηρεμία με τον τρόπο που διατρέφεσαι (Fairburn, 2007).

Βιβλιογραφικές αναφορές

American Psychiatric Association. (2013). Feeding and Eating Disorders. In Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Ανακτήθηκε το 2018, από http://www.dsm5.org/documents/eating%20disorders%20fact%20sheet.pdf

Butryn, M. L., Juarascio, A., & Lowe, M. R. (2011). The relation of weight suppression and BMI to bulimic symptoms. International Journal of Eating Disorders, 44(7), 612-617.

Fairburn, C. (2007). Βουλιμία: Ξανακερδίστε τον έλεγχο. Αθήνα: Πατάκης

Pisetsky, E. M., Wonderlich, S. A., Crosby, R. D., Peterson, C. B., Mitchell, J. E., Engel, S. G., Joiner, T. E., Bardone-Cone, A., LeGrange, D., Klein, M. H. & Crow, S. J. (2015). Depression and personality traits associated with emotion dysregulation: correlates of suicide attempts in women with bulimia nervosa. European Eating Disorders Review, 23(6), 537-544.