Δήμητρα ΠαράσχουΆρθρο: Δήμητρα Παράσχου
Ψυχολόγος – Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια
Επιμέλεια: Γεωργιάνα Ψυχάλη
Φιλόλογος
«όποιος κοιτά τον εαυτό του σαν να αντικρύζει ένα αχανές διάστημα με αμέτρητους γαλαξίες, γνωρίζει σίγουρα πόσο ασυνήθιστοι είναι όλοι οι γαλαξίες… οδηγούν στο χάος και στον λαβύρινθο της ύπαρξης.»
Φ. Νίτσε
Ο λαβύρινθος είναι ένα από τα αρχαιότερα σύμβολα που συναντάμε στις περισσότερες μυθολογίες των αρχαίων πολιτισμών. Έχοντας συνήθως μία είσοδο και μία έξοδο, ήταν μία ακόμα δοκιμασία για τον εκάστοτε ήρωα ο οποίος καλείτο να σώσει τον εαυτό του καθώς και άλλους ανθρώπους με το να βρει την έξοδο και να αποφύγει τις παγίδες που κρύβονταν στις σκοτεινότερες γωνίες του λαβυρίνθου. Στο κέντρο του βρισκόταν η μεγαλύτερη δοκιμασία: ένα τέρας το οποίο ο ήρωας έπρεπε να υπερνικήσει. Tο δυσκολότερο κομμάτι όμως ήταν να βρει τη μία και μοναδική έξοδο μέσα στο σκοτάδι, να παραμείνει ζωντανός χωρίς να έχει χάσει τον προσανατολισμό του. Επειδή τί σημασία θα είχε να νικήσει αλλά να μη μπορεί να βγει από τον λαβύρινθο;
Στην ελληνική μυθολογία, ο Θησέας καταφέρνει να βρει την άκρη χάρη στο μίτο της Αριάδνης. Παρ’όλη του τη δύναμη, η βοήθειά της είναι αυτή που θα τον κάνει να ξεφύγει από το χάος του λαβυρίνθου που μπορούσε να καταπιεί και τον πιο ρωμαλέο άνθρωπο. Η νίκη του Θησέα σκοτώνοντας τον Μινώταυρο είναι αυτή που φέρνει τη συλλογική ανακούφιση, αφού πια δεν θα χρειαστεί να θυσιαστούν άλλοι νέοι άνθρωποι. Όμως η έξοδος από τον λαβύρινθο είναι αυτή που βοηθά τον ήρωα να μείνει ζωντανός, να αναγεννηθεί μετά από την κάθοδο στα σκοτεινά μονοπάτια του.
Η αρχετυπική εικόνα του λαβυρίνθου συνδέθηκε τόσο μυθολογικά, όσο και ψυχολογικά -ειδικά στην Αναλυτική Ψυχολογία- με την κάθοδο προς την ψυχή και το μονοπάτι που διαβαίνει ο θεραπευόμενος προς την ανακάλυψη του Εαυτού. Ο Jung (1964) αναφέρει πως η μύηση στον εσώτερο λαβύρινθο μέσω της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας είναι αυτή που τελικά οδηγεί στην εξατομίκευση, την ψυχολογική ωρίμανση και πραγμάτωση των αυθεντικών ποιοτήτων του καθενός. Όσο χαώδης και αν φαίνεται η διαδρομή, τόσο περισσότερα οφέλη θα φέρει σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, αφού ο θεραπευόμενος κατανοεί τον εαυτό του και με τη σειρά του μπορεί να συνεισφέρει στην εξέλιξη και των ανθρώπων γύρω του. Έχοντας φτάσει στο κέντρο της ύπαρξης μέσα από τις συνεχόμενες διαδρομές του λαβυρίνθου, εντέλει καταφέρνει να αντιμετωπίσει τον προσωπικό του Μινώταυρο (τα σκοτεινά σημεία του εαυτού) και να τον νικήσει. Mε αυτόν τον τρόπο ο ήρωας/θεραπευόμενος υπερνικά τις καταστροφικές του συνήθειες, τις ασυνείδητες πλευρές που δεν έχουν ενσωματωθεί στον Εαυτό και δρουν χωρίς να τις καταλαβαίνει. Έχοντας βρει την εσωτερική κατανόηση, ο ήρωας αναζητά την μοναδική έξοδο προς το φως, τη συνειδητότητα και την κάθαρση απ’ όσα βίωσε μέσα στα βάθη και τις αλλεπάλληλες διαδρομές του λαβυρίνθου.
Η ψυχολογική σημασία αυτού του συμβόλου διαφαίνεται απ’ τον τρόπο που έχει χρησιμοποιηθεί ανά τους αιώνες στους μύθους και τη συμβολική εξιστόρηση, ακόμα και στο παρόν. Η δυναμική του λαβυρίνθου υπάρχει σε κάθε ιστορία που αναφέρεται στην εσωτερική εξερεύνηση και την ανακάλυψη του εαυτού, όποια και αν είναι τα κομμάτια που τον αποτελούν. Ο λαβύρινθος είναι μυστηριώδης, μα η κατάκτησή του μεταφέρει την ελπίδα πως κάποιος μπορεί να καταφέρει όχι μόνο να περιπλανηθεί με επιτυχία μέσα σε αυτόν αλλά και να επιστρέψει με περισσότερη σοφία, επίγνωση και αναγνώριση εκεί απ’ όπου ξεκίνησε.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Jung, C.G. (1964). Man and His Symbols. New York: Random House