ΑnimartistsΚείμενο: Μελέτης Ζαχαράκης,
Επικοινωνιολόγος
Νικολέτα Σαράντου,
Κοινωνική Λειτουργός
Επιμέλεια: Μαρία Σουρτζή,
Φιλόλογος
Η λέξη «πρόσφυγας» είναι συνήθως φορτισμένη με χίλια στερεότυπα και συνοδεύεται από αρνητικό πρόσημο. Ουσιαστικά όμως μιλάμε για έναν άνθρωπο που αναγκάστηκε λόγω πολέμου ή διώξεων να αφήσει το σπίτι του για να βρει μια καλύτερη μοίρα. Αφήνει τους δεσμούς που είχε με την πατρίδα του και προσπαθεί να κάνει μια νέα αρχή, όπου τον βγάλει η τύχη.
Αν αφαιρέσουμε τη λέξη «πρόσφυγας», η οικογένεια της Adla θα μπορούσε να ζει σε κάποια χώρα της Ευρώπης. Ίσως, για τα ελληνικά δεδομένα να άνηκε στην άλλοτε λεγόμενη «μεσαία τάξη». Τα παιδιά με γνώση αγγλικών και αγάπη για την ροκ μουσική. Η γιαγιά, η μόνη γυναίκα που επιβίωσε από τον πόλεμο, είναι το ελληνικό αρχέτυπο τόσο στην εικόνα της, όσο και στην συμπεριφορά της. Προστατευτική με τα εγγόνια, νοικοκυρά και κυρά του νέου σπιτιού. Γίνεται ο δεσμός αίματος σε μια οικογένεια, που οι συνθήκες οδήγησαν στο να είναι πια αποδεκατισμένη και σκορπισμένη σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Μαζί με τα τρία εγγόνια της, τα δύο εκ των οποίων ανήλικα, μετά από χιλιόμετρα σε γη και θάλασσα, βρέθηκαν τελικά στην Ελλάδα. Η διαδρομή στην περίπτωσή τους έχει μάλλον δευτερεύουσα σημασία, μπροστά στη θέληση για ζωή. Η γυναίκα με επιβαρυμένη την υγεία της καταφέρνει να φτάσει στην Αθήνα ζωντανή. Σε άλλες περιπτώσεις αυτό το «ζωντανή» μπορεί να ακουγόταν υπερβολικό. Στη συγκεκριμένη, όμως, το πολύ σοβαρό νεφρολογικό πρόβλημα αφαιρούσε διαρκώς δυνάμεις και χρόνο ζωής. Την κατάσταση επιβάρυνε ακόμα περισσότερο η διαμονή της οικογένειας στα camps της Μόριας και της Ειδομένης. Η οικογένεια εκτός από τις ελλείψεις σε τροφή, νερό, ρουχισμό, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είχε ν’ αντιμετωπίσει τις πολύ δύσκολες συνθήκες διαβίωσης μέσα σε σκηνές ή στην καλύτερη περίπτωση σε container, όπου συχνά οι λάσπες έφταναν στο ύψος των κρεβατιών.
Η εγκατάσταση της οικογένειας σε διαμέρισμα του Προγράμματος Φιλοξενίας και Στέγασης Προσφύγων, ήταν η αρχή επιστροφής στην κανονικότητα. Δηλαδή σε συνθήκες καθαριότητας, με ένα κρεβάτι για να μπορεί κάποιος να κοιμάται και προστασία από την ζέστη και το κρύο. Αυτά που για άλλους είναι αυτονόητα και δεδομένα.
Αν και η κατάσταση της υγείας της υπερήλικης ήταν σε κρίσιμο σημείο η κάλυψη των στοιχειωδών αναγκών έφερε αμέσως μια βελτίωση στην ψυχολογία της. Βρήκε ακόμα περισσότερη θέληση για να δώσει τη δική της μάχη αυτή τη φορά σε τακτικότερο επίπεδο.
Εκεί έρχεται πάλι η λέξη «πρόσφυγας» που συχνά την ξεχνάμε. Τα προβλήματα υγείας δεν κάνουν, όμως, διακρίσεις σε Έλληνες και αλλοδαπούς. Διακρίσεις φυσικά δεν κάνουν και οι δημόσιες υπηρεσίες που μπορούν να παρέχουν, εν μέσω οικονομικής κρίσης, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Όπως λοιπόν κάθε ανασφάλιστος Έλληνας έτσι και η πρόσφυγας, με τη διάγνωση νεφρικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου, έπρεπε να κάνει τακτική αιμοκάθαρση περιφερόμενη από νοσοκομείο σε νοσοκομείο τρεις φορές την εβδομάδα εφ’ όρου ζωής. Τι σημαίνει όμως περιφερόμενος αιμοκαθαιρόμενος; Ότι ο νεφροπαθής χρειάζεται να περιφέρεται στο εκάστοτε εφημερεύον νοσοκομείο μέρα παρά μέρα, προκειμένου να κάνει αιμοκάθαρση. Πρακτικά αυτό συνεπάγεται μεγάλες αποστάσεις, καθυστερήσεις και, κυρίως, αδυναμία συστηματικής παρακολούθησης της πορείας του ασθενούς.
Οι συγκυρίες, όμως, κάποιες φορές βοηθούν χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Μια κρατική πρωτοβουλία γίνεται η σπίθα για μια σειρά από δημόσιους λειτουργούς να δώσουν ουσιαστικές λύσεις. Η Μονάδα Τεχνητού Νεφρού δημόσιου νοσοκομείου αναλαμβάνει έτσι την τακτική αιμοκάθαρση και παρακολούθηση της Adla. Όπως θα δηλώσει ο διευθυντής της μονάδας «το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό φρόντισε την ασθενή όσο καλύτερα μπορούσε, χωρίς διακρίσεις και ανισότητες όπως θα έκανε για κάθε ασθενή. Βρεθήκαμε αντιμέτωποι με ευγενικά, ευπρεπή άτομα, τα οποία σέβονταν την προσφερόμενη βοήθεια».
Ένας διαφορετικός δεσμός αίματος αναπτύχθηκε αυτή τη φορά για την οικογένεια. Ο μικρόκοσμος του νοσοκομείου έγινε δεύτερο σπίτι ή ίσως δεύτεροι συγγενείς. Δεν ήταν μόνο τα λίγα αραβικά που γνώρισε ο νεφρολόγος του νοσοκομείου και έκαναν την ασθενή να αισθάνεται πιο άνετα. Ήταν η ανθρώπινη αντιμετώπιση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, που συχνά υπερέβαλε ακόμα και τα συμβατικά του καθήκοντα. Παρότι θα χρειάζονταν ολόκληρη διαδικασία, οι ίδιοι οι γιατροί με δικές τους ενέργειες έκλεισαν άμεσα ημερομηνία για διενέργεια μεταμόσχευσης σε άλλο νοσοκομείο. Ας φανταστούμε τον γραφειοκρατικό κυκεώνα που πρέπει να υποστεί ένας άνθρωπος, ιδίως όταν δεν ξέρει ελληνικά, για να κάνει κάτι απαραίτητα αναγκαίο για την υγεία του.
«Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σήμερα οι κοινωνικές δομές, με την θέλησή μας μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα» τόνιζε πάντα ο γιατρός που είχε αναλάβει τη θεραπεία της. Αρκεί να σκεφτούμε ότι η ανθρωπιά δεν εξαρτάται από τα πολλά χρήματα, αλλά από την διάθεσή μας να προσφέρουμε.
Η Adla βρίσκεται σήμερα στην Ολλανδία με σταθεροποιημένη κατάσταση υγείας. Η ανάγκη που είχε για αιμοκάθαρση και η φροντίδα αυτής της ανάγκης με την πλαισίωση που έγινε, έχουν δημιουργήσει δυνατούς δεσμούς επικοινωνίας με την Ελλάδα. Η οικογένεια έχει προσαρμοστεί στους ρυθμούς της νέας της ζωής και μπορεί πάλι να κάνει σχέδια για το μέλλον της. Να ονειρευτεί ένα καλύτερο αύριο. Γιατί εκτός από τη φροντίδα, της έλειπε η ελπίδα.
Η φωτογραφία εξωφύλλου προέρχεται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.