Δέσποινα ΠάνουΆρθρο: Μαρία Μπούτση
Επιμελήτρια Βιβλιοθήκης -Μουσείου Λαϊκής Τέχνης
& Ιστορίας Δήμου Σαλαμίνας
Επιμέλεια: Δέσποινα Πάνου
Φοιτήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας
Ο Σεφέρης τον αποκάλεσε «Άρχοντα της λαλιάς μας», ενώ ο Παλαμάς τον θεωρούσε περισσότερο φιλόσοφο παρά ποιητή. Ο Άγγελος Σικελιανός ήταν 5 φορές υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ωστόσο δεν κατάφερε ποτέ να το αποκτήσει. Με τον πληθωρικό του λόγο και τον ιδιαίτερο λυρισμό, ο ποιητής κατεβάζει στη γη τις αιώνιες ιδέες. Γεννήθηκε στη Λευκάδα, όπου ολοκλήρωσε το Δημοτικό, το Ελληνικό Σχολείο και το Γυμνάσιο (Σικελιανού, 2002). Το 1933 ήρθε στη Σαλαμίνα, επισκεπτόμενος το μοναστήρι της Παναγίας της Φανερωμένης, εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά του τοπίου και εξέφρασε την επιθυμία, να του δωθεί ένας χώρος για να μείνει. Έτσι, του παραχωρήθηκε το σπιτάκι στην παραλία της μονής, όπου έμελλε να ζήσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του και να δημιουργήσει εκεί το σημαντικότερο μέρος του έργου του (Παντελή, 2003).
Σύμφωνα με μαρτυρίες στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται το σπιτάκι, υπήρχε ένας από τους δέκα ανεμόμυλους του νησιού! Το 1878 ο Ναύσταθμος μεταφέρεται από τον Πόρο, στον όρμο της Φανερωμένης και έτσι έφτιαξαν ένα μικρό οίκημα από τις πέτρες του ανεμόμυλου, το οποίο χρησίμευσε ως Διοικητήριο, μέχρι το 1881. Έκτοτε ο Ναύσταθμος μεταφέρθηκε στον Όρμο Παλουκίων, στη θέση όπου βρίσκεται μέχρι και σήμερα (Τσιλιβίγκος, 2005). Στη συνέχεια, ο κάτω χώρος του μικρού οικίσκου χρησιμοποιήθηκε από το μοναστήρι ως αρσανάς και ο επάνω χώρος ως ησυχαστήριο ενός μοναχού της μονής.
Το σπίτι αυτό στέγασε, επίσης, την αγάπη και την ευτυχία του Άγγελου και της Άννας Καμπανάρη από το 1938 έως το τέλος του 1949 (Γουργουλιάνης & Κυριαζής, 2012). Το 1951 με το θάνατο του Άγγελου το σπιτάκι ερήμωσε!
*Δεκαετία 1990, πριν την αναστήλωση (Αρχείο Π.Βελτανισιάν)
Μετά από σαράντα χρόνια, το 1991, δόθηκε το έναυσμα για την αναστήλωση του ύστερα και από την επιθυμία της συζύγου του Άγγελου, Άννας. Σε εκδήλωση προς τιμήν του Σικελιανού που πραγματοποίησε ο Δήμος Σαλαμίνας, η Άννα, συμφώνησε να δώσει και προσωπικά τους αντικείμενα για να γίνει ένα μικρό μουσείο.
Η επιθυμία αυτή έγινε πραγματικότητα, αλλά δυστυχώς η ίδια δεν πρόλαβε να δει το έργο τελειωμένο γιατί πέθανε λίγες ημέρες πριν τελειώσει η αναστήλωση. Ήταν όμως η πρωτεργάτης, αφού αυτή έδωσε τα στοιχεία καθώς και φωτογραφικό υλικό στους αρχιτέκτονες για την αποκατάσταση του σπιτιού (Φαρμάκη, 2012).
Η αποκατάσταση ξεκίνησε το 2003, σε συνεργασία της Εφορείας Νεοτέρων Μνημείων Αττικής με τον Δήμο του νησιού και τελείωσε το καλοκαίρι του 2006 όπου και εγκαινιάστηκε στις 17 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου.
Στο σπιτάκι υπάρχουν διάφορα εκθέματα όπως, έπιπλα, φωτογραφίες, επιστολές, καθώς και άλλα αντικείμενα του ζευγαριού και στέκει εκεί, ορθό ανάμεσα στη μαγεία της φεγγαρόλουστης θάλασσας και στο γαλάζιο του ουρανού. Θυμίζει στους ανθρώπους του νησιού, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο που επισκέπτεται το μουσείο πλέον, τον Άγγελο και την Άννα που τόσο αγάπησαν και λάτρεψαν και τους έκλεισαν για πάντα μέσα στις καρδιές τους.
*Άπο το εσωτερικό του σπιτιού (Φωτογραφίες από προσωπικό αρχείο)
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Γουργουλιάνης, Κ.Ι. & Κυριαζής, Ν.Κ. (2012). «Άννα Σικελιανού: Ο έρωτας και το όνειρο, Η ζωή της σαν μυθιστόρημα». Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη.
Παντελή, Α. Θ. (2003). «Σαλαμίνα, Πορεία στο Χρόνο». Αθήνα: Εκδόσεις Ιωλκός.
Σικελιανου, Α. (2002). «Ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός». Αθήνα: Εκδόσεις Ίκαρος.
Τσιλιβίγκος, Α. (2005). «Σαλαμίνα, Μονή Φανερωμένης και ο πρώτος ναύσταθμος 1878-1881». Σαλαμίνα: Εκδόσεις Ίανθος.
Φαρμάκη, Π. Τ. (2012). «Υφολογική ανάλυση της ποίησης του Άγγελου Σικελιανού: η λειτουργικότητα του επιθέτου στην ποίηση του Άγγελου Σικελιανού» (Διδακτορική Διατριβή). Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Τμήμα Φιλολογίας), Ιωάννινα.