Γεωργία ΚιζιρίδουΆρθρο: Γεωργία Κιζιρίδου,
Εξελικτική – Σχολική Ψυχολόγος, MSc
Επιμέλεια: Μαρία Σουρτζή,
Φιλόλογος
Τα τελευταία τρία χρόνια είμαι παντρεμένη. Ο γάμος προέκυψε κυρίως για πρακτικούς λόγους ύστερα από αρκετά χρόνια συμβίωσης. Θα μπορούσα να με χαρακτηρίσω τυχερή, αφού ο άντρας μου είναι χαμηλών τόνων, έχει αναλάβει τις περισσότερες δουλειές μέσα στο σπίτι και δείχνει ερωτευμένος μαζί μου. Όμως υπάρχουν στιγμές που νιώθω πως κάτι λείπει από τη ζωή μου. Καμιά φορά βλέπω φίλους στο ξεκίνημα μιας σχέσης και ζηλεύω αυτή τη φλόγα που υπάρχει ανάμεσά τους. Πριν λίγες μέρες γνώρισα ένα συνάδερφο που μου κίνησε κατευθείαν το ενδιαφέρον. Κατάλαβα πως κι εγώ του κέντρισα την προσοχή, αφού έψαχνε αφορμές για να μου μιλήσει κατά τη διάρκεια της δουλειάς. Με ρώτησε για την κατάσταση των προσωπικών μου αυτή την περίοδο. Του απέκρυψα ότι είμαι παντρεμένη και είπα ψέματα πως προσφάτως χώρισα από μια σχέση. Εξάλλου πιστεύω ακράδαντα πως κανείς δεν είναι κανενός κι ότι δικαιούμαι μια περιπέτεια έστω και για λίγο. Κάτι τέτοιο θα ανανεώσει εμένα, αλλά και το γάμο μου…!
Η απιστία είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει τα τελευταία χρόνια την επιστημονική κοινότητα. Κοινωνικοί επιστήμονες που ερευνούν τις σχέσεις των ζευγαριών προσπαθούν να ρίξουν φως στα αίτια και στις συνέπειες της απιστίας. Σε εκλαϊκευμένες πηγές συχνά αναδύεται το ερώτημα αν οι άνθρωποι είναι πολυγαμικά ή μονογαμικά όντα κι αν οι άντρες είναι πιο επιρρεπείς στην απιστία. Άραγε για ποιο λόγο κάποιος δεσμευμένος προχωρά στην απιστία;
Στην πραγματικότητα η κάθε σχέση είναι μοναδική, όπως ακριβώς και τα άτομα που συμμετέχουν σε αυτήν. Επομένως τα αίτια ποικίλουν. Ωστόσο, θέλοντας οι ερευνητές να ομαδοποιήσουν τα αίτια της απιστίας στο δυτικό κόσμο, προέκυψαν τα εξής: Κατά βάση η απιστία προκύπτει ως επακόλουθο φτωχής επικοινωνίας στο ζευγάρι. Μοιραία οι σύντροφοι απομακρύνονται μεταξύ τους και στην πορεία νιώθουν πως δεν καλύπτονται οι συναισθηματικές τους ανάγκες. Μάλιστα, πολλοί από αυτούς που απατούν λόγω έλλειψης επικοινωνίας μέσα στη σχέση τους δηλώνουν συναισθηματικά ευνουχισμένοι, αφού ακόμα κι όταν γίνει προσπάθεια επικοινωνίας, εισπράττουν ειρωνικά και υποτιμητικά σχόλια. Πολύ συχνό φαινόμενο είναι να προκύψει σχέση με τρίτο πρόσωπο όταν αναδυθεί σεξουαλικό πρόβλημα στο ζευγάρι. Πολλές φορές το άτομο που παρουσιάζει σεξουαλική δυσλειτουργία προσπαθεί να ελέγξει αν και κατά πόσο ευθύνεται αποκλειστικά μόνο το ίδιο. Επομένως, κυρίως για λόγους αυτοεπιβεβαίωσης και από προσωπική ανασφάλεια ο άντρας ή η γυναίκα με το σεξουαλικό ζήτημα προχωρά σε απιστία. Συχνά όταν νιώθει κάποιος από τους δύο ότι δεν ικανοποιείται σεξουαλικά από τον σταθερό σύντροφο προχωρά σε αναζήτηση σεξουαλικής ικανοποίησης από άλλα πρόσωπα (Figes, 2014). Επίσης, υπάρχει μια κατηγορία ανθρώπων που δυσκολεύονται να ζήσουν σε μια σχέση οικειότητας και αρνούνται να δεσμευθούν με ένα άτομο. Μέσω της απιστίας λοιπόν σαμποτάρουν την σταθερή σχέση. Επομένως, υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που απατά λόγω ανωριμότητας και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Τέλος, υπάρχουν και άνθρωποι ματαιόδοξοι, οι οποίοι έχουν μονίμως το αίσθημα του ανικανοποίητου. Αυτοί οι άνθρωποι απατούν για να κατακτήσουν ακόμα έναν προσωπικό στόχο και να προχωρήσουν παρακάτω χωρίς ιδιαίτερη συναισθηματική εμπλοκή (Perel, 2018). Η απιστία λοιπόν μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή μέσα σε μια σταθερή σχέση;
Υπάρχουν κάποια ορόσημα στις ανθρώπινες σχέσεις που οι πιθανότητες να προκύψει απιστία είναι αυξημένες κι αυτά είναι τα ακόλουθα:
α) Μετά τη γέννηση του πρώτου παιδιού: Σε αυτή τη φάση τα ζευγάρι είναι αντιμέτωπο με μια μεγάλη πρόκληση και ενδεχομένως οι ισορροπίες να διαταραχθούν. Μπορεί να προκύψει δυσκολία συντονισμού και επικοινωνίας. Επομένως, ο/η σύντροφος που προχωρά σε απιστία στόχο έχει να αφεθεί σε μια επιφανειακή κατάσταση χωρίς συναισθηματικές δεσμεύσεις. Είθισται οι σχέσεις που προκύπτουν σε αυτό το στάδιο να είναι πολύ σύντομες.
β) 5 – 7 χρόνια γάμου: Ο βασικότερος λόγος σε αυτή την περίπτωση είναι η αναζήτηση της συγκίνησης λόγω ρουτίνας. Πολύ πιθανό το ζευγάρι να επικοινωνεί μόνο για πρακτικά ζητήματα και να υπάρχουν πολλά παράπονα από την πλευρά του ενός προς τον άλλον. Οι εξωσυζυγικές σχέσεις σε αυτή τη φάση έχουν μεγαλύτερο συναισθηματικό βάθος και διάρκεια.
γ) Μέση ηλικία: Συνήθως τα παιδιά του ζευγαριού έχουν αποκτήσει δική τους προσωπική ζωή και απουσιάζουν από το πατρικό σπίτι. Το ζευγάρι μένει ξανά μόνο του μετά από πολλά χρόνια και στο προσκήνιο εμφανίζονται και πάλι οι ατομικές ανάγκες, αλλά και ανασφάλειες του καθενός (Abrahams – Spring & Spring, 1999).
Μετά την απιστία τι ακολουθεί;
Μετά την αποκάλυψη της απιστίας ο/η απατημένος/η συνήθως βιώνει ποικίλα αρνητικά συναισθήματα, όπως είναι ο θυμός, η στενοχώρια, η απελπισία και η προδοσία. Πολλοί παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης και πένθους. Μάλιστα, αν ο απατημένος κατηγορήσει τον εαυτό του για την απιστία, τότε είναι πιο πιθανό να οδηγηθεί σε επικίνδυνες και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως είναι η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, κάπνισμα και αλλαγή διατροφικών συνηθειών. Εμμέσως, στόχο έχουν αυτές οι συμπεριφορές να δημιουργήσουν ενοχές και να τιμωρήσουν τον σύντροφο που απάτησε. Φαίνεται πως οι γυναίκες επηρεάζονται περισσότερο συναισθηματικά σε σχέση με τους άντρες σε περίπτωση απιστίας, ίσως γιατί συνηθίζουν να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στη σχέση τους και να αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ατομικής τους ταυτότητας (Κεμερλίογλου, 2006).
Μπορεί τελικά να συνεχιστεί η σχέση μετά την απιστία;
Το επόμενο βήμα μετά την αποκάλυψη της απιστίας είναι η ανάληψη των προσωπικών ευθυνών και από τις δύο πλευρές. Πιθανώς η απιστία να είναι μια αφορμή για να αναδειχθούν βαθύτερα ζητήματα που αφορούν την επικοινωνία και τη συμβίωση του ζευγαριού. Επομένως, μετά από την αρχική περίοδο της αποκάλυψης της εξωσυζυγικής σχέσης που επικρατούν συγκρούσεις και είναι έντονο το αίσθημα της θυματοποίησης, στόχος είναι να υπάρξει μια περίοδος ωρίμανσης και ουσιαστικής διαχείρισης των προβλημάτων του ζευγαριού σε επικοινωνιακό και συναισθηματικό επίπεδο. Πάντως, παρόλο που οι πιθανότητες επανάληψης της απιστίας μετά την πρώτη φορά, πολλαπλασιάζονται, μόνο το 2% των ζευγαριών προχωρά σε οριστικό χωρισμό λόγω της απιστίας (Νιτσόπουλος, 2019).
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Abrahams – Spring, J. & Spring, M. (1999). Το ζευγάρι από την πίστη στην απιστία – και μετά; Τα αίτια, η κρίση, οι επιλογές. Μτφρ.: Μ. Ταυρή, Επιμ.: Α. Γραμμένου. Αθήνα: Θυμάρι.
Figes, K. (2014). Απιστία. Μτφρ.: Ε. Συγολίδου, Επιμ.: Γ. Κασσαπίδης. Αθήνα: Ψυχογιός.
Κεμερλίογλου, Α. (2006). Η ψυχολογία της ερωτικής σχέσης: Αγάπη και εξάρτηση, έρωτας και απιστία. Γιατί οι άντρες σκέφτονται διαφορετικά από τις γυναίκες; Αθήνα: Πορφύρα.
Νιτσόπουλος, Μ. (2019). Όταν η αγάπη ξενοκοιμάται. Πόσο μονογαμικοί – πολυγαμικοί (απιστία) είμαστε; Αθήνα: Εναλιός.
Perel, E. (2018). Τα πρόσωπα της απιστίας. Μτφρ.: Δ. Παπαγιαννοπούλου, Επιμ.: Γ. Βεσσαλά. Αθήνα: Θυμάρι.