ΑnimartistsΆρθρο: Φανή Αθανασοπούλου
Σύμβουλος ψυχικής υγείας, ψυχοθεραπεύτρια
Επιμέλεια: Κατερίνα Δήμκου
Φιλόλογος
Ένα σημαντικό σύμβολο στην αρχαία Κίνα ήταν το ιερό δοχείο, γνωστό ως «ding», με τρία συνήθως πόδια, σύμβολα δημιουργίας, σταθερότητας, εκπλήρωσης (Wu, 2008). Εκεί ετοιμάζονταν το φαγητό σαν προσφορά προς τον ουρανό και τους προγόνους. Στη συνέχεια, το φαγητό μοιραζόταν στους γηραιότερους, σοφούς, κλπ. ως δείγμα ευγνωμοσύνης για την καλή ζωή που όλοι μαζί απολάμβαναν.
Το ιερό σκεύος εκφράζει την ενότητα που πηγάζει από την εσωτερικότητα του εαυτού προς την άμεση οικογένεια, την ανθρωπότητα, όλο το σύμπαν (Ni, 1994).
Η ψυχοθεραπεία έχει συνδεθεί με το ιερό αλχημιστικό δοχείο, κύριος δε εκφραστής αυτής της σύνδεσης υπήρξε ο Carl Jung (Corbett, 2011). Αν και η αναλυτική προσέγγιση έχει διαφορές από την προσωποκεντρική, μπορούμε να αντιστοιχήσουμε τις συμβολικές ιδιότητες του ιερού σκεύους στις έννοιες της προσωποκεντρικής προσέγγισης. Άλλωστε, η σκέψη του Rogers (1980) έχει χαρακτηριστεί σαν γέφυρα ανάμεσα στο δυτικό και ανατολικό τρόπο σκέψης.
Τάσεις στο σύμπαν
Από τη δημιουργία της, η προσέγγιση παρουσίασε ενωτικό προσανατολισμό. Όταν ο Carl Rogers διαμόρφωνε την ιδέα ότι ο άνθρωπος διέπεται από την τάση πραγμάτωσης, δηλαδή να εκπληρώνει με εποικοδομητικό τρόπο τις δυνατότητές του, παρατηρούσε διάφορους φυσικούς οργανισμούς.
Είχε εντυπωσιαστεί από τα φύκια στο ακρωτήριο της Καλιφόρνια τα οποία, παρά τα κύματα που τα χτυπούσαν, κατόρθωναν να επιβιώνουν και να επεκτείνονται επί χρόνια (Rogers, 1977). Όταν τοποθέτησε την τάση πραγμάτωσης στο πλαίσιο μιας ευρύτερης διαμορφωτικής τάσης, προς εξέλιξη και περιπλοκότητα, αναφέρθηκε στους κρυστάλλους. Οι κρύσταλλοι από λιγότερο συμμετρική και ρευστή ύλη εξελίσσονται σε τακτικά δομημένες μορφές. Αναφέρθηκε στους γαλαξίες, στα αστέρια, ως εξέλιξη μιας αρχικής καταιγίδας σωματιδίων (Rogers, 1980).
Η σχέση ως τροφοδοσία
Όπως τα φυτά αναπτύσσονται όταν βρεθούν στο κατάλληλο έδαφος, έτσι και οι άνθρωποι χρειάζονται τις κατάλληλες συνθήκες, οι οποίες είναι η άνευ όρων αποδοχή, η εν- συναίσθηση και η αυθεντικότητα.
Οι συνθήκες ως απαραίτητα σχεσιακά συστατικά στην προσωποκεντρική ψυχοθεραπεία αλλά και σε κάθε περιβάλλον τροφοδοτούν το ανθρώπινο ον που αναδεικνύεται ως πρόσωπο.
Είναι επίσης στο περιβάλλον των σχέσεων (οικογένεια, κοινωνία, κλπ.) όπου η τάση για ανάπτυξη μπορεί να διαστρεβλωθεί αν αυτό δεν έχει τις απαραίτητες συνθήκες. Ο άνθρωπος μπορεί να ενδοβάλλει τους όρους αξίας του περιβάλλοντος και να απομακρυνθεί από τον αυθεντικό εαυτό.
Η σχεσιακή διάσταση εκφράζεται από την αντίληψη του προσώπου ως διαδικασία, την παρουσία σαν ανοικτότητα, τη συνοχή, την ομάδα, την κοινωνία, τη διαπολιτισμική επικοινωνία. Ο χαρακτήρας της προσέγγισης είναι ευρύτερα σχεσιακός, σαν «ένας τρόπος να υπάρχουμε» (Schmid, 2007).
Έτσι και στο συμβολισμό του ιερού σκεύους, τα τρία πόδια του αντιστοιχούν στον ουρανό, στη γη και στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων (Wu, 2008).
Η εκπλήρωση και το μέλλον
Όταν ακούμε κάποιον, είναι σαν να ακούμε τη μουσική των σφαιρών, το πιο προσωπικό και μοναδικό είναι και το πιο οικουμενικό (Rogers, 1980). Ένα πρόσωπο σε πλήρη λειτουργία γνωρίζει, αποδέχεται, αξιοποιεί όλα τα μέρη του. Βιώνει με ακρίβεια εμπειρίες, είναι ανοιχτό στις συνέπειες των πράξεών του και τις διορθώνει αν δεν είναι ικανοποιητικές. Ενώ είναι αφοσιωμένο στη διαδικασία του να γίνεται ο εαυτός του, ανακαλύπτει πως είναι ορθά και ρεαλιστικά κοινωνικό (Rogers, 1989).
Το πρόσωπο του μέλλοντος περιγράφεται ως ενιαίο, γνήσιο, ανοιχτό στον εσωτερικό και εξωτερικό κόσμο, στοργικό προς τους άλλους, με φροντίδα προς τη φύση. Βιώνει την ενότητα με το σύμπαν σε έναν κόσμο που αποτελείται από παλλόμενη ενέργεια (Rogers, 1980).
Στο Tao Te Ching, που ο Rogers αγαπούσε να μελετά, έχουμε αναφορά στο σκεύος (ποίημα 11) : «πλάσε κανάτι με πηλό, χρήσιμο γίνεται από τον εσωτερικό του άδειο χώρο….. Το όφελος λοιπόν έρχεται από τούτο που υπάρχει, το χρήσιμο από κείνο που λείπει».(Lao, English & Feng, 1973).
Το ιερό σκεύος με τα πόδια, το σώμα του, τα χερούλια (αφτιά), καθρεφτίζει το ανθρώπινο σώμα. Ο άδειος εσωτερικός του χώρος είναι το ελεύθερο από όρους αξίας κέντρο του. Αυτή η ελευθερία το καθιστά συνεκτικό, ανοικτό στη μοναδικότητα και στην εσωτερική σοφία από το σύνολο του που το καθοδηγεί δημιουργικά προς όλες τις διαστάσεις της ζωής.
H σκέψη του Rogers κινήθηκε από το προσωπικό στο συλλογικό ως συνεχόμενη διαδικασία αλληλεπίδρασης, συνδέοντας τελικά αυτόν τον τύπο ολιστικής επίγνωσης με την επαναστατική εξέλιξη του κόσμου (Ellingham, 2006).
Βιβλιογραφικές αναφορές
Corbett, L. (2011). The sacred cauldron: Psychotherapy as a spiritual practice. Wilmette, Illinois: Chiron Publications.
Ellingham, I. (2006). Towards a Rogerian theory of mysticism. In J. Moore & C. Purton (Eds.), Spirituality and counselling: Experiential and theoretical perspectives, (pp. 81-98). Ross-on-Wye, Herefordshire: PCCS Books.
Lao, T., Feng, G., & English, J. (1999). Τάο Τε Κινγκ (Π. Κουρόπουλος, μετ.). Αθήνα: Κέδρος.
Ni, H. (1994). The book of changes and the unchanging truth (Rev. ed.). Los Angeles: Seven Star Communications.
Rogers, C.R. (1977). On personal power: Inner strength and its revolutionary impact. New York: Delacorte Press.
Rogers, C.R. (1980). A way of being. Boston: Houghton Mifflin.
Rogers, C.R. (1989). On becoming a person: A therapist’s view of psychotherapy. Boston: Houghton Mifflin.
Schmid, P.F. (2007). The anthropological and ethical foundations of person-centred therapy. In M. Cooper, M. O’Hara, P.F. Schmid, & G. Wyatt (Eds.), The handbook of person–centred psychotherapy and counseling (pp. 31-46). New York: Palgrave Macmillan.
Wu, Z. (2008). Vital breath of the Dao: Chinese shamanic tiger Qigong – Laohu Gong. London: Singing Dragon.