Δέσποινα ΠάνουΆρθρο: Ελένη Μπίλλια
Φιλόλογος, Πρόεδρος Βιβλιοθήκης – Μουσείου Λαϊκής Τέχνης & Ιστορίας Δήμου Σαλαμίνας
Επιμέλεια: Δέσποινα Πάνου
Κοινωνική Ανθρωπολόγος
Ο Σαλαμίνιος συγγραφέας, σεναριογράφος και δημοσιογράφος Δημήτρης Μπόγρης (1890-1964), γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Παρόλο που ο πατέρας του Αναστάσιος Μπόγρης καταγόταν από τη Σαλαμίνα και η μητέρα του Ασπασία Μπαϊρακτάρη προερχόταν από αρχοντική οικογένεια της Αθήνας, οι φίλοι του τον θεωρούσαν Κουλουριώτη (Σιδέρης, 1936).
Σε μια σύντομη περιγραφή της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας και μετά την ολοκλήρωση των γυμνασιακών του σπουδών, οι γονείς του τον παροτρύνουν να γίνει αξιωματικός στο στρατό. Εντούτοις η καλλιτεχνική του φύση, η οποία γίνεται φανερή από τη νεαρή του ηλικία, τον ωθεί να ασχοληθεί παράλληλα με τη μουσική και τη ζωγραφική (Πολίτης, 1993).Κατά αυτόν τον τρόπο οι πνευματικές του ανησυχίες, αρχικά, τον οδήγησαν στο Παρίσι όπου παρακολούθησε φυσικές επιστήμες. Επιστρέφοντας πίσω στην Ελλάδα πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους, όπου τραυματίστηκε. Αργότερα, σπούδασε στη Μαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και μετά την απόκτηση του πτυχίου του διορίστηκε στο Υπουργείο Εθνικής Βιομηχανίας και Οικονομίας ενώ, όπως σημειώνεται, λίγο αργότερα τοποθετήθηκε ως καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση (Παντελή, 2003). Σύντομα, όμως, εγκατέλειψε τη δημοσιοϋπαλληλική σταδιοδρομία και μπήκε στον δημοσιογραφικό κλάδο. Σε αυτόν συνεργάστηκε με διάφορες αθηναϊκές εφημερίδες, δημοσιεύοντας ποικίλη φιλολογική και δημοσιογραφική ύλη, ενώ μετέπειτα ασχολήθηκε με την συγγραφή θεατρικών έργων και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία.
Πιο συγκεκριμένα ως προς το τελευταίο, όπως τονίζουν αξιόλογοι άνθρωποι του χώρου, ο Μπόγρης στον ρόλο του ως δραματουργός συνεχίζει την αθηναϊκή ηθογραφία με επιμέλεια και τεχνική (Δημαράς, 1975). Και αυτό διότι, μέσα από τα έργα του, παρουσιάζει ανθρώπους να εκπηγάζουν από συγκεκριμένα ψυχικά γεγονότα, χρωματισμένους με ακρίβεια από τον αέρα της νησιώτικης επαρχίας ή της παλιάς Αθήνας (Σιδέρης, 1964).
Το πρώτο θεατρικό του έργο ήταν το τρίπρακτο δράμα «Ο ιατρός Μαυρίδης», στο οποίο κύριο πρόσωπο είναι ένας επιστήμονας εφευρέτης. Ακολουθούν μερικά μονόπρακτα και το 1924 «Τα αρραβωνιάσματα», έργο βραβευμένο στον Κοτοπούλειο και Αβερόφειο διαγωνισμό. Αναλυτικότερα, «Τα αρραβωνιάσματα» αποτελούν σταθμό στη θεατρική δημιουργία του, εφόσον είναι το έργο εκείνο που τον καθιέρωσε ως τον κλασικό ηθογράφο του ελληνικού θεάτρου ενώ παράλληλα παρουσιάστηκε σε διάφορους θιάσους. Περιγραφικότερα, το συγκεκριμένο ανέβηκε σε σκηνοθεσία Δ. Ροντήρη από το Εθνικό Θέατρο (1936), σε κοστούμια του Α. Φωκά και με ερμηνείες του Βεάκη, της Μανωλίδου, του Μαμία, του Παρασκευά και του Μινωτή. Πρόκειται για ένα έργο μελοδραματικό για το οποίο, όπως σημειώνει ο ίδιος ο Μπόγρης το 1919 στο πρόγραμμα, υποχρεώθηκε για πολιτικούς λόγους να ζήσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στις ψαρόβαρκες γύρω από τους κάβους της Σαλαμίνας, γεγονός που του έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά τον κόσμο των θαλασσινών (Σιδέρης, 1936).
Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν και άλλα έργα του, όπως «Μπροστά στον γκρεμό» (1926), «Δράκαινα» (1934), το δράμα «Σπασμένα φτερά» (1931), η ηθογραφία «Το Μπουρίνι» (1934), η κομεντί «Καινούρια Ζωή» (1936), η ηθογραφική κωμωδία «Φουσκοθαλασσιές» (1937), «Τα κύματα της Ύδρας» (1951), «Σκοτεινιά στον Έπαχτο» κλπ. με «Τα αρραβωνιάσματα» και «Το μπουρίνι» να φτάνει σε δραματική αρτιότητα (Πολίτης, 1993).
Επίσης, το συγγραφικό του ταλέντο επεκτάθηκε και στο χώρο του κινηματογράφου όπου έγραψε τρία σενάρια, με πρώτο το «Τραγούδι του Χωρισμού» (1939) -η πρώτη ταινία που γύρισε ο Φιλοποίμην Φίνος και μοναδική σε δική του σκηνοθεσία, δεύτερο το «Μια νύχτα χωρίς ξημέρωμα» (1947) και τρίτο το «Μπροστά στο Θεό» (1953). Ακόμη μια επιτυχία σημειώνεται για τον ίδιο με το έργο του «Φουσκοθαλασσιές» το οποίο και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1966 από τον Ορέστη Λάσκο με πρωταγωνιστές τη Μαίρη Αρώνη και τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο. Για τον κινηματογράφο διασκευάστηκαν επιπλέον τα έργα του «Προσφυγοπούλα» (1938) και «Το Κορίτσι του Λιμανιού». Επιπρόσθετα, στον κινηματογράφο μεταφέρθηκε και το θεατρικό έργο «Τα αρραβωνιάσματα», το οποίο προβλήθηκε το 1950. Εκ παραλλήλου, το 1938 εξέδωσε το περιοδικό «Θρίαμβος» ενώ διετέλεσε και Πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ (Κοντός, 1964).
Ολοκληρώνοντας, δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί πως ο Σαλαμίνιος Δημήτρης Μπόγρης αποτέλεσε έναν από τους πιο διακεκριμένους θεατρικούς συγγραφείς, σεναριογράφους και δημοσιογράφους του χώρου, ο οποίος μάλιστα και τιμάται από τους συντοπίτες του καθώς η αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχιακού Μεγάρου Σαλαμίνας φέρει το όνομά του. Κλείνοντας παρατίθεται τα λόγια μιας καθηγήτριας Γαλλικής Φιλολογίας του νησιού που αντιπροσωπεύουν πληρέστερα το έργο του: «το θεατρικό έργο του Μπόγρη, ηθογραφικό με κοινωνικές προεκτάσεις και κοινωνικούς προβληματισμούς, διακρίνεται για το πλούσιο λυρικό χρώμα, τη μεστότητα του ύφους και την αρχιτεκτονική συγκρότησή του» (Παντελή, 2003, σσ. 190-191).
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Δημαράς, Κ.Θ. (1975). Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αθήνα: Εκδόσεις Ίκαρος.
Κοντός, Ν. (1964). «Ο Δημήτρης Μπόγρης και ο ελληνικός κινηματογράφος». Νέα Εστία, 895, 1530-1532.
Παντελή, Θ. (2003). Σαλαμίνα. Πορεία στο χρόνο. Αθήνα: Εκδόσεις Ιωλκός.
Πολίτης, Λ. (1993). Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αθήνα: Μ.Ι.Ε.Τ.
Σιδέρης, Γ. (1936). «Δημήτρης Μπόγρης». Νέα Εστία, 224, 560-564.
Σιδέρης, Γ. (1964). «Δημήτρης Μπόγρης (1890-1964)». Νέα Εστία, 891, 1198-1202.