Gaara και ψυχοπαθολογία

Κείμενο: Σωτηρία Παπαδημητρίου,
Κειμενογράφος

Επιμέλεια: Ανδριάνα Νικολούλια,
Εκπαιδευόμενη Ψυχολόγος

Πολλοί λάτρεις του ιαπωνικού κινουμένου σχεδίου (anime), «Naruto», έχουν περιγράψει τον χαρακτήρα Gaara με διάφορες λέξεις, όπως σχιζοφρενής ή ψυχοπαθής. Το παρόν άρθρο θα έρθει να εξηγήσει τί σημαίνει να είναι κανείς σχιζοφρενής ή ψυχοπαθής και τι στην πραγματικότητα είναι ο Gaara, αναλύοντας τον χαρακτήρα και την πορεία του.  

Το anime Naruto προέρχεται από την ομώνυμη σειρά κόμικ (manga), η οποία είναι η τρίτη σε πωλήσεις παγκοσμίως. Εμφανίστηκε στην τηλεόραση το 2002 και ολοκληρώθηκε με την συνέχεια της (Naruto Shippuden) το 2017. Αναλυτικότερα, η ιστορία της σειράς διαδραματίζεται στον κόσμο των ninja, με πρωταγωνιστή ένα υπερκινητικό παιδί, τον Naruto, ο οποίος παρεξηγημένος όπως είναι, προσπαθεί να βρει την θέση του στον κόσμο, παλεύοντας με τα εσωτερικά του δαιμόνια και βοηθώντας άλλους ανθρώπους να κάνουν το ίδιο.

Ένας από τους ανθρώπους που βοήθησε ήταν και ο Gaara. Ενώ είχαν παρόμοια ζωή σαν παιδιά, όντας και οι δύο άνθρωποι που υπάρχει ένας δαίμονας-τέρας μέσα τους (jinchuuriki), ακολούθησαν πολύ διαφορετικούς δρόμους στην ανάπτυξη των χαρακτήρων τους. 

Ας εστιάσουμε στον Gaara. Εκ γενετής, ο Gaara – που στα ιαπωνικά σημαίνει “ο δαίμονας που αγαπάει μόνο τον εαυτό του”- ,όταν θα εισερχόταν  στην κοινωνία του χωριού Sunagakure, όφειλε να υπηρετήσει έναν φορεμένο ρόλο. Να είναι το θανάσιμο όπλο της. Αυτό, οδήγησε τους κατοίκους στο να τον φοβούνται πριν καν έρθει στον κόσμο.

Για να γίνει, όμως, το όπλο της Suna, ο πατέρας του Gaara “έβαλε” ένα τέρας μέσα του, με το όνομα Shukaku, κάνοντας τον Gaara έναν jinchuuriki. Ένας jinchuuriki έχει υπεράνθρωπες δυνάμεις. Στην περίπτωση του Gaara, πέρα από τις υπεράνθρωπες δυνάμεις του, έχει και μία αυτόματη ασπίδα από άμμο, η οποία τον προστατεύει από οποιοδήποτε είδους τραυματισμό.

Μου φάνηκε ενδιαφέρουσα η σκηνή στην οποία ο Gaara, ως παιδί, προσπαθεί να τραυματίσει τον εαυτό του και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν έχει νόημα, καθώς η άμμος τον προστατεύει. Ρωτάει τον θείο του τι είναι ο πόνος, καθώς δεν είχε ποτέ του πληγές κι εκείνος, προσπαθώντας να βρει τις κατάλληλες λέξεις, του λέει πως μία πληγή με τον χρόνο επουλώνεται και πως αν χρησιμοποιήσεις φάρμακα, θα επουλωθεί πολύ πιο γρήγορα. Μια πληγωμένη καρδιά όμως, λέει, μπορεί και να μην γιατρευτεί ποτέ. Υπάρχει ένα μόνο αντίδοτο κι αυτό είναι η αγάπη και καταλήγει πως ο Gaara δέχεται αγάπη καθημερινά από την μητέρα του, της οποίας το πνεύμα βρίσκεται στην άμμο που τον προστατεύει, καθώς και από τον ίδιο.

Η ανατροπή της ιστορίας έρχεται καθώς ο θείος του, του επιτίθεται και ο Gaara τον χτυπά θανάσιμα. Λίγο πριν ξεψυχήσει,ο θείος του λέει πως η μητέρα του δεν ήθελε να τον γεννήσει, δεν τον αγάπησε και του έδωσε το όνομα Gaara σκόπιμα με τις λέξεις «Να μάχεσαι μόνο για τον εαυτό σου και να αγαπάς μόνο τον εαυτό σου». O θείος, του λέει, επίσης, ότι ο ίδιος ζει με τον πόνο στην καρδιά του από την μέρα που , για να γεννηθεί ο Gaara, αυτός έχασε την αδερφή του, και πως δεν μπόρεσε να τον αγαπήσει, παρόλα τα χρόνια που τον φρόντισε. Τέλος, του είπε πως κανείς ποτέ δεν τον αγάπησε και ανατίναξε τον εαυτό του μπροστά του με τις λέξεις «Σε παρακαλώ, πέθανε». 

Εκείνη τη στιγμή ο μικρός Gaara χαράζει στο πρόσωπό του το «κάντζι» που σημαίνει αγάπη και ακολουθεί μέχρι την εφηβεία τις λέξεις που υποτίθεται ότι του είπε η μητέρα του όταν του έδωσε το όνομά του. Αγαπούσε μόνο τον εαυτό του, μάχονταν μόνο για τον εαυτό του. Μαζί του, και ο εσωτερικός του δαίμονας, ακολουθεί την ψυχοσύνθεσή του και τον προκαλεί  να κάνει κάτι κακό, όπως να σκοτώσει κάποιον και τον απειλεί πως αν κοιμηθεί θα καταλάβει το σώμα του. Έτσι, ο Gaara υποφέρει από αϋπνίες. 

Για να αναλύσουμε τον χαρακτήρα του Gaara μέχρι την εφηβεία του, δηλαδή λίγο πριν γνωρίσει τον Naruto, θα πάμε δια της ατόπου απαγωγής. Υποφέρει από σχιζοφρένεια; 

Ας σταθούμε σε αυτόν τον όρο ώστε να τον καταλάβουμε βαθύτερα. Υπάρχουν έξι κριτήρια για την διάγνωση της σχιζοφρένειας. Σύμφωνα με το DSM-5, ένας υποψήφιος ασθενής οφείλει να έχει τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω κριτήρια. Το ένα εκ των δύο πρέπει υποχρεωτικά να ανήκει στις πρώτες τρεις κατηγορίες του κριτηρίου Α.

Οι πρώτες τρεις κατηγορίες του κριτηρίου Α είναι οι Παραληρητικές ιδέες, οι ψευδαισθήσεις και ο αποδιοργανωμένος λόγος. Με την πρώτη ματιά φαίνεται σαν ο Gaara να έχει την παραληρητική ιδέα ότι όλοι θέλουν να τον σκοτώσουν. Όμως, το γεγονός ότι ο Naruto κατάφερε να του αλλάξει γνώμη αποδεικνύει ότι δεν είναι παραληρητική ιδέα. Πάλι, με την πρώτη ματιά, κάποιος θα μπορούσε να χαρακτηρίσει τον δαίμονα Shukaku ως ψευδαίσθηση. Όμως, ο Shukaku ,πριν σφραγιστεί στο σώμα του Gaara, ήταν κάτι πολύ υπαρκτό και χειροπιαστό και, σύμφωνα με την συνέχεια της ιστορίας, ξαναγύρισε σε αυτή την κατάσταση. Τέλος, όσο αφορά τον αποδιοργανωμένο λόγο, πιστεύω πως το μόνο που έχει να κάνει κάποιος είναι να τον παρατηρήσει. Ο λόγος του Gaara είναι πολύ λογικά δομημένος και αρκετά μετρημένος. 

Έτσι, καθώς ο Gaara δεν χαρακτηρίζεται από τα παραπάνω συμπτώματα, φαίνεται ασφαλές να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι δεν πάσχει από σχιζοφρένεια. Ωστόσο, ο επόμενος χαρακτηρισμός που διάφοροι λάτρεις χρησιμοποιούν συχνά για εκείνον, είναι «ψυχοπαθής».

Ως ψυχοπαθής χαρακτηρίζεται το άτομο που έχει εγωκεντρική και αντικοινωνική προσωπικότητα, που δεν νιώθει τύψεις για τις πράξεις του, που έχει πλήρη έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους και πολλές φορές έχει εγκληματικές τάσεις (Merriam Webster, n.d.). Μερικά από τα χαρακτηριστικά της ψυχοπάθειας είναι η ασπλαχνία, το βίωμα  λίγων έως καθόλου συναισθημάτων, η ανευθυνότητα, τα ψέματα, η υπερβολική αυτοπεποίθηση, ο εγωκεντρισμός, η βία και η ανικανότητα για σχέδια για το μέλλον.

Υπάρχουν και σε αυτή την περίπτωση χαρακτηριστικά που είναι απαραίτητα για να διαγνωστεί κάποιος ως ψυχοπαθής. Τα βασικό χαρακτηριστικό, που δεν έχει ο Gaara, είναι τα ψέματα. Ένας ψυχοπαθής ψεύδεται χωρίς αναστολές καθώς έχει μειωμένη συναισθηματική και ενσυναισθητική αντίληψη. Με άλλα λόγια, αδυνατεί να καταλάβει το γεγονός ότι με τα ψέματά του, μπορεί να πληγώσει τους γύρω του, καθώς δεν μπορεί να καταλάβει τα αισθήματα των άλλων. Στο αντικαθρέφτισμα, ο Gaara φανερώνει έντονα συναισθήματα, όπως αγωνία, θλίψη και θυμό. Ωστόσο, ενδεχομένως, η ενσυναισθητική του ικανότητα να είναι πράγματι μειωμένη. Βέβαια, αυτό μπορεί να δικαιολογηθεί με βάση την βιογραφία του. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Gaara στιγματίστηκε πριν καν γεννηθεί και απορρίφθηκε από την κοινωνία στην οποία μεγάλωσε. Κουβαλάει εκ γενετής έναν ρόλο που του φορέθηκε χωρίς την θέλησή του. Η έλλειψη ενσυναίσθησης μπορεί να μην είναι τίποτα άλλο από την θέλησή του να προστατέψει τον εαυτό του. Να τον «αγαπήσει», όπως πολλές φορές είπε και ο ίδιος και όντως, έτσι αποδείχτηκε.    

Τι λοιπόν είναι ο Gaara; Ανατρέχοντας στη βιβλιογραφία με φανερό ενδιαφέρον ανακάλυψα έναν άλλο όρο που με μαγνήτισε. Ο όρος «κοινωνιοπάθεια», ο οποίος συχνά μπερδεύεται με την ψυχοπάθεια. Αναλυτικότερα, ο κοινωνιοπαθής μπορεί να έχει πολλά κοινά γνωρίσματα με τον ψυχοπαθή, όπως τα ψέματα ή χειραγώγηση. Ωστόσο, έχει και αρκετές διαφορές, όπως το γεγονός ότι ο κοινωνιοπαθής δεν γεννιέται, αλλά γίνεται.

Η κοινωνιοπάθεια ανήκει στο φάσμα της Αντικοινωνικής Διαταραχής της προσωπικότητας σύμφωνα με το DSM-5. Μερικά χαρακτηριστικά ενός κοινωνιοπαθή είναι η έλλειψη ηθικής (δεν νοιάζεται για τα δικαιώματα ή τα συναισθήματα των συνανθρώπων του, δεν διακρίνει ανάμεσα στο καλό και το κακό), η χειραγώγηση, η έλλειψη ενδιαφέροντος για τις ανάγκες των συνανθρώπων του, η αδιαφορία για προσωπικές σχέσεις, η ανικανότητα να νιώσει οποιοδήποτε συναίσθημα πέραν του θυμού και της οργής και η παρορμητικότητα (Puskar, 2019). Επίσης, ένας κοινωνιοπαθής χαρακτηρίζεται από την ευφυΐα και έντονες παρατεταμένες οπτικές επαφές  (Παναγοπούλου, 2018)

Αναφορικά με τον Gaara, μέχρι την εφηβεία του είχε πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά. Δεν φαινόταν να έχει συνείδηση για τις πράξεις του και φερόταν παρορμητικά στις αποστολές του, χωρίς να σκέφτεται απαραίτητα πως να προσέξει τον εαυτό του. Είναι ασφαλώς σίγουρο πως ήταν ευφυής και ετοιμόλογος χαρακτήρας. Όταν κοιτούσε κάποιον, τον κοίταζε έντονα και επίμονα στα μάτια. Χρησιμοποιούσε την φοβερή δύναμή του για να χειραγωγήσει τους πιο αδύναμους να κάνουν αυτό που θέλει αυτός και άμα κάτι δεν είχε να κάνει με τον ίδιο, δεν είχε κανένα νόημα να ασχοληθεί μαζί του (εγωκεντρισμός). Τέλος, η προσωπικότητά του ήταν εντελώς ασταθής, ειδικά όταν τον απειλούσε ο εσωτερικός του δαίμονας Shukaku, και συχνά ένιωθε οργή.

Για την θεραπεία των ατόμων με κοινωνιοπάθεια, δεν υπάρχει φάρμακο, αλλά συνιστάται η ψυχοθεραπεία (Puskar, 2019). Η μάχη του Gaara εναντίον του Naruto ίσως και να ήταν η ψυχοθεραπεία του, με αποτέλεσμα να αλλάξει τρόπο ζωής και σκέψης. Σε όλη τους την μάχη, ο Gaara δεν μπορούσε να καταλάβει την πηγή δύναμης του Naruto. Πως μπορούσε να μάχεται για άλλους ανθρώπους και όχι για τον εαυτό του. Ο Naruto του είπε ότι καταλαβαίνει την μοναξιά του Gaara, όντας κι ο ίδιος στιγματισμένος και μη αποδεκτός από το περιβάλλον του. Στο τέλος της μάχης, όταν τον ρώτησε για αυτό, ο Naruto του απάντησε ότι μπορεί να μάχεται για τους φίλους του, επειδή τον έσωσαν από την μοναξιά του. Του έδειξαν αγάπη. Τότε ο Gaara κατάλαβε ότι χρησιμοποιούσε την λέξη «αγάπη» με λάθος τρόπο και το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να ζητήσει συγνώμη από τα αδέρφια του.  

Θα κλείσω αυτό το άρθρο με τα λόγια που είπε ο ίδιος ο Gaara, τα οποία με εμπνέουν στο δικό μου ταξίδι:

«Θα δουλέψω σκληρά, γιατί θέλω να με αναγνωρίσουν. Αυτό σκέφτομαι όταν βλέπω τον Uzumaki Naruto. Το δέσιμο με τους άλλους ανθρώπους… Ως τώρα το σκεφτόμουνα ως μίσος και θέληση για φόνο. Όμως αναρωτιέμαι… Τι είδους δεσμός είναι αυτός που ψάχνει; Νομίζω πως τώρα καταλαβαίνω. Ο πόνος, η θλίψη και η χαρά… Αυτά τα αισθήματα είναι που σε βοηθούν να καταλάβεις τους άλλους. Εδώ το ταξίδι μου ξεκινάει. Με αυτόν τον μικρό δεσμό. Ακόμα κι εγώ θέλω να γίνω κάποιος που τον έχουν ανάγκη. Όχι ως ένα φονικό και τρομακτικό όπλο, αλλά ως αρχηγός (Kazekage) του χωριού Sunagakure.» 

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Merriam Webster. (n.d.). Retrieved from Merriam-Webster.com: https://www.merriam-webster.com/dictionary/psychopath

Puskar, M. (2019, Νοέμβριος 9). Better Help. Retrieved from Betterhelp.com: https://www.betterhelp.com/advice/sociopathy/sociopath-definition-and-symptoms/

Παναγοπούλου, Ε. (2018, Σεπτέμβριος 3). Psychology Now. Retrieved from Psychologynow.gr: https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxikis-ygeias/psyxikes-diataraxes/kliniki-psyxologia/5645-koinoniopatheia-vs-psyxopatheia-sociopath-vs-psychopath.html