Νίκη ΔεδούσηΆρθρο: Νίκη Δεδούση
Ψυχολόγος – Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
Επιμέλεια: Δημήτρης Αλεξόπουλος Τσώρας
Φιλόλογος
Η εξέταση πολλαπλών οπτικών για ένα αντικείμενο συζήτησης είναι αν μη τι άλλο μια πολύ χρήσιμη ιδιότητα ενός/μίας συνομιλητή/τριας. Ακόμα πιο χρήσιμη, η ουδετερότητα και η απουσία πόλωσης. Το να έχεις τη διάθεση να ακούσεις την κάθε άποψη σαν μια εκδοχή της αλήθειας είναι ίσως ανωτάτου επιπέδου εφόδιο, μια πράξη που διακρίνεται από δημοκρατικότητα και από σεβασμό για τους/τις ανθρώπους. Θα μπορούσε να βρει κανείς/καμία κάτι μεμπτό σε αυτό; Τι γίνεται όμως στις περιπτώσεις που η εναλλακτική άποψη υποσκάπτει την αξιοπρέπεια ενός/μίας άλλου/ης ανθρώπου; Τι γίνεται όταν από την άλλη άποψη υπονοούνται παραβιάσεις δικαιωμάτων; Όταν προωθούνται ανισότητες; Είναι εντάξει και τότε να εξετάσουμε και τις δύο απόψεις ωσάν μη συμμετοχικοί παρατηρητές;
Η σημασία της γλώσσας αναδείχθηκε από την επιστήμη της Γλωσσολογίας, τη Ψυχολογίας, της Σημειολογίας και της Κοινωνιολογίας. O Parker (1992, όπ. αναφ. στο Δαφέρμο, 2008), σχολιάζει ότι η γλώσσα «κατασκευάζει» αντικείμενα και ο Burr (1995, όπ. αναφ. στο Δαφέρμο, 2008), συμπληρώνει ότι η γλώσσα έχει την ιδιότητα να αναπαριστά μια εκδοχή της πραγματικότητας. Συνεπώς, ο τρόπος με τον οποίο εκφραζόμαστε και αυτό που λέμε, σκιαγραφεί μια εικόνα για το πως είναι εκεί έξω ο κόσμος, για συγκεκριμένα συμβάντα και πράξεις. Φυσικά, υπό το πρίσμα της φαινομενολογίας, αυτή είναι ΜΙΑ πτυχή της πραγματικότητας και όχι Η ΜΙΑ και μοναδική (Κοσμόπουλος & Μουλαδούδης, 2003).
Ακολουθώντας την παραπάνω συλλογιστική, η ουδετερότητα και η διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ δυο απόψεων, η μια εκ των οποίων προσβάλει έναν/μία άνθρωπο ή μία ομάδα ανθρώπων, παραχωρεί ένα μικρό-μικρό παραθυράκι για νομιμοποίηση αυτής της ιδέας. Για νομιμοποίηση της προσβολής, της ανισότητας και της παραβίασης δικαιωμάτων. Έτσι, παραχωρείται έδαφος στη ρητορική του «πήγαινε γυρεύοντας», του «τι δουλειά είχε εκεί;», του «καλά δεν ήξερε;» και κατ’ επέκταση του «καλά να πάθει». Σήμερα, που περισσότερο από ποτέ, εκφράζουμε την άποψή μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και στο δημόσιο λόγο, ίσως είναι χρήσιμο να έχουμε υπόψη μας τι πραγματικότητες δημιουργούμε εκεί έξω με τη γλώσσα μας. Ίσως ακόμη περισσότερο, τι παραθυράκια νομιμοποίησης προσφέρουμε σε άτομα που παραβιάζουν δικαιώματα, που καταπατούν την αξία της ισότητας, που βασανίζουν και κακοποιούν άλλους/ες ανθρώπους. Γιατί το «καλά να πάθει» μπορεί να ακουστεί κάποια μέρα και για εμάς.
∆αφέρµος, Μ. (2008). Κοινωνικός κονστρουκτσιονισµός και ανάλυση λόγου. Ελεύθερνα, 4, 67-90.
Κοσμόπουλος, Α. & Μουλαδούδης, Γ. (2003). Ο Carl Rogers & Η Προσωποκεντρική του Θεωρία για την Ψυχοθεραπεία και την Εκπαίδευση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.