Νίκη Δεδούση
Άρθρο: Νίκη Δεδούση
Ψυχολόγος – Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
Επιμέλεια: Δημήτρης Αλεξόπουλος Τσώρας
Φιλόλογος
«Ζήσε θετικά!», «Αγάπησε τον εαυτό σου!», «10 τρόποι για να απολαύσετε τη ζωή!». Πιασάρικοι, επιτακτικοί τίτλοι ευτυχίας σε βιβλία, άρθρα και ιστοτόπους που στόχο έχουν να προάγουν τη φιλοσοφία του well-being, του positiveness και άλλων σύγχρονων τάσεων που έχουν αυτοσκοπό την ευεξία, αποτυπωμένες στην αγγλική. Μια παραδοξότητα, η οποία μοιάζει με το «Φέρσου αυθόρμητα»⋅ πως μπορεί να είναι αυθόρμητη μια συμπεριφορά, όταν συνταγογραφείται;
Ζητάμε λοιπόν από τους ανθρώπους να γυρίσουν το διακόπτη της ψυχής τους στο «συν», αγνοώντας τους λόγους για τους οποίους ο διακόπτης αυτός δείχνει προς αυτή την κατεύθυνση. Η συνταγογράφηση της ευτυχίας, με tips, με δεκαλόγους και προτάσεις ζωής, φαίνεται να έχει αγαθές προθέσεις και, κυρίως, έναν υψηλής ανθρωπιστικής αξίας σκοπό. Ο σκοπός όμως αγιάζει τα μέσα; Πως καλούμε ανθρώπους που, για πληθώρα λόγων δεν έχουν γευθεί την ευτυχία, να την επιδιώξουν μέσα από τεχνικές, σαν να πρόκειται για σπαγκάτο που μπορεί να επιτευχθεί μετά από πολύ εξάσκηση στα ανοίγματα;
Η Θετική Ψυχολογία δεν είναι μια αίρεση στην επιστημονική κοινότητα, έχει θεωρητική θεμελίωση και βάσεις. Η μαζική παραγωγή της όμως, όπως και η μαζική παραγωγή κάθε «προϊόντος», ενέχει κινδύνους που αφορούν τελικά τον ίδιο τον αποδέκτη της, τον άνθρωπο. Ας αναλογιστούμε την ενοχή του ανθρώπου που αντιλαμβάνεται ότι δεν ζει θετικά. Ότι, παρά την παρακολούθηση διαλέξεων, την ανάγνωση βιβλίων και τη συμμετοχή σε σεμινάρια, επιστρέφει στη δυσθυμική του καθημερινότητα τόσο γρήγορα όσο στεγνώνει ένα ρούχο στην απλώστρα. Όση προπόνηση, όσες διατάσεις και ανοίγματα κι αν κάνει, δεν το καταφέρνει το σπαγκάτο. Ή στην καλύτερη περίπτωση αυτό που καταφέρνει μοιάζει με σπαγκάτο αλλά τα πόδια πονάνε τόσο που πρέπει σύντομα να επιστρέψει στην προηγούμενή του θέση.
Το να βάλεις ένα τσιρότο πάνω από μια βαθιά πληγή, σίγουρα την προστατεύει από επιπλέον μολύνσεις αλλά ταυτόχρονα δεν αποκλείει το να προχωρήσει η ήδη υπάρχουσα μόλυνση στο υπόλοιπο σώμα. Αυτή βέβαια τη ρητορική θέλουν να αποφύγουν οι προαναφερθείσες προσεγγίσεις. Αρκετά μιλήσαμε για πόνο, για τραύμα, για πληγές, ας μιλήσουμε για κάτι ευχάριστο. Όπως, άλλωστε, επιτάσσει η σύγχρονη εποχή στην οποία μπορούμε να επιλέξουμε να κάνουμε scroll down για να αποφύγουμε το δυσάρεστο.
Δεν είναι βέβαια και το μονοπάτι του πόνου ο μόνος δρόμος. Δεν είναι μόνο η εγχείρηση η μόνη λύση για να κλείσει η πληγή. Ο άνθρωπος έχει δικαίωμα να προφυλάξει τον εαυτό του από το δυσάρεστο και ίσως οφείλει σε κάποιες περιπτώσεις να το κάνει στο πλαίσιο της αυτοπροστασίας. Πως είναι δυνατό όμως, η ευτυχία, η αυτοπραγμάτωση, η ψυχική και σωματική ευεξία, ένα ύψιστο αγαθό, με πολλές διαστάσεις και προεκτάσεις, να επιτευχθεί μέσα από την ακολουθία μιας σειράς βημάτων που υποδεικνύονται από άλλους/ες χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η προσωπική ιστορία και το δράμα του κάθε ανθρώπου; Και πως άραγε θα αναλάβει ο ίδιος ο άνθρωπος την αυτό-φροντίδα του, αν στην πληγωμένη του ψυχή κολλάει διαρκώς τσιρότα;