Αναστασία ΜιχαήλΚείμενο: Αναστασία Μιχαήλ
Καλλιτέχνιδα
Επιμέλεια: Στέλλα Πυρένη
Φιλόλογος
Μέσα στην πανδημία, πριν ένα μικρό διάστημα, ξεκίνησα να παρακολουθώ τη σειρά με τίτλο Superman & Lois. Αμέσως, χωρίς να το καταλάβω, εθίστηκα πλήρως με τον χαρακτήρα του Superman (έναν χαρακτήρα που πάντα αγαπούσα άλλωστε), με αποτέλεσμα μέχρι σήμερα να έχω παρακολουθήσει ξανά σχεδόν όλες τις ταινίες και σειρές του DC Universe και ειδικά του Superman. Αναρωτήθηκα αρκετά πριν γράψω το κείμενο για τον λόγο που συνέβη αυτό —γιατί συμβαίνει ακόμα. Τι είναι αυτό που με έκανε ξαφνικά να θυμηθώ την αγάπη μου για τον χαρακτήρα; Γιατί ξαφνικά όλη αυτή η ανάγκη να έρθω σε επαφή με αυτόν; Με την ιστορία και τον μύθο που τον ακολουθεί;
Με αυτό σαν αρχή, ξεκίνησα να αναλύω τον χαρακτήρα και τους λόγους που έχει τόσο μεγάλη ιστορία και σημασία. Δεν ήταν δύσκολο να καταλάβω γιατί σε αυτή τη χρονική στιγμή ένας ήρωας σαν τον Superman είναι απαραίτητος και αναγκαίος. Ο Clark Kent, ή Kal-El, είναι ένας εξωγήινος από τον πλανήτη Κρύπτον (Krypton) που βρέθηκε ξαφνικά στη Γη, ένα μωρό στη μέση του πουθενά, σε έναν ξένο πλανήτη, μόνο του. Ένας άνθρωπος με ιδιαιτερότητες σε μια φυσιολογική, απλή οικογένεια από την πόλη Smallville στο Kansas, που κάνει ό,τι μπορεί για να του δώσει αυτά που χρειάζεται. Ένας έφηβος με υπερδυνάμεις, πάντα φυλακισμένος μέσα στα μυστικά του και τη μοναξιά που εμπεριέχεται στο να είσαι ξένος ή διαφορετικός. Ο Clark είναι ένας ενήλικας με μία έμφυτη ανάγκη να βοηθάει, γεμάτος καλοσύνη και φροντίδα σε έναν κόσμο που ταΐζει την κακία, τη θλίψη, την απελπισία και το χάος. Ένας απλός ρεπόρτερ που προσπαθεί να λύσει τα μυστήρια της πόλης του και να ενημερώσει τους πολίτες για το τι συμβαίνει στον κόσμο. Κάπως έτσι, γεννιέται ο υπερήρωας που πολεμάει για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη. Από έναν απλό άνθρωπο που ο μόνος διαχωρισμός του από τον ήρωα είναι ένα ζευγάρι γυαλιά και μία κόκκινη μπέρτα. Ο συμβολισμός των δύο αυτών αντικειμένων έχει επίσης ιδιαίτερη σημασία αλλά αν αναλύσουμε και τον κάθε συμβολισμό θα χρειαστούμε περισσότερα άρθρα.
Ο υπερήρωας παύει να είναι κάτι μαγικό, η ηρωική προσωπίδα του Clark είναι πιο ανθρώπινη από τον ίδιο τον άνθρωπο. Ο ήρωας Superman, αντιπροσωπεύει τον απόλυτο διαχωρισμό μεταξύ του σωστού και του λάθος, του καλού και του κακού, της δικαιοσύνης και της αδικίας. Ο χαρακτήρας είναι ένας φάρος ελπίδας για την ανθρωπότητα και ό,τι αυτή αντιπροσωπεύει. Είναι αυτό, ακόμα και όταν η ίδια η ανθρωπότητα δεν το γνωρίζει. Ο Superman δημιουργήθηκε ύστερα από την περίοδο της Μεγάλης Κατάθλιψης (The Great Depression) στις ΗΠΑ, ακριβώς λόγω της απελπισίας που ακολούθησε μέσα σε αυτή τη δύσκολη οικονομικά και γεμάτη πολέμους χρονική περίοδο. Ο Superman ήρθε για να μείνει φέρνοντας στο προσκήνιο πολλούς άλλους υπερήρωες και δημιουργώντας την ιστορία των comics που ξέρουμε μέχρι σήμερα, συνεχίζοντας πάντα να είναι το πρώτο όνομα που έρχεται στο μυαλό όλων μας όταν σκεφτόμαστε έναν υπερήρωα, ακόμα και μέχρι σήμερα.
Ο λόγος που ο Superman είναι σχετικός μέχρι την εποχή μας είναι πολύ απλά το γεγονός ότι οι άνθρωποι χρειάζονται έναν πυλώνα ελπίδας. Ένα ιδεατό που να αντιπροσωπεύει και να ενσωματώνει το καλό και το δίκαιο. Από τη δημιουργία του χαρακτήρα μέχρι και σήμερα έχουμε δει τον Superman να αλλάζει ανάλογα την εποχή (όντας πάντα λίγο μπροστά από αυτή) και πάντα να πολεμάει για τους ίδιους λόγους καθολικά. Η μάχη ανάμεσα στον ήρωα και τον άνθρωπο είναι πάντα υπαρκτή σε όλες τις απεικονίσεις του χαρακτήρα. Ο Kal-El και ο Clark, ο ήρωας και ο άνθρωπος, η ιδέα και η πραγματικότητα˙ πάντα βλέπουμε τον χαρακτήρα να προσπαθεί να ισορροπήσει, όπως όλοι οι άνθρωποι, ανάμεσα στο ποιος είναι και στο τι υποχρεώσεις έχει προς τον κόσμο. Ποιος είναι πραγματικά; Πώς θα προστατεύσει αυτά που αγαπάει; Πώς θα υπάρχει σαν δύο πράγματα ταυτόχρονα; Αυτά τα ερωτήματα κάνουν τον Clark ακόμα πιο προσιτό —μπορεί όχι άμεσα, αλλά έμεσα τα ερωτήματα που καλείται να απαντήσει είναι πολύ καθημερινά και ανθρώπινα. Κάθε ένας από μας έχει βρεθεί στη θέση να πρέπει να βρει απαντήσεις σε τέτοια ζωτικά ερωτήματα.
Έχουμε δει τον χαρακτήρα σε πολλές απεικονίσεις από τη δεκαετία του 60’ έως το 2000, πάντα φέροντας τα ίδια χαρακτηριστικά και πάντα αναπροσαρμοσμένα στην εποχή που αναφέρεται με μεγάλη επιτυχία. Οι δεκαετίες που διανύουμε ίσως να είναι από τις δυσκολότερες για τον χαρακτήρα του Superman όπως τον ξέρουμε. Όπως αναφέρεται σε ένα βίντεο που μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον, η οπτική του θεατή της εποχής μας έχει πολλά κοινά με την οπτική του Lex Luthor. Το κοινό θεωρεί βαρετό έναν χαρακτήρα σαν τον Superman που φοράει μια απλή στολή χωρίς μηχανισμούς, που έχει υπερδυνάμεις, πετάει και παλεύει απλά για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη —έναν απλό εξωγήινο. Ο Superman είναι βαρετός για την εποχή μας. Είναι ανιαρός, παιδικός και αφελής, δεν είναι σκοτεινός και edgy ούτε έχει κάτι καινούργιο να προσφέρει. Η λογική της εποχής που διανύουμε βασίζεται στον θόρυβο, τη μαζικότητα, την ευκολία και την απροσωπία, χαρακτηριστικά πλήρως αντίθετα με αυτό που πρεσβεύει ο ήρωας. Σε αυτή την οπτική είδαμε να κινούνται και όλες οι κινηματογραφικές παραγωγές για τον Superman των τελευταίων χρόνων, παρουσιάζοντάς μας έναν πιο σκοτεινό ήρωα, πλήρως συγχρονισμένο με την παρούσα πραγματικότητα της εποχής, γεμάτο αμφιβολίες για το ποιος είναι. Παρά το γεγονός ότι αγάπησα όλες τις παραγωγές, έλειπε το φως που είναι συνδεδεμένο με αυτό που πρεσβεύει ο ίδιος ο ήρωας, κάτι που αποδεικνύει το πόσο δύσκολο είναι στην εποχή μας να κρατηθεί ζωντανή η ουσία που ακολουθεί το έμβλημα S και πόσο μάλλον να απεικονιστεί άρτια σε μια οθόνη με τέτοιο τρόπο, ώστε το κοινό να μπορεί να ταυτιστεί με αυτό. Ο Superman πρεσβεύει κάτι εντελώς αντίθετο από τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας σήμερα, κάτι ξένο.
Βλέποντας τη σειρά Superman & Lois, μια σειρά που μεταφέρει τον χαρακτήρα πολύ άρτια στη μικρή οθόνη και στο έτος 2021, υπήρξε μία σκέψη η οποία επικρατούσε όλων των υπόλοιπων στο μυαλό μου. Σε κάθε νέο επεισόδιο ένιωθα όλο και παραπάνω ότι “Η σειρά αυτή είναι απαραίτητη. Τη χρειαζόμαστε!”. Αυτή η σκέψη συνέχισε να υπάρχει έντονα στο μυαλό μου, αλλά αυτό που σκεφτόμουν πραγματικά μάλλον ήταν ότι ο ήρωας είναι απαραίτητος. Τον ήρωα χρειαζόμαστε. Η σιγουριά με την οποία πρεσβεύει την αλήθεια του, ο τρόπος που παρά τη φαινομενική δύναμη του είναι άνθρωπος και προσπαθεί κάθε μέρα να κάνει το καλύτερο για τον εαυτό του και τους ανθρώπους που αγαπάει, την οικογένεια του, τη Lois —η δυνατότητά του να ξεχωρίζει το καλό από το κακό. Σε μια περίοδο πανδημίας, μια εποχή οικονομικής κρίσης και γενικής αμφιβολίας και ανασφάλειας, ο Superman είναι ο πιο απαραίτητος υπερήρωας από όλους. Ακριβώς η αντίθεσή του από τα χαρακτηριστικά που απαιτεί η εποχή μας από αυτόν, είναι αυτό που τον κάνει να ξεχωρίζει και τον καθιστά αναγκαίο. Το ότι διαφέρει τόσο απίστευτα πολύ από αυτό που υπάρχει γύρω μας αλλά καταφέρνει μέσα από αυτές τις διαφορές να πρεσβεύει το καλύτερο κομμάτι της ανθρωπότητας. Αυτό το κομμάτι της ανθρωπότητας ψάχνουμε να βρούμε στον κόσμο αλλά και μέσα στον ίδιο τον εαυτό μας. Ειδικά στο χάος και την αβεβαιότητα που βιώνουμε παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια.
Σε όποια εποχή και να ζούμε, το S πάντα θα αντιπροσωπεύει την ελπίδα. Ειδικά τις μέρες που διανύουμε, θα ήταν ψέμα να ισχυριστούμε ότι δεν χρειαζόμαστε, όσο ποτέ άλλοτε, ένα σύμβολο ελπίδας που να πρεσβεύει με βεβαιότητα την αλήθεια και το δίκαιο. Ένα σύμβολο, που όντας πάνω από όλα άνθρωπινο, καταφέρνει να λειτουργήσει σαν φάρος και αντίβαρο στο χάος του κόσμου. Αυτή η ανθρώπινη ανάγκη να βάλουμε σε σειρά το χάος, να πιστέψουμε στο καλό και να δούμε τις αλήθειες γύρω μας είναι ο λόγος που ο Superman θα είναι πάντα σχετικός, σε όποιο πλαίσιο και αν υπάρχει. Ο άνθρωπος πάντα θα ψάχνει ένα σύμβολο ελπίδας που να αντιπροσωπεύει το καλύτερο κομμάτι της ανθρωπότητας.