Κατερίνα Βαρελά
Κείμενο: Κατερίνα Βαρελά,
Κοινωνική Λειτουργός – Εκπ. Προσωποκεντρική
Ψυχοθεραπεύτρια,
Επιμέλεια: Μαρία Σουρτζή,
Φιλόλογος
Παρατηρώ μία τάση των ανθρώπων να δυσκολεύονται να σταθούν στα «λίγο πιο δύσκολα» συναισθήματα. Μία τάση όπου, στην έκφραση ενός δυσάρεστου συναισθήματος, ο κόσμος παγώνει και προσπαθεί να το μετατρέψει σε ένα ευχάριστο συναίσθημα, ή να το παραμερίσει καθώς δεν το αντέχει, ακόμα κι αν δεν πρόκειται για δικό του συναίσθημα. Μία αμηχανία όπου γεννιέται μπροστά στην λύπη, τον θυμό ή το άγχος, που όμως οι περισσότεροι επιλέγουν να μη μείνουν σε αυτά, αλλά να τα ωραιοποιούν με καλοσχηματισμένες φράσεις αισιοδοξίας και συνειδητά ή ασυνείδητα, τα υπόλοιπα να υποβαθμίζονται, να μπαίνουν κάτω από το χαλί, να μην αναγνωρίζονται αλλά παρόλα αυτά να επιβιώνουν αυθύπαρκτα κάπου σ’ ένα σκοτεινό δωμάτιο.
Παράλληλα παρατηρώ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τη «βιτρίνα ενός εαυτού», που ο καθένας επιλέγει να πλασάρει, δίνοντας ένα προσωπικό κομμάτι, μικρότερο ή μεγαλύτερο, μιας εικόνας με όμορφες, καλοσχηματισμένες, στρογγυλεμένες γωνίες. Κατά κάποιον τρόπο είναι σαν ο κόσμος να παίρνει απόσταση από το δυσάρεστο συναίσθημα, το δικό του αλλά και των άλλων, με ένα πολύχρωμο «φαίνεσθαι» να πλανάται και να μην αφήνει να αγγιχτούν τα δυσάρεστα συναισθήματα με τα σκούρα χρώματα τα οποία προκαλούν πόνο, φόβο, ταραχή.
Ίσως, αν δίναμε χώρο στα δικά μας αρνητικά συναισθήματα να μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε καλύτερα και τα αρνητικά συναισθήματα των άλλων. Ίσως, αν τα αγκαλιάζαμε, μιλούσαμε και συμπεριφερόμασταν σε αυτά όπως κάνουμε με τα ευχάριστα συναισθήματα, να έβρισκαν τον χώρο κάπου μέσα μας να ανθίσουν και να κάνουν τον κύκλο τους. Πόσο ανακουφιστικό ακούγεται να μπορείς να εκφράσεις ένα αρνητικό συναίσθημα και να μην υπάρχει η ανάγκη για αντικατάσταση από ένα άλλο, αντιθέτου προσήματος. Ίσως, πολλές φορές, να είναι επίπονο και να ταλαιπωρεί εκείνη τη στιγμή που το συναίσθημα βιώνεται. Το ξέρω, έχω περάσει από εκεί. Ίσως, επειδή ακριβώς έχω περάσει, να μπορώ ως άτομο και ως θεραπεύτρια, να σταθώ μαζί με τον άλλον όταν διανύει το σκοτεινό του μονοπάτι. Είναι και αυτά τα δυσάρεστα συναισθήματα δικά μας, είναι κομμάτι του εαυτού μας και της εμπειρίας που βιώνουμε. Και είναι εντάξει να υπάρχουν και αυτά τα σκοτάδια! Έχουν νόημα τα σκοτάδια, έχουν μαθήματα να μάς διδάξουν, έχουν αναζήτηση, έχουν εξερεύνηση και αναστοχασμό. Ας επιτρέψουμε στον εαυτό μας να δει και αυτή την πλευρά, ας του επιτρέψουμε να βυθιστεί. Το ότι θα βγεις ξανά από το σκοτάδι είναι σίγουρο. Το αν θα βγεις, και έχεις μάθει κάτι από αυτό, είναι επιλογή. Έχω την αίσθηση πως μόνο όταν παίρνουμε βαθιά ανάσα και βουτάμε στα συναισθήματα μπορούμε να τα αναγνωρίσουμε, να τα αποδεχτούμε, να τα λειάνουμε μέχρι να τα «χωρέσουμε».
-Αισθάνομαι έτσι τώρα και είναι εντάξει!
-Ακούω πώς αισθάνεσαι και είναι εντάξει!
Κάποιες φορές δεν χρειάζεται να απαντάς, όχι γιατί δεν έχεις άποψη, απλά μπορεί να μην ζητήθηκε. Κάποιες φορές οι άνθρωποι έχουν απλά την ανάγκη να ακουστούν, χωρίς γνώμη, χωρίς κρίση, χωρίς να συνοδεύεται η στιχομυθία από συμβουλές. Οι συμβουλές μπορεί να κρύβουν έγνοια, νοιάξιμο και αγάπη, όμως ο καθένας που συμβουλεύει μπορεί να μιλάει μόνο μέσα από το δικό του πλαίσιο αναφοράς και τη δική του βιωμένη εμπειρία. Ακόμα κι εκείνος που κάτι αντίστοιχο έχει βιώσει και έχει τη δυνατότητα να συναισθανθεί, μία κατάσταση κάπως πιο βαθιά, δεν έχει βιώσει ακριβώς αυτό που ο συνομιλητής του έχει βιώσει. Είναι εκείνες οι στιγμές που αρκεί να μπορεί να σταθεί κάποιος απέναντι και απλά να ακούσει, να μείνει με αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα ή εμπειρία, χωρίς να τα αντικαταστήσει με κάτι άλλο. Έχω την αίσθηση πως οι συμβουλές πολλές στιγμές μπορούν να γίνουν βαρίδια στην πλάτη αυτού που θέλει απλά και μόνο να ακουστεί. Σε μια στιγμή ευάλωτη που το άτομο απέναντί μας κάνει το άνοιγμά του, ίσως απλά να χρειάζεται να μένουμε ως ακροατές. Δύσκολη υπόθεση να είσαι ακροατής. Δύσκολο απλά να ακούς, να ακούς χωρίς δεύτερες σκέψεις και χωρίς να διαμορφώνεις άποψη. Να ακούς χωρίς να αισθάνεσαι την ευθύνη πως πρέπει κάτι να κάνεις γι’ αυτό. Μπορείς απλά να κάνεις χώρο, πρωτίστως στα δικά σου συναισθήματα αλλά και στα δυσάρεστα συναισθήματα των άλλων.