Ηλίας ΜακρήςΚείμενο: Ηλίας Μακρής
Επιμέλεια: Στέλλα Πυρένη
Φιλόλογος
Ο Σουρεαλισμός με τη Leonora Carrington, τον Νταλί, τον Jodorowsky αγκάλιασε την ψυχική νόσο αναγνωρίζοντας τις διόδους που ανοίγονται μέσω αυτής στον τρόπο αντίληψης του ατόμου˙αντίληψη που συνήθως φράζεται από παραδεδεγμένες αλήθειες, κοινωνικές δεοντολογίες, συστήματα αυτο-αναπαραγωγής και ανακύκλωσης ατομικών και κοινωνικών προτύπων.
Η L. Carrington μέσα από το ημερολόγιο ξεσπάσματος της ψυχικής της διαταραχής καταγράφει στο «Αποκάτω» (Down Below), την ψυχολογική περιδίνησή που την οδηγεί σε μια νευρολογική κλινική της Σανταντέρ κατά την περίοδο του ισπανικού εμφυλίου, όταν ο αγαπημένος της σύντροφος Max Ernst φυλακίζεται και η ίδια νιώθει να παγώνει και να φράζεται. Έχοντας ως μέσα τη γλαφυρή, γεμάτη συναίσθημα περιγραφή και την εικονοπλασία, μάς δίνει μια σύνθετη αίσθηση των γεγονότων και των απάνθρωπων πρακτικών του φρανκικού ψυχιατρείου αλλά και του δικού της διανοητικού ταξιδιού προς την απελευθέρωση, μέσα από μια διαδρομή γεμάτη σύμβολα και χρώματα. Διασχίζοντας τον κόσμο των φαρμάκων και των ηλεκτροσόκ, ο αναγνώστης καταλήγει να μοιράζεται την εμπειρία, μα κυρίως συνειδητοποιεί το νόημα που ο άνθρωπος μπορεί να δώσει στις καταστάσεις και τα πράγματα που περιδιαβαίνει˙ δυνατότητα που στέκεται πάνω από το πρόσκαιρο και το παροδικό και δίνει στο άτομο τη δύναμη να υπερβεί το άπαν των προκλήσεων.
Αυτή η λειτουργία του βιβλίου και της οπτικής του Σουρεαλισμού ολόκληρου, που έχει επίκεντρο το ασυνείδητο του ανθρώπου, είναι πάντα επίκαιρη, πάντα σωτήρια, στέκει δίπλα μας, όπως και όλη η τέχνη άλλωστε, και καταλήγει τελικά στο κέντρο ενός καθημερινού ανθρωπισμού που μπορεί ο καθένας να πιάσει με τα χέρια του για να σωθεί σε όποιο πηγάδι κι αν βρίσκεται.
Είχα την ευκαιρία να διαβάσω το «Αποκάτω» σε μετάφραση του Νικόλα Γκόκου από τις εκδόσεις Ars Nocturna και το προτείνω σε όποιον θέλει να δει βαθιά τον κόσμο αυτής της πολύτροπης δημιουργού και να σωθεί!
Leonora Carrington, Αποκάτω, Ars Nocturna, Αθήνα, Ελλάδα, 2020.
André Robert Breton, Ανθολογία του Μάυρου Χιούμορ, Αιγόκερως, Αθήνα, Ελλάδα, 1996